دکتر محمد بنائیان*: ۳ سال قبل رهبر حکیم انقلاب حضرت امام خامنه‌ای در چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ایران منشوری را تحت عنوان «بیانیه گام دوم انقلاب» منتشر کردند. حوزه کارکردی انقلاب اسلامی ایران در گام اول اغلب معطوف به تثبیت حکومت، سیاست، دفاع و امنیت بود که در تدوین قانون اساسی و تشکیل قوای سه‌گانه(حاکمیت) تحقق یافت و ارزش‌هایی نظیر استقلال و جمهوری اسلامی تحقق محدثه انقلاب بود اما حوزه گام دوم بیانیه انقلاب اسلامی معطوف به فرهنگ، اقتصاد و سپردن مسؤولیت به دست جوانان انقلابی، جهادی، عالم و عامل به حفظ و صیانت از ارزش‌های انقلاب و تعالی آن است. چه اینکه در سطور ابتدایی بیانیه گام دوم انقلاب آمده: «از میان همه‌ ملت‌های زیر ستم، کمتر ملتی به انقلاب همت می‌گمارد؛ و در میان ملت‌هایی که به‌پاخاسته و انقلاب کرده‌اند، کمتر دیده شده که توانسته باشند کار را به نهایت رسانده و به‌ جز تغییر حکومت‌ها، آرمان‌های انقلابی را حفظ کرده باشند. اما انقلاب پرشکوه ملت ایران که بزرگ‌ترین و مردمی‌ترین انقلاب عصر جدید است، تنها انقلابی است که یک چله‌ پرافتخار را بدون خیانت به آرمان‌هایش پشت سر نهاده و در برابر همه‌ وسوسه‌هایی که غیرقابل مقاومت به نظر می‌رسیدند، از کرامت خود و اصالت شعارهایش صیانت کرده و اینک وارد دومین مرحله‌ خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی شده ‌است»۱. بدون شک تاکید رهبر معظم انقلاب بر مساله جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی در ابتدای بیانیه گام دوم انقلاب حاکی از اهمیت ویژه این مفاهیم در نگاه رهبری به سرنوشت و آینده کشور است؛ موضوعاتی که می‌توان به طور مستقیم آنها را در ارتباط با حیطه عملکرد جامعه فرهنگیان و معلمان دانست. رهبر انقلاب همچنین شهریورماه سال گذشته در سی‌و‌چهارمین اجلاسیه آموزش‌و‌پرورش، معلمان را «افسران سپاه پیشرفت کشور» دانستند. جمیع این موارد حاکی از این است که انقلاب اسلامی ایران در گام دوم خود تکیه ویژه‌ای به فرهنگ و فرهنگیان دارد و طبیعتا مسؤولیت صیانت از این حریم نیز نسبت به قبل دوچندان خواهد بود. تغییرات صورت‌گرفته در قوه مجریه در خردادماه امسال هم نشان داد مطالبه حداکثری جامعه، حفظ ارزش‌های انقلاب و حرکت در مسیر نیل به آن است. در عرصه آموزش‌و‌پرورش نیز این مطالبه‌گری حتما به شکل جدی وجود خواهد داشت و همین امر بار مسؤولیت جامعه فرهنگیان و مدیران این عرصه را سنگین‌تر خواهد کرد. بر این اساس مدیران و مقامات تصمیم‌گیر در نظام آموزش‌و‌پرورش در دوره جدید باید دست‌کم 3 مقوله مهم را در روند مدیریت نظام آموزشی -پرورشی مدنظر قرار دهند. در وهله اول ضروری است مدیران و تصمیم‌گیران آموزش‌و‌پرورش کشور سند مربوط به اجرای «سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش‌و‌پرورش کشور» ابلاغی مقام معظم رهبری در اردیبهشت 92 را به عنوان منشور مدیریت خود مدنظر قرار دهند. دومین مورد یعنی اجرا و پیاده‌سازی عدالت اجتماعی در امر تحصیل دانش‌آموزان نیز مساله مهمی است که به‌ واقع جدی‌ترین مطالبه مردمی در عرصه آموزش‌و‌پرورش است. به عنوان مثال ساماندهی مدارس غیرانتفاعی و نظارت کامل بر آنها از نظر کمی و کیفی و جلوگیری از تعرفه‌های نجومی و جذب دانش‌آموزان همانند مدارس دولتی و نفی تفکر خصوصی‌سازی آموزش‌وپرورش، از جمله مهم‌ترین این مطالبات است. مساله سوم بررسی و بازبینی برخی مصوبات پیشین است که احیانا در پی ایجاد زمینه برای نهادینه کردن طرح‌ها و اسنادی نظیر سند 2030 که جنبه بین‌المللی داشته و بدون در نظر گرفتن مولفه‌های بومی و ملی کشورمان به صورت دستورهای اجرایی در نظام آموزشی اجرا شده است. در حیطه آموزش مستقیم نیز عمده مسؤولیت متوجه آموزگاران است. از این رو یادآوری این اصل ضروری است که افسران سپاه پیشرفت کشور نقش بسزایی در آموزش ‌و‌ پرورش سرمایه انسانی کارآمد و باکیفیت دارند. چنانکه رهبر معظم انقلاب بیش از 2 دهه قبل پیش‌زمینه توسعه سیاسی و توسعه فرهنگی در جامعه را درست اندیشیدن، درست فهمیدن و درست فراگرفتن عنوان کردند و نیل به این مولفه‌ها را به‌ دست معلمان جامعه میسور دیدند. رهبر بزرگوار انقلاب در این باره فرمودند: «توسعه سیاسی و توسعه فرهنگی را معلم پایه‌گذاری می‌کند. شما هستید که در داخل مدارس خودتان، کودک را از 7 سالگی تحویل می‌گیرید و در 19-18 سالگی تحویل دانشگاه می‌دهید. اساسی‌ترین و مهم‌ترین دوران عمر این کودک، با شما معلمان است. باید کشور و جامعه روی این مسأله حساب کنند. معلم، یعنی آن کسی ‌که می‌تواند خصوصیات اخلاقی خوب را در بچه پرورش دهد؛ معلومات خوب را به کودک بیاموزد؛ فکر کردن را به کودک بیاموزد؛ استقلال رأی را به کودک بیاموزد».2 از این منظر به نظر می‌رسد در سال‌های آتی پرداختن عملی به این رویکرد اصلی اساسی و اجتناب‌ناپذیر برای حرکت کشور در مسیر توسعه و پیشرفت است.

* دانش‌آموخته دکترای تخصصی برنامه‌ریزی درسی 

------------------------------------

پی‌نوشت:

1- بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ایران/ 22 بهمن 97

2- بیانات رهبر انقلاب در دیدار جمعی از کارگران

و معلمان / اردیبهشت 1378