گروه سیاسی: بیانیه گستاخانه و طلبکارانه آمریکا و تروئیکای اروپا در حاشیه اجلاس سران گروه 20 در رم علیه ایران بیش از هر مساله‌ای، ماهیت مغرضانه طرف‌های بدعهد برجام و نقض‌کنندگان فاحش این توافق را پیش چشم قرار داد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، در شرایطی که ایران اعلام کرد تا پایان نوامبر (اواسط آذرماه) مذاکرات وین را از سر خواهد گرفت، سران آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان بار دیگر به سیاست قدیمی خود یعنی توسل به تهدید و فشار روی آوردند تا دستگاه محاسباتی ایران را پیش از آغاز دور جدید مذاکرات به اشتباه انداخته و با دست بالا در وین حاضر شوند. 

در بیانیه مشترک روز شنبه «جو بایدن»، «آنگلا مرکل»، «بوریس جانسون» و «امانوئل مکرون» آمده است: «ما، رئیس‌جمهور فرانسه، صدراعظم آلمان، نخست‌وزیر انگلیس و رئیس‌جمهور آمریکا امروز در رم با یکدیگر دیدار کرده تا درباره خطراتی که برای امنیت بین‌المللی به دلیل تشدید برنامه هسته‌ای ایران ایجاد شده، بحث کنیم». در ادامه این بیانیه آمده است: «ما عزم خود را برای اطمینان از اینکه ایران هرگز نتواند به توسعه سلاح هسته‌ای یا دستیابی به آن، بپردازد ابراز کردیم و نگرانی شدید و فزاینده خود را به اشتراک گذاشتیم،‌ این در حالی است که ایران مذاکرات بازگشت به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را از ماه ژوئن متوقف کرده و گام‌های تحریک‌آمیز هسته‌ای نظیر تولید اورانیوم با درصد غنای بالا و اورانیوم فلزی غنی شده را شتاب بخشیده است».

آمریکا و 3 کشور اروپایی برجام در ادامه آورده‌اند: «این گام‌ها تنها باعث افزایش هشدارها می‌شود که همزمان با این گام‌ها، ایران همکاری و شفافیت با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کاهش داده است». 

 آمریکا و تروئیکای اروپا در این بیانیه با یک تهدید تلویحی اضافه کردند: «ما توافق کردیم که ادامه پیشرفت‌های هسته‌ای ایران و موانع برای فعالیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امکان بازگشت به برجام را با خطر مواجه می‌کند».

همچنین این بیانیه مجددا با تاکید بر روشن کردن هدف نهایی طرف غربی مبنی بر اینکه برجام را سکوی پرتابی برای حل دیگر موضوعات قرار دهد، می‌افزاید: «شرایط کنونی، بر اهمیت راه‌حل مذاکره شده تاکید دارد که برای بازگشت آمریکا و ایران به پایبندی کامل به برجام فراهم شده و زمینه را برای ادامه تعامل دیپلماتیک برای حل دیگر نقاط اختلاف فراهم می‌کند».

در ادامه این بیانیه تاکید شده است: «با این روحیه، ما از تعهد شفاف رئیس‌جمهور بایدن برای بازگرداندن آمریکا به پایبندی کامل به برجام و اجرای کامل آن تا زمانی که ایران همان کار را انجام دهد، استقبال می‌کنیم». آمریکا و تروئیکای اروپا در این بیانیه اشاره کردند: «ما رئیس‌جمهور رئیسی را فرامی‌خوانیم تا از این فرصت استفاده کرده و به تلاشی با حسن‌نیت برای به نتیجه رسیدن مذاکرات با توجه به فوری بودن موضوع، بازگردد. این تنها راه برای جلوگیری از تشدید خطرناک تنش بوده که به نفع هیچ کشوری نیست». آمریکا و تروئیکای اروپا در این بیانیه تاکید کردند: «ما همچنین بر عزم خود برای پرداختن به نگرانی‌های امنیتی گسترده‌تر که ناشی از اقدامات ایران در منطقه است، تاکید می‌کنیم».

