بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از اعضای نیروهای مسلح، آوارگان و زندانیان دیروز (۲ روز قبل از انتخابات عمومی) در مرحله نخست انتخابات پارلمانی عراق پای صندوق‌های رای حاضر شدند. کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق اعلام کرده است بیشترین جمعیت واجدان شرایط در مرحله نخست انتخابات پارلمانی، از اعضای نیروهای مسلح عراقی هستند که شامل یک میلیون و ۷۵ هزار و ۷۲۷ نفر است که از این تعداد یک میلیون و ۶۲ هزار و ۶۵۱ مرد و ۱۳ هزار و ۷۶ زن هستند. بر اساس این گزارش، تعداد نیروهای پیشمرگ کرد در ۳ استان اربیل، دهوک و سلیمانیه ۱۸۶ هزار و ۵۱۷ نفر اعلام شده است. نیروهای مسلح عراقی که حق شرکت در انتخابات خاص دارند شامل نیروهای وزارت کشور، دفاع، نیروهای پیشمرگ کرد و سازمان مبارزه با تروریسم هستند. نیروهای حشد‌الشعبی قرار است به همراه عموم مردم عراق روز یکشنبه دهم اکتبر (۱۸ مهرماه ۱۴۰۰) در انتخابات شرکت کنند. کمیسیون عالی مستقل انتخابات همچنین تعداد کل آوارگان واجد شرایط در اردوگاه‌های آوارگان را که عموما در شمال عراق هستند ۱۲۰ هزار و ۱۲۶ نفر اعلام کرده است. این تعداد نیز به شرکت‌کنندگان در انتخابات ویژه افزوده شده‌اند. 

 

* مجلس عراق منحل شد

محمد الحلبوسی، رئیس مجلس نمایندگان عراق چهارشنبه شب با صدور اطلاعیه‌ای رسما به کار مجلس چهارم این کشور پایان داد. به گزارش شبکه خبری اسکای‌نیوز عربی، مجلس عراق از روز پنجشنبه به طور رسمی منحل شد. در اطلاعیه منتشر شده از سوی الحلبوسی آمده بود: با توجه به نزدیک شدن زمان انتخابات مجلس و اتمام دوره چهارم، پارلمان به صورت رسمی به کار خود پایان داده و از صبح روز پنجشنبه منحل اعلام می‌شود. نمایندگان پارلمان عراق ۲۰ فروردین‌ سال جاری موافقت خود را با انحلال پارلمان در روز ۷ اکتبر (۱۵ مهر) و برگزاری انتخابات در روز ۱۰ اکتبر (۱۸ مهر) اعلام کرده بودند.

عراق در حالی فردا شاهد برگزاری پنجمین دوره انتخابات پارلمانی از زمان سقوط رژیم صدام خواهد بود که قرار بود این دوره از انتخابات پارلمانی در عراق سال ۲۰۲۲ برگزار شود. پس از تظاهرات‌ و اعتراض‌های گسترده مردمی در اواخر سال ۲۰۱۹، «عادل عبدالمهدی» استعفا کرد و پس از کشمکشی طولانی سرانجام «مصطفی الکاظمی» در مه ‌۲۰۲۰ رأی اعتماد را برای تشکیل دولت در مرحله انتقالی تا زمان برگزاری انتخابات زودهنگام کسب کرد. احزاب سیاسی این کشور بر روی برگزاری انتخابات زودهنگام که خواست معترضان بود، به توافق رسیدند و در نهایت الکاظمی دهم اکتبر ۲۰۲۱ (۱۸ مهرماه) را موعد برگزاری انتخابات زودهنگام اعلام کرد. بنا به اعلام کمیساریای عالی انتخابات قرار است ۳ هزار و ۲۴۳ نامزد در این انتخابات برای دستیابی به ۳۲۹ کرسی با یکدیگر رقابت کنند. به این دلیل که نظام سیاسی عراق، پارلمانی است و ترکیب نهایی پارلمان مستقیما در انتخاب رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، رئیس پارلمان و همچنین ساختار کابینه تاثیرگذار است، این انتخابات همواره از اهمیت زیادی در عراق برخوردار بوده است. پس از اعلام نتایج انتخابات، فراکسیون پارلمانی‌ای که بیشترین کرسی‌ها را جذب کند، مامور انتخاب نامزد نخست‌وزیری خواهد بود. در دوره جدید انتخابات، ائتلاف و احزاب تازه‌تأسیسی نیز حضور دارند و با توجه به قانون انتخاباتی جدیدی که استان‌ها را به چندین دایره و حوزه انتخاباتی بر اساس شهرستان‌ها و شهرها تقسیم می‌کند، انتظار می‌رود تغییرات ملموسی در نتایج کرسی‌های حاصله از سوی احزاب و ائتلاف‌های قدیمی و جدید ایجاد شود. به موجب قانون انتخابات جدید به شماره ۹ مصوب سال ۲۰۲۰، عراق به ۸۳ حوزه انتخاباتی به جای ۱۸ حوزه‌‌ای که در انتخابات پیشین تقسیم شده بود، تقسیم می‌شود و رأی‌دهندگان مستقیما به نامزد مورد نظر خود رأی خواهند داد تا در صورت کسب حد نصاب آرا به کرسی پارلمانی دست یابد. اغلب ۳۲۹ کرسی‌ کنونی پارلمان عراق به طور کلی میان احزاب و ائتلاف‌های شیعی، سنی و کُرد تقسیم شده است و چند کرسی باقیمانده به افراد مستقل و اقلیت‌ها رسیده است. 

