مصطفی پورکیانی: مجموعه مستند «مرزهای عاشقی» در حال حاضر از شبکه افق سیما پخش می‌شود. این مجموعه مستند زندگی شهدای مدافع حرم از جمله سردار شهید «الله‌دادی»، شهید «حججی» و شهید «محمدخانی» را به تصویر می‌کشد. «مرز‌های عاشقی» در 25 قسمت در شهر‌های شمالی، تهران، قم و یزد تهیه و تولید شده است. به همین بهانه با هانی شیرازی، تهیه‌کننده این مجموعه به گفت‌و‌‌گو نشستیم. 

***

* ایده اولیه ساخت این مستند از کجا شکل گرفت؟

مجموعه‌هایی درباره شهدای دفاع‌مقدس به صورت مستند داستانی ساخته شده بود. با توجه به اینکه از نظر جامعه‌شناختی شاهد این بودیم که مستند اینچنینی از شهدای مدافع حرم وجود ندارد و آنها یک غربتی دارند و البته شبهات زیادی هم درباره خانواده‌های شهدا و وضعیت زندگی و مالی آنها مطرح بود و از آنجایی که ما با خیلی از خانواده‌های شهدا به واسطه برنامه‌های فرهنگی ارتباط داشتیم، به این جمع‌بندی رسیدیم که مجموعه‌ای را برای شهدای مدافع حرم بسازیم. از آنجایی که کنگره بین‌المللی شهدای مدافع حرم قرار بود به دستور سردار سلیمانی شکل بگیرد، با هماهنگی بین کنگره و شبکه ‌افق این طرح تصویب شد و در یک مجموعه ۲۵ قسمتی از شهدای مدافع حرم، سبک زندگی آنها به تصویر کشیده شد. برای اینکه این مستند با مستندهای قبلی متفاوت باشد در نحوه تصویربرداری برخی از کارها و اینکه متن تبدیل به دیالوگ نشود، سعی کردیم تغییری در ساختار آن بدهیم. 

 

* چه سالی پروژه کلید خورد؟

سال ۹۸ قرارداد آن بسته شد و تا پایان همان سال بحث پژوهش و فیلمنامه ادامه یافت و از ابتدای سال ۹۹ هم شروع به فیلمبرداری کردیم. 

 

* چه مجموعه‌ای ساخت مستند را پذیرفت؟ تعهد شما درباره تعداد قسمت‌ها و زمان آن به چه صورت بود؟

مؤسسه رسانه‌ای سها مجری طرح این پروژه بود و متعهد شدیم در ۲۵ قسمت ۲۶ دقیقه‌ای آن را پخش کنیم که فعلا ۱۵ قسمت آن پخش شده و 10 قسمت دیگر هم آماده پخش است. 

 

* از چه منابعی برای ساخت این مستند بهره گرفتید؟

کتبی که از شهدا نوشته شده‌ بود، خاطراتی که دوستان شهدا نقل کردند، فیلم‌ها و تصاویری که در شبکه‌های مجازی وجود داشت و در نهایت هم مصاحبه‌های تکمیلی که با خانواده شهدا انجام شد. 

 

* به اسامی برخی از شهدایی که در این پروژه بودند اشاره بفرمایید. 

بنا بود این مستند یک حکایت مجموعه‌ای داشته باشد؛ مثل شهید شعبان نصیری و شهید همدانی که از شهدای ۸ سال دفاع‌مقدس و از قدیمی‌های سپاه بودند، همچنین شهید قربان‌خانی و شهید نوری که اینها جوانان رزمنده‌ای از نسل جدید بودند و تیپ‌های متفاوتی داشتند و همچنین شهدای جوانی که با هدایت و فرماندهی حاج‌قاسم آمدند و نقش فرماندهی را در سوریه ایفا کردند؛ مثل شهید احدزاده، شهید قاسمی‌دانا و شهید محمدخانی. سعی‌ کردیم در این مجموعه از همه قشرهای جامعه که در دفاع از حرم نقش داشتند و به مقام اعلای شهادت رسیدند حضور داشته باشند. 

 

* آیا این مستند توانست پاسخگوی تمام دغدغه‌های شما باشد؟

یقینا خیر، شاید اگر بخواهم منصفانه بگویم توانستیم ۱۵ تا ۲۰ درصد از خواسته‌های خود را برآورده کنیم، زیرا با مشکلات متعددی در ساخت مواجه شدیم. 

 

* به مشکلاتی که با آن مواجه شدید اشاره بفرمایید. 

