گروه اقتصادی: بررسی شاخص‌های اقتصادی ترکیه حاکی از یک بحران اقتصادی قریب‌الوقوع در این کشور است؛ بحرانی که شروع شده و تکانه‌های اولیه آن باعث کاهش 38 درصدی ارزش لیر در برابر دلار طی یک سال اخیر شده است. 

به گزارش «وطن‌امروز»، شرایط اقتصادی ترکیه خوب نیست و هر روز بحرانی جدید در این کشور پدیدار می‌شود. کاهش ارزش لیر در یک دهه گذشته را می‌توان یکی از اصلی‌ترین بحران‌های اقتصادی این کشور دانست؛ به طوری که ارزش هر لیر ترکیه در مقایسه با دلار بین سال‌های 2011 تا 2021 بیش از 500 درصد کاهش یافته است. 

این در حالی است که در سال‌های اخیر ترکیه با جذب سرمایه‌های خرد در صنعت مسکن به دنبال احیای اقتصاد نیمه‌‌جان خود بود و بهانه جذب سرمایه شهروندانی از کشورهایی مانند ایران، عراق و افغانستان حفظ ارزش دارایی آنها بوده است. 

مجتبی یوسفی، نماینده اهواز و عضو هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی چند روز پیش در توئیتی نوشت: «پس از نقش ایران در عدم سقوط دولت اردوغان در کودتا، این بار ایرانیان با خرید ملک، ترکیه را از ورشکستگی نجات دادند. از ۹۷ تا ۹۹ معادل ۷ میلیارد دلار ارز برای خرید ملک در ترکیه از کشور خارج شده است. هزینه گستاخی‌های اخیر را برخی ایرانیان پرداخت کرده‌اند»؛ آماری تکان‌دهنده که نشان از اقبال ایرانیان برای سرمایه‌گذاری در ترکیه دارد. 

همچنین بر اساس جدیدترین داده‌های ارائه شده توسط مرکز آمار ترکیه که به ماه آگوست ۲۰۲۱ بازمی‌گردد، شهروندان ایرانی با خرید ۹۱۱ خانه در این کشور رتبه اول خارجی‌ها در خرید مسکن را در این کشور  دارند. در همین بازه زمانی شهروندان عراقی و روسی به ترتیب با خرید ۹۰۰ و ۴۵۱ خانه رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص دادند. 

حدود ۲ سال پیش دولت ترکیه برای جذب سرمایه‌های خارجی و خروج از رکود، قوانین شهروندی این کشور برای اتباع خارجی را تغییر داد که در پی آن کسب شهروندی این کشور با خرید خانه آسان‌تر‌ شد. 

پیش از تغییر این قوانین متقاضیان کسب شهروندی ترکیه باید خانه‌هایی به ارزش حداقل یک میلیون دلار می‌خریدند که بر اساس قوانین جدید این رقم به یک‌چهارم یعنی ۲۵۰ هزار دلار کاهش یافته است. 

 

* پمپ بنزین‌های ترکیه برای قیمت ۲ رقمی بنزین آماده می‌شوند

بالا رفتن تورم و قیمت جهانی انرژی و همچنین پایین آمدن ارزش پول ترکیه، قیمت سوخت در این کشور را به محدوده ۲ رقمی نزدیک و پمپ‌بنزین‌ها را ملزم به به‌روز‌رسانی کرده است. 

به نقل از اویل‌پرایس، افزایش قیمت انرژی در ترکیه و کاهش ارزش پول این کشور باعث شده توزیع‌کنندگان سوخت در فکر آماده‌سازی پمپ‌بنزین‌ها برای قیمت ۲ رقمی بنزین باشند. 

ترکیه برای تامین نیاز خود به انرژی وابسته به واردات است. افزایش اخیر قیمت انرژی، قیمت سوخت در این کشور را بالا برده و به محدوده ۲ رقمی نزدیک کرده است. 