این بیانیه را باید ترجمان همان چیزی دانست که دنیس راس چندی قبل به دولت بایدن متذکر شد: «ترس را به ایران برگردانید!»، دیپلمات کهنه‌کار و مشاور سیاست خارجی رئیس‌جمهور آمریکا در زمان «باراک اوباما» گفت: «ایران، مذاکرات را به عنوان امتیاز به ما تلقی می‌کند. تهران فکر می‌کند بالا و پایین کردن ترس از برنامه هسته‌ای‌اش باعث پذیرش طرح «بیشتر در برابر کمتر» [از سوی آمریکا] خواهد شد، به این معنا که رفع تحریم‌ها بیشتر از آنچه در برجام آمده، باشد و در ازای آن ایران امتیازهای کمتری بدهد. برای اینکه به دیپلماسی شانس بدهیم باید ترس ایران از خودمان را برگردانیم». 

با این تفسیر، دولت بایدن تلاش کرد نشست سران 20 را به محلی برای ایجاد هماهنگی‌ها و اتحاد قدیمی با اروپا بر ضد برنامه هسته‌ای ایران تبدیل کند؛ واشنگتن و شرکای اروپایی‌اش در بیانیه خود گام‌های جبرانی تهران برای بازگرداندن توازن به تعهدات و تکالیف برجامی را به خطر انداختن برجام خواندند تا هرگونه عواقبی را متوجه کشورمان کنند. 

 

* آمریکا توافق می‌خواهد؟

بر کسی پوشیده نیست زمان اصلا به نفع واشنگتن نمی‌گذرد. اهرم‌های فشار کاخ سفید کارایی خود را از دست داده و دولت بایدن گزینه بیشتری برای وادار کردن ایران برای تن دادن به توافق ضعیف و مطلوب ایالات متحده ندارد. 

دولت بایدن برجام را با دست پس می‌زند و با پا پیش می‌کشد، از طرفی آمریکا با توجه به وضعیت منطقه و مقابله با چین نیاز مبرمی به احیای برجام و حل‌و‌فصل پرونده هسته‌ای ایران که مقامات دولت بایدن آن را درون جعبه قرار دادن برنامه هسته‌ای ایران نامگذاری کرده‌اند، دارد اما از سویی دیگر تونی بلینکن، جیک سالیوان، رابرت مالی و دیگران به‌گونه‌ای موضع می‌گیرند که گویی چشم‌اندازی برای احیای توافق وجود ندارد. 

نماینده ویژه آمریکا در امور ایران دوشنبه هفته قبل درباره برجام گفت: «نمی‌توان جسد مرده را زنده کرد». مالی اگرچه تأکید کرد آمریکا هنوز به آن نقطه نرسیده است و ما به دیپلماسی ادامه خواهیم داد، حتی اگر گام‌های دیگری را دنبال کنیم اما این را هم گفت که واشنگتن و شرکایش خود را آماده پذیرش زندگی در جهانی با ایران هسته‌ای شده می‌کنند. 

مردان سیاست خارجی بایدن طی مدت اخیر از ضرورت داشتن پلن B و آمادگی برای زندگی بدون توافق هسته‌ای صحبت کرده‌اند، با این وجود به نظر نمی‌رسد راهی جز دیپلماسی برای‌شان باقی مانده باشد. 

پایگاه اسرائیلی «نیوز وان» چندی پیش هم گزارش داد سفر یائیر لاپید، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی که با هدف متقاعد کردن دولت بایدن جهت در دستور کار قرار دادن پلن شماره ۲ علیه ایران در صورت شکست مذاکرات وین بود، با شکست مواجه شده است. یک مقام ارشد وزارت جنگ رژیم صهیونیستی که به «بنی گانتس» نزدیک است، پیش‌تر در این باره به المانیتور گفت: «در حال حاضر، هیچ برنامه اقتضایی جایگزینی علیه ایران برای حالت شکست مذاکرات وجود ندارد. آنها پلن B ندارند».

دولت جو بایدن یکی از «پرحاشیه‌ترین» دولت‌های یک قرن اخیر ایالات متحده است؛ دولتی که با زلزله ششم ژانویه و تسخیر کنگره توسط مخالفانش، شروع به فعالیت کرد و به اندازه‌ای مخالف جدی و متعصب در میان سیاستمداران و نهادهای تصمیم‌گیر این کشور دارد که در تمام راهبردهای خود- چه در داخل و چه خارج- باید «دست به عصا» حرکت کند. درباره‌ برجام این اوضاع حتی پیچیده‌تر است، چرا که جو بایدن هم توافق با ایران را می‌خواهد تا بتواند خیال حامیانش را از این ماجرا راحت کند و هم به دلیل مخالفان جدی جمهوری‌خواه و دموکراتی که دارد، نمی‌تواند با دست باز و خیال راحت وارد میدان مذاکره شود. 