از بودجه‌ای که در اختیار ما قرار داشت، از کرونایی که حین ضبط با آن روبه‌‌رو شدیم، از تفاوت‌ قیمت‌ها و مشکلات اقتصادی که در زمان ساخت پروژه شکل‌گرفت، از همراهی نکردن برخی خانواده‌های شهدا به طوری‌که ما بارها فیلمنامه را می‌نوشتیم، به مرحله ضبط می‌رسیدیم، هماهنگی با خانواده‌های شهدا هم صورت می‌گرفت اما روز ضبط اعلام می‌کردند تمایلی به حضور و مشارکت در ساخت مستند ندارند و ما هم به اجبار آنها را کنار می‌گذاشتیم، و مهم‌تر از همه شهادت حاج‌قاسم ‌‌سلیمانی در میانه‌‌ راه پروژه بود. خودم با سردار سلیمانی صحبت کرده ‌بودم و قرار بود حمایت‌های جدی از پروژه صورت ‌گیرد اما شهادت ایشان، هم داغ سنگینی برای ما و همه‌ مردم بود و هم بر روند پروژه تاثیرگذاشت. در نهایت خواسته و دغدغه‌ای که ما داشتیم برآورده نشد و تا افقی که باید به آن برسیم مسیر طولانی وجود دارد؛ ظرفیت سوژه‌ها و شخصیت‌ها به شکلی است که حتی می‌توان به صورت فیلم سینمایی آن را کار کرد ولی متاسفانه ما فضا نداشتیم اما اگر بخواهم بگویم هیچ روایتی از آن در جامعه نداشتیم یا اینکه نتوانستیم به اندازه خودمان از این دریا بهره‌ ببریم بی‌انصافی است، چرا که توانستیم با تمام سختی‌ها خدمتی داشته باشیم اما تا نقطه‌ مطلوب فاصله زیادی وجود دارد. 

 

* عاملی که باعث شد با وجود این سختی‌ها به مسیر خود برای ساخت این پروژه ادامه ‌دهید چه بود؟ 

در حقیقت به دنبال این بودیم که این خط شکسته شود و یک مجموعه خوب برای شهدا شکل گیرد که رهبر انقلاب هم درباره این موضوع بسیار تاکید کردند. 

 

* این مستند برای خودتان چه آورده‌ای داشت؟ به نظر شما نکته‌ جذاب این مستند از نظر مخاطب چیست؟

برای ساخت این مستند و ارتباط ‌گرفتن با خانواده‌های شهدا شوق داشتم، مثلا در مازندران تمام خانواده‌های شهدا به ‌صورت تمام‌قد به ما کمک کردند و همچنین با توجه به اینکه ممکن بود در بین عوامل ذائقه‌های متفاوت وجود داشته ‌باشد اما یک جو صمیمی بین آنها شکل‌گرفته بود و عموما برای ساخت این پروژه همه یکپارچه بودند که باعث شد فضای کاری بسیار خوبی رقم بخورد. تا به حال کار 25 قسمتی برای شهدای مدافع حرم ساخته نشده‌ بود که این مجموعه‌‌ ۲۵ قسمتی شکل ‌گرفت. با ساخت این مجموعه مردم هم می‌توانند شاهد یک زندگی متفاوت از قشر مذهبی و خانواده‌ شهدا باشند و همچنین شاهد رابطه‌‌ عاشقانه مادر- فرزندی و رابطه‌‌ عاشقانه‌ای که بین همسران شهدا وجود دارد باشند، شهدایی که به خاطر دغدغه‌ای که داشتند؛ به دفاع از حرم رفتند و علاوه بر آن مردهای نمونه‌ای هم در زندگی بودند که تمام وظایف خود را بدرستی انجام‌ می‌دادند. 

 

* اگر نکته و مطلبی که پرسیده نشده، هست بفرمایید. 

رهبر معظم انقلاب بارها تاکید کرده‌اند و در صحبت‌هایی هم که با خانواده شهدا داشتند و از تلویزیون هم پخش شد فرمودند کار برای شهدا کار برای انقلاب است و اگر قرار است انقلاب درست شود باید برای شهدا کار شود. متاسفانه به نظر من فرمایش ایشان از سوی کسانی‌که سیاست‌گذاری ‌فرهنگی را انجام می‌دهند بدرستی درک نشده و علاوه بر آن قدمی هم در این مسیر برداشته نشده ‌است. با آنکه شهید و شهادت در جامعه‌‌ ما ارزش‌گذاری شده ‌است اما متاسفانه برای ساخت مستندهای اینچنینی کوتاهی می‌شود. امیدوارم قدمی در این مسیر برداشته‌ شود و شاهد ساخت مجموعه‌هایی باکیفیت برای شهدا باشیم.