محمدرضا جوفار*: ایالات ‌متحده آمریکا بخوبی آگاه است در جنوب غربی آسیا، دومینوی سرایت بحران به حدی بالاست که از درگیری ۲ نیروی متعارض، متعاقبا یک بحران فراگیر منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای حاصل می‌شود، لذا از هر گونه بحران و تعارض علیه ایران استقبال می‌کند و حتی به آن دامن می‌زند. به ‌عنوان مثال از درگیری جمهوری آذربایجان و ترکیه علیه ایران با پشتیبانی اسرائیل، جلوگیری از اتحاد شیعیان و اهل تسنن در افغانستان و فشار به ایران برای ورود اشتباه به این مساله، اختلافات داخلی در لبنان و ایجاد نهضت‌های ضدایرانی در منطقه حمایت‌های مادی و معنوی می‌کند. مهم‌ترین شاخص این وضعیت، وجود مفهوم امنیت است که اصطلاحا بدان معمای امنیتی اطلاق می‌شود. در این وضعیت نخبگان سیاسی معادلات متعددی مبتنی بر کیفیت مناسبات و تحرکات خارجی و حتی تحولات داخلی نیروهای منطقه‌ای دارند و مستمرا در صدد ارزیابی میزان قدرتمندی کشورهای همسایه و نیروهای درون‌منطقه‌ای هستند و از آن تفسیری مستقیم در ارتباط با امنیت خود دارند. لذا آمریکا قصد دارد از بازیگران حاضر در منطقه علیه ایران و فشار به صورت نیابتی استفاده کند. 

برای مقابله با استراتژی آمریکا علیه ایران در منطقه، دیپلماسی ایران در تعارضات منطقه باید خارج از هر گونه هیجان در تصمیم‌گیری باشد. از طرفی دیپلماسی روشنگرانه برای ایجاد روابط صلح‌آمیز در عین حفظ بازدارندگی نظامی با همسایگان، باید نقش پررنگی در سرلوحه رفتار دولتمردان ایرانی داشته باشد. تکرار مکررات است که گوشزد کنیم آمریکا تنها یک استراتژی علیه ایران در پیش نگرفته و استراتژی‌های متعددی مانند فشار اقتصادی، تهدید نظامی، درگیری داخلی و ایجاد اختلافات مذهبی و قومی، عملیات روانی، جنگ سایبری و امثال آن را دنبال می‌کند. لازم است سیاستمداران کشور، قبل از هر تصمیمی، آگاهانه شرایط را بسنجند و با استفاده از استراتژی خنثی‌سازی، تصمیم‌های قاطعانه اتخاذ کنند. با توجه به تشنج‌های اخیر منطقه، به نظر می‌رسد یکی از دلایل فرار آمریکا از افغانستان با توجه به استیصالش در برقراری نظم و امنیت، اختصاص بودجه نظامی‌اش به نیروها و بازیگران نیابتی‌اش و برنامه‌ریزی برای فشار بر ایران باشد، چرا که آمریکا از سرعت روزافزون قدرت‌گیری ایران هراس دارد و سعی دارد ایران به ‌جای پیشرفت در توسعه اقتصادی، علمی و رشد سیاسی، تمرکزش بر محیط پیرامونی و درگیر در برقراری نظم و امنیت در جنوب غرب آسیا ‌باشد، لذا نباید برای برقراری امنیت در منطقه، از تمرکز بر دیگر عناصر پیشرفت کشور کاسته شود. 

* کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی