گروه بین‌الملل: ۳ هفته پیش بود که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در نخستین دیدار رو در رو با یکی از رهبران کشورها پس از ملاقات جو بایدن در سوییس، در عمارت کاپه ایدوکوپاس نزدیک نوو راسیسک، پذیرای همتای ترک خود بود. رجب طیب اردوغان در حالی برای حل‌و‌فصل اختلافات آنکارا با مسکو در ۳ جبهه سوریه، قفقاز و لیبی به قصر تزار جدید در شمال سوچی و بر کرانه دریای سیاه رفت که بنا به گزارش‌های محرمانه، این بار علاوه بر پارانویایش که خود را سلطان جدید عثمانی تصور می‌کند، سرطان امعا و احشایش هم عود کرده بود. در آن دیدار جدای همه تعارفاتی که بین ۲ طرف رد و بدل شد، میزبان خیلی صریح به میهمان گفت باید بساطش را جمع کند و برود؛ البته از سوریه. رهبر کاخ کرملین به سلطان کاخ آک‌سارای یادآوری کرد زمان اجرای تعهدات فرارسیده و طبق توافقات منعقد شده درباره ضرورت پاکسازی استان ادلب در شمال غرب سوریه از وجود مسلحانی که متحدان سوریه آنها را تروریست‌ می‌دانند، ترکیه باید نیروهای خود و مزدورانش را از آنجا جمع کند و به پشت مرز بازگردد. 

 حتی العربیه، شبکه بین‌المللی سعودی‌ها هم تعارف را با مسلحان تکفیری مورد حمایت ترکیه در شمال سوریه کنار گذاشت و تیتر زد: «پوتین و اردوغان در سوچی درباره ادلب بدون تروریست توافق کردند!»

آن روز سلطان پرزیدنت خود را از تک و تا نینداخت و در حالی که گفته می‌شود حال مزاجی و احوال سیاسی‌اش در داخل همزمان با بحرانی‌تر شدن اقتصاد ترکیه، وخیم‌تر می‌شود، منتظر ماند تا بلکه از تنش‌های قفقاز جنوبی طرفی ببندد، شاید بتواند آنجا یقه پوتین را بگیرد. وقتی نخستین مراحل طرح مشترک باکو، آنکارا، واشنگتن و تل‌آویو برای دور زدن ایران و روسیه با کریدور زنگزور به موازات رود ارس، با هوشیاری ایران و ارمنستان عقیم ماند، اردوغان دوباره سرش را به سوی سوریه چرخاند تا زخم زیرپای ترکیه را بلیسد. 

در شرایطی که هر یک دلار آمریکا در ترکیه از مرز 9 لیره و 20 قروش گذشته و اعضای ارشد حزب حاکم عدالت و توسعه و اکثریت جامعه ترکیه از هر زمان دیگری نسبت به سلطان پرزیدنت مایوس‌تر شده‌اند، یک بار دیگر رجب پاشا از جنگ سخن گفت. اردوغان پس از نماز جمعه اخیر استانبول در پاسخ به سوالات خبرنگاران، یک بار دیگر اعلام کرد کاسه صبرش درباره تحرکات «پ‌ک‌ک» در شمال سوریه لبریز شده است. ظاهرا او فراموش کرده بود چند روز جلوتر علاوه بر «پ‌ک‌ک»، نیروهای آمریکایی و ارتش سوریه را هم به عنوان طرف‌های متخاصم در مرزهای آناتولی با شام نام برده است.  

آنکارا بارها از آمریکا گلایه و انتقاد کرده و معتقد است حمایت واشنگتن از شبه‌نظامیان کرد در شمال سوریه، از مصادیق حمایت از تروریسم و همدستی با دشمنان آمریکاست. اما مساله اینجاست که در جغرافیای شرق فرات در شمال سوریه، ترکیه فقط با آمریکا مشکل ندارد و در عین حال، از مواضع روسیه نیز گله‌مند است، چرا که حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه که به عنوان مهم‌ترین نهاد اقماری سیاسی «پ‌ک‌ک» در شمال سوریه شناخته می‌شود، در مسکو دفتر دارد و سران آن حزب بارها به طور رسمی به روسیه سفر کرده و با افرادی همچون سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه و میخائیل بوگدانف مشاور پوتین دیدار کرده‌اند. 