کاهش ارزش لیر ترکیه در برابر دلار آمریکا هم قیمت‌ها را بیش ‌از پیش بالا برده و حالا پمپ‌بنزین‌های این کشور باید فکری به حال نشان‌ دادن قیمت ۲ رقمی بنزین کنند. 

شرکت رویال داچ‌شل که بیش ‌از 1100 پمپ ‌بنزین در ترکیه دارد، در حال بررسی به‌روزرسانی آنهاست و شرکت‌های کوک و بریتیش پترولیوم هم برای به‌روزرسانی پمپ‌‌بنزین‌های خود آماده می‌شوند.  شرکت بریتیش پترولیوم که بیش ‌از 750 پمپ‌بنزین در ترکیه دارد، اعلام کرده طی 2 هفته همه آنها را به‌روزرسانی خواهد کرد. 

دلیل لزوم به‌روزرسانی هزاران پمپ‌بنزین در ترکیه این است که ارزش پول این کشور روز جمعه به ‌دنبال کاهش نرخ بهره توسط بانک مرکزی تحت فشار رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، بسیار پایین آمد. 

بانک مرکزی ترکیه به ‌رغم افزایش تورم، برای دومین‌بار در 2 ماه گذشته نرخ بهره را پایین آورده ‌است. این بانک اولین‌بار در سپتامبر نرخ بهره را 100 واحد پایین آورد و حالا هم 200 واحد آن را کاهش داده ‌است. این اقدام بانک مرکزی ترکیه برخلاف روند سایر بانک‌های مرکزی جهان است که سیاست پولی متفاوتی را اتخاذ کرده‌اند. 

لیر ترکیه از ابتدای سال جاری میلادی تا حالا 23 درصد کاهش ارزش داشته‌ و تورم را 20 درصد بالا برده است. 

 

* بدهی ناخالص خارجی ترکیه به 450 میلیارد دلار در پایان سال 2020 رسید

طبق آخرین گزارش‌های وزارت خزانه‌داری و دارایی ترکیه بدهی ناخالص خارجی ترکیه تا پایان سال 2020 بالغ بر 450 میلیارد دلار بوده است.  این وزارتخانه در بیانیه‌ای اعلام کرده است نسبت سهام به تولید ناخالص داخلی این کشور در پایان سال گذشته 8/62 درصد بوده است.  بدهی خارجی خالص ترکیه تا 31 دسامبر 2020 بالغ بر 9/268 میلیارد دلار بوده است که حدود 5/37 درصد از تولید ناخالص داخلی است. در همین حال، میزان بدهی خارجی تضمین شده توسط خزانه‌داری در همان دوره به 8/14 میلیارد دلار رسیده است. 

داده‌ها نشان می‌دهد بدهی دولت از سوی اتحادیه عمومی این کشور نزدیک به 2 تریلیون لیر ترکیه (268 میلیارد دلار) یا 5/39 درصد تولید ناخالص داخلی تا پایان سال 2020 بوده است. میزان بدهی خالص عمومی در همان دوره به 6/967 میلیارد لیر ترکیه (2/130 میلیارد دلار) رسیده است. 

 

* رکوردزنی‌های تورم

تورم قیمت مصرف‌کننده ترکیه در سپتامبر 2021 به 58/19 درصد (نسبت به مدت مشابه سال قبل) رسید که بالاترین نرخ تورم اقلام خوراکی از مارس 2019 و بالاتر از نرخ سیاستی بانک مرکزی (18 درصد) به دلیل ضعف لیر است. فشار صعودی اصلی تورم بر مواد غذایی و نوشیدنی‌های غیرالکلی (79/28 درصد در مقابل 29 درصد در ژوئیه)، حمل‌و‌نقل (21/20 درصد در مقابل 76/21 درصد)، مسکن و آب و برق (97/20 درصد در مقابل 30/19 درصد) و اثاثیه و تجهیزات خانگی (27/23 درصد) بوده است.