بنابراین زمانی که بایدن حتی حمایت یکپارچه دموکرات‌ها را با خود ندارد، تلاش می‌کند به سمت یک توافق حداقلی با ایران حرکت کند. از طرف دیگر تغییر مؤلفه‌های پیرامون برنامه هسته‌ای ایران، از جمله شتاب توسعه هسته‌ای ایران در میزان غنی‌سازی و سانتریفیوژهای جدید و همچنین محدودیت‌های بازرسی آژانس در کنار پیروزی متحدان ایران در منطقه، دولت ضعیف بایدن را در بن‌بست قرار داده است و شانس آن را برای توافق حداقلی و بدون تضمین کاهش می‌دهد. 

***

از نکات برجسته در بیانیه روز شنبه آمریکا و 3 کشور اروپایی، اشاره به اقدامات بازدارنده هسته‌ای ایران است که از آن به عنوان گام‌های تحریک‌آمیز از سوی تهران یاد کرده‌اند. 

این همان نقطه‌ای است که برگ برنده کشورمان در مذاکرات آتی خواهد بود و تمام نگرانی‌های آمریکا و متحدانش در همین اهرم در اختیار ایران خلاصه می‌شود. ایران که دریافت دولت بایدن قصد دارد از اهرم تحریم‌های ترامپ برای فشار بیشتر به کشورمان بهره گیرد، زمان را از دست نداد و به تولید اهرم جهت خنثی‌سازی برنامه‌های دولت آمریکا پرداخت.   آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوشنبه گذشته اعلام کرد ایران گازدهی اورانیوم با غنای ۲۰ درصد بیشتر را به یک سانتریفیوژ پیشرفته خود انجام داده است. این گازدهی غیر از اورانیومی است که تا ۶۰ درصد در این سایت غنی‌سازی می‌شد. 

«وطن‌امروز» پیش‌تر نوشته بود: شتاب بخشیدن به توسعه و گسترده‌تر کردن ابعاد برنامه هسته‌ای از سوی کشورمان برای ایجاد «بازدارندگی هسته‌ای» از ابزارهای کارساز تهران برای ترغیب طرف بدعهد برجام برای «بازگشت مؤثر» به توافق هسته‌ای است. توان هسته‌ای ایران و فعل و انفعالات پیرامونی اثرگذار بر آن به نظر می‌رسد بار دیگر پرونده هسته‌ای ایران را به قول وندی شرمن - مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی در برجام و معاون فعلی وزارت خارجه ایالات متحده - برای کاخ سفید تبدیل به یک «مکعب روبیک» کرده است. آغاز غنی‌سازی 60 درصدی و تثبیت پیشروی برنامه هسته‌ای از سوی ایران باعث شده زمان علیه واشنگتن حرکت کند و دورنمای احیای برنامه جامع اقدام مشترک برای واشنگتن را که هدف از آن به قول آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی قرار دادن برنامه هسته‌ای ایران در باکس (جعبه) است، تیره‌تر کند. این همان مساله‌ای است که «راب مالی» نماینده آمریکا در امور ایران و بلینکن از آن به عنوان هشداری مبنی بر اینکه با روند فعلی ممکن است بازگشت به برجام مزایای سال 2015 را هم نداشته باشد، یاد کرده‌اند. 

برای درک بهتر آنچه تهران در تکمیل بازدارندگی هسته‌ای به دست می‌آورد، باید به اظهارات راب مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در تابستان رجوع کرد؛ جایی که نماینده ویژه آمریکا در امور ایران می‌گوید: «نوار را به عقب برگردانید و به جایی بازگردید که سال 2016 در آنجا بودیم: با محدودیت بر سطح غنی‌سازی، با محدودیت بر نوع سانتریفیوژهایی که غنی‌سازی می‌کنند، با محدودیت بر مقدار اورانیوم غنی‌شده‌ای که می‌توانند داشته باشند و با حضور آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ناظران هسته‌ای و توانایی نظارت بر هر آنچه آنها انجام می‌دهند؛ هم‌اکنون [این اقدامات] انجام نمی‌شود».

