علی جهانگیری: طی هفته‌های گذشته- علاوه بر کمبود گاز طبیعی- بحران بنزین نیز گریبانگیر انگلیس شده؛ بحرانی که صف‌های طولانی مقابل جایگاه‌های بنزین این کشور از نتایج آن است. کمبود بنزین البته با ماجرای گاز متفاوت است و ریشه در خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی دارد. یکی از عواقب برگزیت، خروج کارگران اتحادیه اروپایی، از جمله ده‌ها هزار راننده کامیون اروپایی، از این کشور بود. به دنبال خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی و همچنین تغییر قوانین مالیاتی، هزینه کار در انگلستان برای کارگران و رانندگان اروپایی گران‌تر از قبل شده است. زمانی که بریتانیا عضو اتحادیه اروپایی بود، رانندگان تریلی و کامیون براحتی و بدون هیچ کاغذبازی از کشورهای اروپایی به بریتانیا سفر می‌کردند اما کاغذ‌بازی‌های مرزی پس از برگزیت باعث شده بسیاری از آنها حوصله دردسر زیادی برای ورود و خروج به بریتانیا را نداشته باشند، همچنین همه‌گیری کرونا باعث شد تا بسیاری از رانندگان اروپایی به کشور‌های خود رفته و دیگر به انگلیس بازنگردند. همین امر باعث شده تا انگلیس با کمبود بین 90 تا 100 هزار راننده رو‌به‌رو شود که موجب اختلال در زنجیره تامین بنزین جایگاه‌های سوخت، مواد مورد نیاز بزرگ‌ترین سوپرمارکت‌ها و رستوران‌هایی نظیر مک‌دونالد و کی‌‌اف‌سی شده است. عدم اطمینان از برگزیت و حقوق آینده برای زندگی و کار در انگلستان، بسیاری از رانندگان را مجبور به ترک این کشور کرد. 

 

* صف‌های طولانی بنزین در انگلیس

در پی تداوم کمبود راننده کامیون که باعث سهمیه‌بندی سوخت در انگلیس شده است، صف‌های طولانی خودروها برای بنزین زدن مقابل جایگاه‌‌های سوخت این کشور شکل گرفته است. رانندگان در سراسر انگلیس برای پر کردن باک خودروی‌شان ساعت‌ها در صف‌های طولانی به انتظار می‌ایستند. یک توزیع‌کننده بزرگ اعلام کرد فروش خود را سهمیه‌بندی کرده و شماری از اپراتورها هم گفتند مجبورند بعضی از جایگاه‌های سوخت را ببندند که باعث خرید وحشتناک آن شد. انجمن خرده‌فروشان سوخت در انگلیس اعلام کرد ذخایر سوخت بالغ بر ۵ هزار و ۵۰۰ پمپ‌بنزین در این کشور به پایان رسیده است. وزیران دولت و شرکت‌های نفت می‌گویند ذخایر فراوان بنزین یا دیزل وجود دارد و هیچ دلیلی برای نگرانی نیست اما عدم وجود راننده تانکر سوخت مانع حمل سوخت از پالایشگاه‌‌ها به پمپ‌بنزین‌‌ها شده است. بحران، پس از اینکه شرکت بریتیش پترولیوم اعلام کرد ناچار شده است بعضی از جایگاه‌های سوخت خود را به دلیل کمبود راننده تعطیل کند، آشکار شد. سایر شرکت‌‌های مرتبط با سوخت انگلیس نیز مشکلاتی را برای رساندن سوخت به پمپ‌بنزین‌‌ها گزارش کرده‌اند. انگلیس که پنجمین اقتصاد بزرگ جهان است، با افزایش هزینه‌های گاز طبیعی اروپا هم دست و پنجه نرم می‌کند. 

 

* برگزیت مقصر است؟

انگلیس پس از 47 سال عضویت، دی‌‌ماه 99 به طور رسمی از اتحادیه اروپایی خارج شد. دولت این کشور می‌گوید به توافقی درباره آینده همکاری‌های تجاری با اتحادیه اروپایی دست یافته است اما عملا این خروج دردسرهای زیادی را بویژه برای انگلیس ایجاد کرده است. با اینکه همه کشورهای اروپایی در بحران اقتصادی ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا به سر می‌برند اما آمار و نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد انگلیس از هر نظر در بدترین وضعیت به نسبت تمام کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) قرار دارد. دفتر آمار ملی انگلیس گزارش داده اقتصاد این کشور در سال گذشته میلادی با 9/9 درصد کاهش بیشترین خسارت سالانه در نزدیک به ۳ قرن گذشته را بر اثر محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کرونا تجربه کرده است. این در حالی است که از ابتدای امسال که مناسبات سابق انگلیس و اتحادیه ‫اروپایی به واسطه برگزیت خاتمه یافت، مشکل جابه‌جایی کالا بویژه مواد غذایی در انگلیس نمایان شد. قوانین دست‌وپاگیر گمرکی اعتراض صاحبان مشاغل و شرکت‌های باربری را در پی داشت و معترضان در چندین نوبت مقابل دفتر نخست‌وزیری دست به تظاهرات زدند. اواسط سال نرخ تورم از برآورد بانک مرکزی انگلیس بالا رفت و پیش‌بینی می‌شود این وضع در ماه‌های آینده تشدید شود اما همه این تحولات عمدتا به پای بحران همه‌گیری کرونا نوشته شد. در واقع پایان دوره گذار خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی، یعنی یک سالی که انگلیس پس از خروج رسمی از اتحادیه اروپایی فقط تابع قوانین اتحادیه و عضو بازار واحد اروپا بود همزمان شد با شیوع ‫کرونا. بحران کرونا در واقع به عنوان ضربه‌گیر پس‌لرزه‌های برگزیت عمل کرد و اینک که دولت محدودیت‌های کرونایی را کاهش داده و قرنطینه‌ها برداشته شده است، پیامدهای برگزیت به ‌وضوح خودنمایی می‌کند. ‬‬