 

* ائتلاف‌های سیاسی شیعی در پارلمان عراق

ائتلاف‌های سیاسی شیعی در پارلمانی که روز هفتم اکتبر انحلال آن اعلام شد، با ۱۸۷ کرسی، اکثریت پارلمان را تشکیل می‌دادند ‌که عبارتند از: ائتلاف سائرون، ائتلاف فتح، ائتلاف نصر، ائتلاف دولت قانون و جریان حکمت ملی عراق.  ائتلاف سائرون به ریاست «سیدمقتدا صدر» رهبر جریان صدر ۵۴ کرسی از ۳۲۹ کرسی را در اختیار دارد که شامل جریان صدر و حزب کمونیست عراق است که گفته می‌شود در دوره جدید به دنبال دستیابی به پست نخست‌وزیری است. ائتلاف الفتح در پارلمان کنونی ۴۷ کرسی را به خود اختصاص داده و شامل ۱۷ حزب و گروه سیاسی است و رهبری این ائتلاف را «هادی العامری» بر عهده دارد. اغلب گروه‌های وابسته به «حشدالشعبی» و در رأس آنها «عصائب اهل الحق» به ریاست «قیس الخزعلی» در این ائتلاف حضور دارند. ائتلاف النصر ۴۲ کرسی در اختیار دارد که «حیدر العبادی» نخست‌وزیر اسبق عراق، هدایت آن را برعهده دارد و ۴ فراکسیون سیاسی شیعی الفضیله، تیار الاصلاح به ریاست «ابراهیم الجعفری» نخست‌وزیر پیشین، مستقلون به ریاست «حسین الشهرستانی» وزیر نفت پیشین و مجلس اعلای اسلامی به ریاست «همام الحمودی» در آن حضور دارند. اغلب ناظران سیاسی می‌گویند محبوبیت العبادی به دلیل مواضع سست او در قبال مبارزه با فساد در عراق پایین آمده است. ائتلاف دولت قانون به ریاست «نوری المالکی» نخست‌وزیر پیشین عراق ۲۶ کرسی در اختیار دارد و در استان‌های مرکزی و جنوبی عراق دارای محبوبیت گسترده‌ای است. از وی به عنوان یکی از افرادی که شانس بالایی برای پست نخست‌وزیری دارد یاد می‌شود. جریان حکمت ملی نیز به ریاست «سید عمار حکیم» در حال حاضر ۱۹ کرسی در اختیار دارد. 

 

* ائتلاف‌های سیاسی سنی در پارلمان عراق

در کمتر از یک سال پس از انتخابات ۲۰۱۸ که طی آن ائتلاف سنی «المحور الوطنی» به ریاست «محمد الحلبوسی» به ۵۰ کرسی دست یافت، اختلافات شدیدی میان رهبران این ائتلاف بر سر مسؤولیت هدایت آن به وجود آمد. ائتلاف‌ سنی پارلمان کنونی عراق طی سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰، با بیشترین شکاف و چنددستگی مواجه شد و از این ائتلاف ۳ ائتلاف جدید به وجود آمد که عبارتند از: «المحور» به ریاست «خمیس الخنجر»، «جبهه الانقاذ» به ریاست «اسامه النجیفی» و «القوی العراقیه» به ریاست «محمد الحلبوسی» که هر سه می‌خواهند در دور جدید انتخابات نیز شرکت کنند. در پارلمان کنونی عراق یک ائتلاف دیگر تحت عنوان «الوطنیه» نیز حضور دارد که مجموعه‌‌ای از احزاب و افراد اسلام‌گرا، سکولار و سنی را در خود جای داده و به طور دقیق نمی‌توان گفت یک ائتلاف سنی صرف است اما اغلب نمایندگان آن سنی هستند. این ائتلاف در انتخابات پیشین، ۲۶ کرسی را به خود اختصاص داد. مهم‌ترین گروه‌های حاضر در این ائتلاف، «التجمع المدنی للاصلاح» به ریاست «سلیم الجبوری» رئیس پیشین پارلمان عراق، «الجبهه العربیه للحوار» به ریاست «صالح المطلک» و «الوفاق الوطنی العراقی» به ریاست «ایاد علاوی»(شیعه سکولار)  هستند. 

 

* ائتلاف‌‌های سیاسی کُرد در پارلمان عراق

احزاب کرد در انتخابات پیشین عراق در سال ۲۰۱۸ با ۲ فهرست «السلام الکردستانیه» و «القائمه الوطنیه» شرکت کردند و نخستین فهرست ۴۳ کرسی و دومی ۱۵ کرسی کسب کرد. ۲ حزب حاکم منطقه کردستان یعنی اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکرات کردستان در فهرست نخست حضور داشتند و احزاب گوران، الجماعه الاسلامیه الکردستانیه العراق، ائتلاف من اجل الدیمقراطیه و العداله در فهرست دوم بودند. طی ۲ سال گذشته، به دلیل تشدید بحران‌های داخلی در منطقه کردستان که مهم‌ترین آن بحران‌های مالی و اختلاف بر سر مناطق مورد منازعه میان بغداد و اربیل است، اختلافات میان احزاب کرد حاکم و معارض تشدید شده است و هنوز مشخص نیست در انتخابات آتی، این احزاب کرد با چه آرایشی شرکت خواهند کرد.