نظامیان ترکیه از سال ٢٠١۶ به این طرف در ۲ عملیات سپر فرات و شاخه زیتون، 4 هزار کیلومتر از خاک شمال سوریه از جمله عفرین و شهرهای الباب، اعزاز و جرابلس را تصرف کرده‌اند و در شمال غرب نیز همچنان ادلب را که ده‌ها هزار تروریست القاعده با خانواده‌های‌شان آنجا سکنی گزیده‌اند، تحت حمایت خود دارند. در روزهای اخیر رسانه‌های ترکی و غربی تلاش داشته‌اند وانمود کنند سخنان اردوغان، سیگنال حمله و جنگ مجدد در شمال سوریه است. خبرگزاری رویترز از قول ۲ مقام دفاعی- امنیتی ترکیه، از اعزام چند گروهان کماندو و انتقال چندین نفربر و ادوات نظامی به مرز سوریه خبر داده و آن را نشانه‌ای از جدی بودن تهدیدات اردوغان دانسته‌ است. 

البته مقامات نام نبرده تاکید کرده‌اند انجام این حمله کذایی بستگی به شکست مذاکرات میان روسیه و آمریکا در این زمینه دارد. مذاکراتی که قرار است ۲ هفته دیگر در رم، در حاشیه اجلاس 2021 رهبران گروه 20 انجام شود. 

شبکه‌های تلویزیونی ترکیه در راستای همین تبلیغات نظامی، هر روز تصاویر صف تانک‌ها و نفربرها و تجهیزات سنگین ارتش را در پشت مرزهای جنوبی نشان می‌دهند. اردوغان هم روز جمعه تاکید کرد: «ترکیه، به شکلی دیگر در شمال سوریه مبارزه خواهد کرد. ما اقدامات لازم را برای حل این مشکلات در اسرع وقت انجام خواهیم داد».

 ظاهرا بهانه مقطعی لشکرکشی دوباره نوعثمانی‌ها به شمال سوریه هم فراهم شده است؛ نیروهای کرد مورد حمایت آمریکا، شرط آتش‌بس آنکارا برای عقب‌نشینی 32 کیلومتری از مرز با ترکیه را رعایت نکرده‌اند و البته حجم حملات به واحدهای نظامی و لجستیکی ارتش ترکیه در ۲ سوی مرز، حتی در خاک ترکیه فزونی گرفته است. همان روز رئیس‌جمهور ترکیه در دیدار غیرمنتظره با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان که در جریان تور خداحافظی‌اش به استانبول رسیده بود، دوباره بحث سوریه را باز کرد. این در حالی است که بحث اصلی اردوغان و مرکل در16 سال گذشته همواره درباره عضویت ترکیه در اتحادیه اروپایی بود که حالا تبدیل به رویای سوخته ترک‌ها شده است. 

 البته اردوغان همان روز پاسخ سختی از آن سوی مرز دریافت کرد. جمعه‌شب انفجار بمب کنار جاده‌ای در مسیر حرکت یک کاروان نظامی ترکیه در بخش‌های اشغالی ادلب باعث شد دست‌کم ۲ نظامی ترکیه‌ای کشته و 5 نظامی دیگر مجروح شوند. فردای آن روز هم ضربات سنگین به تروریست‌های وابسته به ترکیه در شمال غرب سوریه ادامه یافت. ارتش سوریه، سرکرده گروهک‌ تروریستی جبهه‌‌النصره (القاعده) را در جریان یک نشست امنیتی در ساختمان مورد استفاده گروهک تروریستی کلاه‌سفیدها در نزدیکی شهر سرمدا نزدیک مرز - که تحت کنترل اردوغان و مزدورانش قرار دارد- هدف گلوله‌های هوشمند هدایت‌شونده لیزری روسی (کراسنوپل) قرار داد. این نشانه‌ای قدرتمند از سوی سوریه و متحدانش است که کاملا تحرکات مخفیانه مزدوران‌ ترکیه را هم زیر نظر دارند، چه رسد به اینکه ارتش ترکیه بخواهد مانند سال‌های آخر جنگ سوریه، ستون‌های ادوات و تجهیزات را از مرز به سوی ادلب حرکت دهد. 

