گروه سیاسی: بحران افغانستان و ترس از سرایت بی‌ثباتی و ناامنی در این کشور به کشورهای همسایه، باعث شد این کشورها دست به اقدامات دیپلماتیک گوناگونی بزنند تا از دل یک همگرایی جمعی، به راه‌حلی مشترک برای رفع معضل افغانستان دست یابند. مهم‌ترین اقدامی که در این باره شکل گرفت، نشست مشترک همسایگان افغانستان به‌علاوه روسیه بود که به میزبانی تهران برگزار شد. در این نشست 6 کشور همسایه افغانستان به‌علاوه روسیه حضور داشتند. حال پس از گذشت قریب به ۲ هفته از برگزاری این نشست، این بار قرار است نشست امنیتی حول محور افغانستان با ابتکار هند برگزار شود. به گزارش «وطن امروز»، رسانه‌های هند به نقل از برخی منابع آگاه اطلاع دادند «دهلی نو» ۱۰ نوامبر (۱۹ آبان‌ماه) میزبان گفت‌وگوهای امنیت منطقه‌ای درباره افغانستان خواهد بود. وبگاه «نیوزترک لایو» در این باره اعلام کرد، گزارش‌ها نشان می‌دهد نشست هند درباره افغانستان قرار است در سطح مشاوران امنیت ملی (NSA) به ریاست «آجیت دووال» مشاور امنیت ملی هندوستان برگزار شود. بر اساس این گزارش، مشاوران امنیت ملی روسیه، ایران، چین، پاکستان، تاجیکستان و ازبکستان رسماً به نشست هند درباره افغانستان دعوت شده‌اند. بنا بر گفته منابع آگاه، دعوت هند برای نشست امنیتی افغانستان با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شده است و چند کشور از جمله روسیه و ایران، حضور خود در این نشست را تأیید کرده‌اند. طبق این گزارش، حضور در نشست امنیتی افغانستان نه‌تنها برای همسایگان نزدیک به افغانستان، بلکه برای کشورهای آسیای مرکزی نیز آزاد است. بنا بر گفته مقام‌های آگاه، استقبال گسترده از میزبانی هند برای دور بعدی نشست افغانستان، نشانه‌ای از اهمیت هند در تلاش‌های منطقه‌ای برای ارتقای صلح و امنیت افغانستان است. با این حال، آنطور که در این گزارش آمده است، پاکستان دعوت هند برای حضور در نشست منطقه‌ای درباره امنیت افغانستان را رد کرده است. این منابع در این باره اعلام کردند: «تصمیم پاکستان تأسف‌برانگیز است اما دور از انتظار نبود. این نشان‌دهنده نگرش این کشور در قبال افغانستان به عنوان یک کشور تحت حمایت است. پاکستان پیش از این هرگز در نشست‌های این مدلی حضور پیدا نکرده‌ است. حملات رسانه‌ای این کشور به هند تلاشی ناموفق برای منحرف کردن توجه از نقش شنیع این کشور در افغانستان است».

 

* اهمیت هند در معادلات افغانستان و تاثیر ایران

نشست مشترک 6 کشور همسایه افغانستان به‌علاوه روسیه چهارشنبه پنجم آبان‌ماه به میزبانی جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار شد. سطح این نشست نسبت به نشست قبلی آن که مجازی و با میزبانی پاکستان برگزار شده بود در جایگاه بالاتری قرار داشت. در بیانیه‌ پایانی، کشورها بر موضوعاتی همچون تشکیل دولت فراگیر در افغانستان تاکید ورزیدند. یکی از کشورهایی که در این ابتکار دیپلماتیک حضور نداشت هند بود. هند با اینکه مرز مشترک با کشور افغانستان ندارد اما همیشه در معادلات داخلی آن تاثیرگذار بوده و به عنوان یکی از دوستان افغانستان شناخته شده است. روابط هند و افغانستان هیچ‌گاه با تنش روبه‌رو نبوده و محصولات فرهنگی هندوستان از جمله فیلم‌های سینمایی بالیوودی همواره مورد استقبال مردم افغانستان قرار داشته ‌است، بنابراین درباره اشتراک هند در ابتکارات دیپلماتیک با محور افغانستان، چند نکته قابل ذکر است.

۱- نزاع هند و پاکستان خود را در زمین افغانستان هم نشان می‌دهد. یعنی این ۲ کشور تقریبا دو سیاست متفاوت و در اکثر اوقات متناقض در قبال افغانستان پیش گرفته‌اند. پاکستان برای افزایش عمق استراتژیک خود به سمت آسیای مرکزی برای مقابله با هند به افغانستان نیاز دارد و به‌طور کل می‌خواهد همسایه‌ شمالی‌اش همراستا با سیاست‌های پاکستان عمل کند. به همین منظور مطلوب پاکستان، افغانستانی نسبتا ضعیف با دولتی مطیع است؛ مساله‌ای که هند آن را نمی‌پسندد و راهبردش در خلاف این جهت قرار داشته است. بنابراین حضور موثر هند در تلاش‌های دیپلماتیک پیرامون افغانستان، به موازنه‌سازی و جامعیت این تلاش‌ها کمک خواهد کرد.

۲- از طرف دیگر، سیاست‌ها و خواسته‌های هند تا حد بسیار زیادی با ایران همراه و هماهنگ است. به همین جهت هم درخواست هند از ایران برای حضور در نشست امنیتی به میزبانی دهلی‌نو با استقبال و پاسخ مثبت ایران همراه شد. با توجه به نکته اول، چون هند، طالبان را مهره پاکستان می‌انگارد و این گروه هم از آغاز روی‌ کار آمدن روی خوشی به هندی‌ها نشان نداده‌، پس این کشور یکی از موافقان تشکیل دولت فراگیر متشکل از همه اقوام است. همین امر مواضع ایران و هند را به یکدیگر نزدیک می‌کند.

۳- در آخرین نکته اما یک نگرانی هم وجود دارد. هند در 20 سال گذشته به عنوان متحد ایالات‌متحده آمریکا در افغانستان عمل کرده و حتی آمریکایی‌ها برخی سیاست‌های‌شان را به وسیله هند اجرایی می‌کردند، بنابراین این نگرانی وجود دارد که هند سیاست‌های ایالات‌متحده را پیش ببرد و باید به این نگرانی توجه شود. هرچند مواضع هند تاکنون سازنده بوده است.