اکونومیست اخیرا در گزارشی نوشت: ایران به ‌گونه‌ای برنامه هسته‌ای خود را ارتقا داده است که انگار به آمریکا طعنه می‌زند. 9 اکتبر ایران اعلام کرد بیش از 120 کیلوگرم اورانیوم غنی شده 20 درصد تولید کرده است که نسبت به 84 کیلوگرم گزارش شده توسط بازرسان سازمان ملل در ماه گذشته، افزایش قابل توجهی یافته و به 170 کیلوگرم مورد نیاز برای رسیدن به آستانه هسته‌ای نزدیک‌تر شده است. ایران همچنین در حال افزایش فزاینده ذخایر اورانیوم غنی‌شده 60 درصد است و استقرار سانتریفیوژهای بیشتر و پیچیده‌تر به این شتاب کمک کرده است. از دیگر تحولات می‌توان به تبدیل گاز هگزافلوراید اورانیوم غنی‌شده به فلز اورانیوم و نیز منع بخشی از بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اشاره کرد. این گزارش ادامه می‌دهد: بایدن در رقابت انتخاباتی وعده احیای برجام را داد اما در مقام ریاست‌جمهوری، به امید حفظ اهرم قدرت چانه‌زنی، بیشتر تحریم‌های دوره ترامپ را حفظ کرد و در حال حاضر به تعبیر مارک فیتزپاتریک، عضو مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک «اکنون ایران است که فشار حداکثری را بر بایدن اعمال می‌کند». 

حسن‌نیت به سبک بایدن

در بخشی از بیانیه روز شنبه آمریکا و شرکایش آمده است: «ما رئیس‌جمهور رئیسی را فرامی‌خوانیم از این فرصت استفاده کرده و به تلاشی با حسن‌نیت برای به نتیجه رسیدن مذاکرات با توجه به فوری بودن موضوع، بازگردد. این تنها راه برای جلوگیری از تشدید خطرناک تنش بوده که به نفع هیچ کشوری نیست». 

این در حالی است که همزمان با اعلام آمادگی‌ها برای ازسرگیری مذاکرات وین، کاخ سفید در اقدامی تناقض‌آمیز، تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع کرد. وزارت خزانه‌داری آمریکا روز جمعه، نام 2 شرکت و 4 شخص حقیقی ایرانی را به فهرست اشخاص تحت تحریم دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (اوفک) که از نهادهای زیرمجموعه وزارت خزانه‌داری آمریکا به شمار می‌رود، اضافه کرد. وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه خود در این باره مدعی شد آنها نقش حیاتی در توسعه برنامه‌های پهپادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی قدس سپاه دارند. بر اساس این بیانیه، ۲ شرکت «کیمیا پارت سیوان» و «اوج پرواز» در شهرهای اصفهان و قم و 4 شهروند ایرانی به نام‌های «یوسف ابوطالبی»، «سعید آقاجانی»، «عبدالله محرابی» و «محمدابراهیم زرگر‌تهرانی» تحت تحریم آمریکا قرار گرفتند. معاون وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز با تکرار فرافکنی‌ها و لفاظی‌های آمریکا علیه ایران به ‌دلیل نفوذ منطقه‌ای ایران، مدعی شده‌ است این افراد و نهادها به دلیل حمایت از برنامه‌های هواپیماهای بدون‌سرنشین ایران و تهدید منافع آمریکا تحریم شده‌اند. 

از زمان روی کار آمدن بایدن و شروع مذاکرات وین از فروردین امسال، ضربه به برنامه هسته‌ای ایران با حملات خرابکارانه علیه تاسیسات هسته‌ای کشورمان شدت گرفت که اوج آن عملیات خرابکارانه در تاسیسات نطنز بود. همچنین دولت بایدن در زنجیره رویکردهای خصمانه خود همزمان با مذاکرات وین، دامنه اینترنتی رسانه‌های صداوسیما و جریان مقاومت را توقیف کرد. سپس رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران تأکید کرد واشنگتن قصد ندارد همه تحریم‌هایی را که ترامپ طی این سال‌ها علیه ایران وضع کرده است، لغو کند. بعد از آن نوبت به وزیر خارجه آمریکا رسید تا ایران را تهدید کند. اینها مواردی است که به زعم کاخ سفید، حسن‌نیت جو بایدن است!