علاوه بر آمادگی کامل ارتش سوریه و روسیه در هوا و زمین برای استقبال از ورود تجاوزگران از محور ریحانلی برای هر گونه پیشروی به سوی ادلب، نیروهای داوطلب مقاومت هم آماده‌تر از همیشه در جبهه شمالی شام موضع گرفته‌اند. در چنین شرایطی شمارش معکوس برای آزادسازی ادلب، طبق هشداری که پوتین ۳ هفته پیش در سوچی به اردوغان داده بود، آغاز شده است. در حالی که اردوغان و مقامات امنیتی آنکارا، آغاز حمله را منوط به شکست دیپلماسی در اجلاس «جی 20» در رم کرده‌اند که ۲ هفته دیگر برگزار می‌شود، استاندار ادلب سوریه، همین دیروز با تروریست‌های ساکن ادلب اتمام حجت کرده و گفته است یا آنها باید راهکار سیاسی مشخص شده از سوی دمشق برای زمین گذاشتن سلاح و بیرون آمدن از زیر یوغ نوعثمانی‌ها و القاعده را بپذیرند یا ارتش سوریه با حمایت سنگین متحدان بزرگش وارد شهر خواهد شد. 

«محمد نتوف» به خبرگزاری تسنیم گفته است دمشق تمام تلاش خود را برای بازگرداندن ساکنان اصلی ادلب به مناطق سکونت خود و بازگرداندن زندگی عادی و طبیعی در مناطق آزادشده استان ادلب به کار می‌برد اما به خاطر اقدامات گروه‌های تروریستی مسلح و تروریسم بین‌المللی، منطقه در معرض آسیب‌ها و خساراتی قرار گرفته که تاکنون هیچ شهری در دنیا حتی طی ۲ جنگ جهانی آن را تجربه نکرده است. 

به گفته او استانداری با پشتکار به وظیفه خود در کمک به آنها جهت سازگاری مجدد با شرایط حاکم بر استان با وجود برخی نواقص و کاستی‌های ناشی از حملات مکرر گروه‌های تروریستی به مناطق غیرنظامی و مسکونی عمل می‌کند. او همچنین از درخواست‌های کمک مردم مناطق تحت اشغال مزدوران ترکیه می‌گوید که از ارتش سوریه خواسته‌اند برای نجات آنها از دست تروریست‌ها که زندگی را برای‌شان جهنم کرده‌اند، وارد عمل شوند. 

بر این اساس همکاری گسترده‌ای بین مردم مناطق تحت اشغال با ارتش سوریه در زمینه ارائه اطلاعات با شگردهای خاص خودشان، از اماکن حضور و تجمع عناصر مسلح و سرکردگان آنها وجود دارد. اعلام آمادگی قاطع ارتش سوریه و هشدار صریح پوتین به اردوغان، تفاوتی آشکار با ژست مردد ترکیه برای آغاز جنگی دارد که از همین حالا محکوم به شکست است. حالا بر همگان روشن شده ادوات سنگین و تانک‌ها و توپ‌های ارتش ترکیه برای وارد شدن به معرکه ادلب، باید از دهانه تنگ جاده مواصلاتی ریحانلی- سرمدا عبور کنند که متر به متر آن توسط جنگنده‌های روسی و سامانه‌های آتش هوشمند ارتش سوریه و مقاومت زیر نظر است. 

قطعا اردوغان هنوز آنقدر دچار مالیخولیا نشده که وارد چنین جهنمی شود. او فعلا می‌خواهد حواس مردم ترکیه را از سقوط اقتصادی، شکست‌های پیاپی دیپلماتیک و انزوای منطقه‌ای که باعث درگیری آنکارا با همه کشورهای اطرافش شده، به سوی یک جنگ ظاهرا حماسی و ملی معطوف کند. البته جنگ‌های پان‌ترکی دیگر مثل قبل خریداری در جامعه ترک‌ها ندارد. حتی بعید است همراهی دیگر احزاب پارلمان، مثلا حزب بشدت پان‌ترکیست «حرکت ملی» به رهبری معاون نخست‌وزیر، «دولت باغچه‌لی» باعث شود تغییری در روحیه جامعه‌ای زخم خورده و چند پاره به لحاظ قومی ایجاد شود که از جنگ و تروریسم خسته و نگران معیشت خود است. شاید اردوغان بتواند با چانه‌زنی در رم، از بایدن و پوتین مهلتی بیشتر برای تمدید امتیازات قبلی بگیرد اما حتی در این صورت بعید است مردم کشورش، فرصت بیشتری به او و حزب حاکم «آک پارتی» بدهند. اردوغان باید آماده جنگ شود اما در داخل، نه آن سوی مرزها.