صنعت پتروشیمی یکی از ارکان اصلی صنعت نفت در زنجیره تولید و موتور محرک توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور به شمار می‌آید. موج تحولات در صنعت پتروشیمی افزون بر کاهش خام‌فروشی به ایجاد ارزش افزوده مضاعف اقتصادی، ثروت‌آفرینی و اشتغال‌زایی منجر شد. حال مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی از رشد ۲ درصدی سهم ایران در تجارت محصولات پتروشیمی خاورمیانه خبر داده است. 

حسن عباس‌زاده با اشاره به اینکه شاخص‌های متفاوتی برای سنجش وضعیت تولید پتروشیمی در جهان وجود دارد، ادامه داد: از نظر ظرفیت تولید در سال ۱۳۹۸ ایران سهم 5/2 درصدی از تولید محصولات پتروشمی دنیا داشته که این سهم با بهره‌برداری از طرح‌های جهش دوم صنعت پتروشیمی در پایان سال گذشته به 7/2 درصد افزایش یافته است. افزایش سهم ایران از ظرفیت تولید پتروشیمی جهان در حالی است که اغلب کشورها برای ارتقای ظرفیت خود کار می‌کنند. این افزایش ظرفیت در مقیاس خاورمیانه برای ایران بیشتر بوده و در سال ۹۸ ایران در حالی 9/24 درصد از ظرفیت پتروشیمی این منطقه را در اختیار داشته که این رقم در پایان سال گذشته به 5/26 درصد رسیده است. 

وی تاکید کرد: ایران اکنون با ظرفیت تولید ۳۰ میلیون تن محصولات پایه پتروشیمی مانند متانول، الفین‌ها، آمونیاک، آروماتیک‌ها و... رتبه دوم را پس از عربستان در خاورمیانه داراست اما با اجرای طرح‌های در دست اقدام پتروشیمی تا پایان سال ۱۴۰۵، این ظرفیت به ۵۷ میلیون تن در سال برای ایران می‌رسد و در آن مقطع رتبه اول محصولات پایه در خاورمیانه برای ایران خواهد بود و عربستان با ظرفیت تولید ۴۸ میلیون تن در رتبه دوم قرار خواهد داشت. اهمیت تولید محصولات پایه پتروشیمی از آن جهت است که این محصولات سرشاخه ایجاد زنجیره ارزش در این صنعت هستند. 

 

* سهم 9/5 درصدی ایران در تجارت محصولات پتروشیمی جهان

عباس‌زاده با بیان اینکه حدود ۷۰ درصد محصولات پتروشیمی ایران صادر می‌شود، گفت: سهم ایران در تجارت محصولات پتروشیمی جهان در سال ۹۸ حدود 3/5 درصد بوده و در پایان سال ۹۹ با توجه به افزایش صادرات، 9/5 درصد از صادرات جهان را داشتیم. به گفته مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی، سهم ایران در تجارت پتروشیمی خاورمیانه 2/20درصد در سال ۹۸ بوده که با رشد حدود ۲درصدی به 1/22 درصد در پایان سال ۹۹ رسید. 

وی سهم ایران از درآمد محصولات پتروشیمی را ۱۷ میلیارد دلار دانست و ادامه داد: ارزش محصولات پتروشیمی و شیمیایی در جهان سالانه 7/3 هزار میلیارد دلار برآورد می‌شود که البته این ارزش تمام محصولات پتروشیمی و شیمیایی را در بر می‌گیرد که حتی محصولات شیمیایی دارویی را که در هر گرم ارزش بالایی دارند و در مجموعه پتروشیمی‌ها قرار نمی‌گیرند نیز شامل می‌شود، بنابراین مقایسه این ۲ عدد تناسب چندانی ندارد. به گفته عباس‌‌زاده، در پایان سال ۱۴۰۴ ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی به ۱۳۶ میلیون تن افزایش می‌یابد و درآمدهای کل به ۳۷ میلیارد دلار خواهد رسید. 

 

* ۱۲۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری تا سال 1406

وی از تدوین گام چهارم پتروشیمی خبر داد و گفت: در این برنامه تمرکز بر طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش گذاشته شده و طرح‌ها در ۳ گروه به عنوان گام چهارم مطرح شده است. مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی گروه اول را طرح‌های پیشران در ۶ زنجیره دانست و افزود: با توسعه طرح‌های پیشران ۲۰ محصول جدید را به سبد محصولات پتروشیمی اضافه می‌کنیم و ارزش محصولات بیشتر می‌شود. 

وی تاکید کرد: با اجرای طرح‌های پیشران همچنین از واردات 3/1 میلیارد دلار محصول پتروشیمی به کشور جلوگیری خواهد شد و خوراک صنایع تکمیلی تامین می‌شود. وی در گفت‌وگو با ایرنا، گروه دیگر طرح‌ها در گام چهارم پتروشیمی را شامل ۳ طرح خوراک ترکیبی دانست و گفت: اجرای این طرح‌ها که به ۱۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد، ۱۵ میلیون تن به ظرفیت پتروشیمی کشور اضافه می‌کند. وی گروه سوم در گام چهارم پتروشیمی را توجه به تولید پروپیلن عنوان کرد و افزود: تولید پروپیلن از ۲ مسیر تبدیل پروپان به پروپیلن و تبدیل گاز طبیعی به پروپیلن در کشور دنبال می‌شود. 

گام بعدی صنعت پتروشیمی که تا سال ۱۴۰۶ محقق خواهد شد، در ۳ طبقه‌بندی طرح‌های خوراک ترکیبی، طرح‌های جدید تولید پروپیلن و طرح‌های پیشران تعریف شده است که در مجموع ۴۷ پروژه را شامل می‌شود تا در سال ۱۴۰۶ درآمد صنعت پتروشیمی به ۵۰ میلیارد دلار برسد. با اجرای این طرح‌ها تا سال ۱۴۰۶ سرمایه‌گذاری تجمیعی در این صنعت ۱۲۵ میلیارد دلار برآورد خواهد شد.