حنیف غفاری*: در حالی که اتحادیه اروپایی و ایران تاریخ از‌سرگیری مذاکرات برای احیای برجام را اعلام کرده‌اند، فرانسه می‌گوید ایران باید بی‌درنگ گفت‌وگو و همکاری با آژانس بین‌المللی هسته‌ای را از سر بگیرد و مسائل حل‌نشده را پیش ببرد، در غیر این صورت فرانسه و متحدانش در نشست بعدی آژانس علیه ایران اعلام موضع خواهند کرد! ان‌کلیر لژاندر، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه به خبرنگاران گفت: «پاریس از اینکه ایران تعهدات خود را نقض کرده بشدت نگران است و با متحدانش با دقت رفتار ایران را برای اطمینان از عمل به تعهداتش دنبال می‌کند. ایران باید فعالیت‌هایی را که در تناقض با توافقش در پیش گرفته، متوقف کند».

این مواضع در حالی اتخاذ می‌شود که فرانسوی‌ها به همراه انگلیس و آلمان (تروئیکای اروپا)، طی ماه‌های گذشته و در قالب دیپلماسی پنهان، بارها با لحنی التماس‌گونه از تهران خواستند پای میز مذاکرات بازگشته و بر سر موضوعات اختلافی در پروسه احیای توافق هسته‌ای با آنها به مذاکره مستقیم و علنی روی آورد. فرانسوی‌ها در حوزه دیپلماسی پنهان «رویکرد التماسی در برابر دولت جدید ایران» را در پیش گرفته و اکنون، پس از اطمینان نسبت به زمان برگزاری مذاکرات، وارد تقابل با تهران شده‌اند. 

نقش‌آفرینی کاخ الیزه در این برهه زمانی نیاز به ریشه‌یابی و تفسیر ندارد. فرانسوی‌ها وظیفه دارند آنچه «منظومه استراتژیک مهار حداکثری ایران» خوانده می‌شود را مانند گذشته تکمیل کنند. در این بازی تکراری، فرانسوی‌ها قصد دارند از ظرفیت شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، جهت تاثیرگذاری مستقیم و سلبی (به ضرر منافع ایران) بر مذاکرات آذرماه در وین استفاده کنند. کاخ الیزه مانند کاخ سفید درصدد است بدون احیای برجام، تهران به بخش مهمی از تعهدات هسته‌ای خود به بهانه تامین خواسته‌های آژانس بازگردد. در این معادله، غرب به دنبال آن است موازنه «تعهدات ایران» و «تعهدات غرب» را به سود مؤلفه دوم تنظیم و متعاقبا تثبیت کند. واشنگتن و تروئیکای اروپا به وضوح دریافته‌اند گارد دولت سیزدهم در قبال موضوعاتی مانند «تضمین‌گریزی آمریکا» یا «پرهیز واشنگتن از پذیرش راستی‌آزمایی» شدیدا بسته است، بنابراین قصد دارند از یک مجرای ظاهرا حقوقی علیه کشورمان اقدام کنند. این ظرفیت و مجرا، همان شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. 

مواضع اخیر مقامات فرانسوی نشان می‌دهد هدایت این نبرد نامنظم و نامتقارن حقوقی و سیاسی، به پاریس سپرده شده است. تیرماه سال 99، یک بار فرانسوی‌ها این بازی را به نیابت از دولت ترامپ ساماندهی و اجرا کردند. صدور قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه کشورمان، آن هم با استناد به موارد ادعایی مطروحه از سوی مقامات رژیم مجعول صهیونیستی، به وضوح از هدف فرانسوی‌ها، کشورهای اروپایی و رافائل گروسی مدیرکل آژانس در تقابل مطلق با کشورمان پرده برداشت. در آن زمان، کاخ الیزه درصدد بود از یک سو بدون احیای برجام و رفع تحریم‌های ضدایرانی، کشورمان را وادار به پذیرش محدودیت‌های مشخص شده در برجام و نظارت‌های آژانس کرده و از سوی دیگر، زمینه را جهت پذیرش محدودیت‌های غیرهسته‌ای (موشکی و منطقه‌ای) از سوی کشورمان فراهم کند. در آن زمان نیز فرانسوی‌ها به بانیان اصلی صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس تبدیل شدند تا بلکه مکرون بتواند توانایی‌های خود را به ترامپ و نتانیاهو اثبات کند! با همه این اوصاف، حتی صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام نیز نتوانست گارد بسته نظام جمهوری اسلامی ایران در برابر غرب را باز کند. اکنون فرانسوی‌ها همین بازی را در زمین بایدن و دموکرات‌های کاخ سفید تکرار کرده‌اند. 

مکرون می‌خواهد به نقطه اتصال مجاری اعمال استراتژی فشار حداکثری علیه ایران تبدیل شود. او در پشت پرده به کاخ سفید تعهد داده اتصال راهبردی و تاکتیکی «آمریکا»، «اتحادیه اروپایی» و «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» را محکم ساخته و از این طریق، ایران را وادار به دادن امتیازات بیشتر در برابر کسب عواید کمتر در پروسه احیای توافق هسته‌ای کند. این بازی نخ‌نما، از سوی دولت‌های سارکوزی و اولاند نیز دنبال شد و البته نتیجه‌ای جز ناکامی کاخ الیزه در بر نداشت. بدون شک این بار هزینه‌های شکست دولت ناتوان و منفور مکرون در تقابل با کشورمان به مراتب بالاتر خواهد بود. بهتر است رئیس‌جمهور خام و ناتوان فرانسه وارد بازی و تقابلی که قدرت مدیریت و به نتیجه رساندن آن را ندارد نشود اما این انتخابی است که مکرون کرده و آثار و تبعات آن را نیز به بدترین نحو ممکن مشاهده خواهد کرد. دیگر زمان آن سپری شده است که فرانسوی‌ها به مانند 8 سال گذشته، نتیجه بازی مستقیم خود در زمین واشنگتن و تل‌آویو را صرفا در بیانیه‌های نرم وزارت امور خارجه مشاهده کنند! 

* دکترای روابط بین‌الملل