 

* تعلیق موقت قانون رقابت و ورود ارتش

در پی ایجاد صف‌های طولانی در جایگاه‌های پمپ‌بنزین‌ بریتانیا و اتمام موجودی سوخت بیشتر جایگاه‌ها، دولت بوریس جانسون برای حل وضع موجود تصمیم گرفت قانون سال ۱۹۹۸ درباره رقابت بین شرکت‌های خصوصی فعال در حوزه انرژی را لغو کند تا به این ترتیب پمپ‌بنزین‌هایی که ذخایر سوخت‌شان تمام شده، به سرعت شناسایی و مراحل سوخت‌رسانی انجام شود. در بیشتر مناطق شهری بریتانیا، پمپ‌بنزین‌ها سوختی برای عرضه به مشتریان ندارند، هر چند در ایرلند شمالی (تحت حاکمیت بریتانیا) وضعیت عادی است. مقام‌های دولتی در بریتانیا گفته‌اند تعلیق قانون رقابت، اشتراک اطلاعات و اولویت‌بندی مناطقی از این کشور که به سوخت نیاز بیشتری دارند برای شرکت‌های نفتی آسا‌ن‌تر خواهد کرد. بریتانیا در مجموع ۸۰۰۰ جایگاه پمپ‌بنزین دارد و انجمن فروشندگان سوخت در این کشور اعلام کرده حدود دو‌سوم از ۵۵۰۰ جایگاه‌های عضو این نهاد سوخت ندارند و مابقی هم سوخت کمی دارند و بزودی ذخیره آنها به اتمام می‌رسد. شنبه ۴ مهرماه دولت بریتانیا اعلام کرده بود ویزاهای موقت برای حدود ۵۰۰۰ راننده‌ تریلی‌های حامل سوخت و مواد غذایی صادر خواهد کرد تا به این اختلال پایان دهد؛ اعتبار این ویزاها تا شب کریسمس خواهد بود. از دیگر اقدامات دولت، ارسال نامه به رانندگان خودروهای سنگین است تا آنها را تشویق بازگشت به این صنعت کند؛ آموزش ۴۰۰۰ نفر برای اشتغال به عنوان راننده خودروهای سنگین هم از دیگر اقدامات عنوان شده است. قانون رقابت در بازار در شرایط عادی تضمین‌کننده محصولات بهتر با قیمت مناسب‌تر است و کسب‌و‌کارها را از اقدامات ناعادلانه نظیر تبانی باز می‌دارد. به عنوان مثال توافق درباره قیمتی خاص درباره بعضی از کالاها و خدمات و محدود کردن تولید برای افزایش قیمت از موارد نقض این قانون محسوب می‌شود. در زمان آغاز همه‌گیری کرونا دولت بریتانیا هم با دخالت در بازار بعضی از صنایع را از این قانون مستثنی کرد؛ به عنوان مثال سوپرمارکت‌ها اطلاعاتی نظیر موجودی اقلام و تعداد رانندگان را با یکدیگر به اشتراک می‌گذاشتند تا به نیاز مشتریان پاسخ دهند. وزیر حمل‌و‌نقل بریتانیا روز یکشنبه گفته بود: ۶پالایشگاه تولید بنزین و ۴۷ مرکز ذخیره سوخت را کنترل کرده و در همه آنها سوخت زیادی موجود بوده است. همچنین وزیر حمل‌و‌نقل بریتانیا، انجمن حمل‌و‌نقل سلطنتی را به «اطلاع‌رسانی غیرمسؤولانه» و ایجاد وحشت در مصرف‌کنندگان و مراجعه یکباره آنها به پمپ‌بنزین‌ها متهم کرد. دولت انگلیس همچنین اعلام کرده سربازان ارتش می‌توانند در مواقع اضطراری برای تامین سوخت پمپ بنزین‌های انگلیس وارد عمل شوند. دولت انگلیس امیدوار است با ورود ارتش و لغو قانون رقابت و سایر تصمیماتی که اتخاذ کرده است، تصمیمات روز یکشنبه که باعث وحشت مردم از کمبود سوخت و ایجاد صف‌های طولانی مقابل پمپ‌بنزین‌ها شده بود را کاهش دهد.