گروه سیاسی:  نخستین سفر یک مقام رسمی جمهوری اسلامی ایران به افغانستان پس از سقوط دولت سابق و روی کار آمدن گروه طالبان در مسند قدرت در این کشور، بازتاب‌‌های مختلفی داشته ‌‌است. برخی سعی داشتند این سفر را عدول ایران از موضع رسمی خود مبنی بر تشکیل حکومت فراگیر متشکل از تمام اقوام در افغانستان جلوه دهند؛ مساله‌‌ای که نه‌‌تنها صحت ندارد بلکه سفر 4 روزه‌‌‌ نماینده‌‌‌ کشورمان در امور افغانستان را باید در راستای موضع اصولی جمهوری اسلامی دانست. 

به گزارش «وطن‌امروز»، حسن کاظمی‌قمی، نماینده ویژه جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان، هفته‌‌‌ گذشته طی سفری 4 روزه به کابل، پایتخت افغانستان با مقامات ارشد حکومت طالبان و همچنین با گروه‌‌های مختلف شیعیان و مسؤولان حکومت سابق این کشور دیدار و گفت‌‌وگو کرد. از مسؤولان ارشد طالبان که وی با آنان دیدار داشته می‌‌توان به «ملا محمدحسن آخوند» رئیس کابینه، «ملا برادر» معاون اول رئیس کابینه، «عبدالسلام حنفی» معاون دوم نخست‌وزیر و «ملا امیرخان متقی» سرپرست وزارت خارجه طالبان اشاره کرد. در این دیدار‌ها پیرامون موضوعاتی از جمله مسائل مهاجران، مسائل منطقه‌‎ای، همکاری‌‎های اقتصادی، تشکیل دولت فراگیر و کمک‌‎های بشردوستانه به مردم افغانستان بحث و تبادل نظر شد. 

کاظمی‌قمی همچنین در جریان سفرش به کابل با اعضای شورای علمای شیعه افغانستان دیدار کرد. در این دیدار ۲‌طرف درباره موضوعات فرهنگی، امور مهاجران ساکن ایران و همکاری‌های ایران با مردم افغانستان بحث و تبادل‌نظر کردند. وی با «حامد کرزی» رئیس‌جمهور اسبق و «عبدالله عبدالله» رئیس شورای عالی مصالحه ملی دولت پیشین افغانستان نیز دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدارها درباره وضعیت کنونی افغانستان و روابط دوجانبه 2 کشور بحث و تبادل نظر صورت گرفت. کرزی در دیدار با نماینده ویژه جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان از کمک‌ها و همکاری ایران با افغانستان قدردانی کرد. عبدالله عبدالله نیز گفت که طرف ایرانی بر ادامه همکاری با افغانستان در زمینه‌های اقتصادی، تجاری، بشردوستانه، آموزشی و... متعهد شده است. 

در این سفر همچنین توافقاتی با مسؤولان حکومت طالبان صورت گرفت. یکی از مهم‌ترین توافقات صورت گرفته، آغاز به کار کمیته‌های مشترک همکاری‌های ایران و افغانستان بود که چهارشنبه هفته گذشته صورت گرفت. این ۷ کمیته با حضور هیات ایرانی و سرپرستان وزارتخانه‌های زراعت، امور مهاجران، اطلاعات و فرهنگ، اقتصاد و تجارت و صنعت طالبان فعالیت خود را در کابل آغاز کردند. 

حسن کاظمی‌قمی، نماینده ویژه ایران در امور افغانستان در مراسم آغاز به کار این کمیته‌ها با بیان اینکه مصالح ایران و افغانستان به هم گره خورده است، گفت: امروز به دلیل حضور بیگانگان مشکلات زیادی برای مردم این کشور به وجود آمده است. وی اظهار داشت: دیگران اجازه استفاده از منابع افغانستان را به این کشور نمی‌دهند و ایران آماده کمک به افغانستان برای شکوفا کردن توانمندی‌های این کشور است. 

 

* پیام‌‌های سفر کاظمی‌قمی به کابل

همان‌طور که گفته شد، سفر چند روزه‌‌‌ کاظمی‌قمی به کابل، نخستین سفر یک مقام رسمی ایرانی به کابل پس از سقوط حکومت پیشین و روی‌‌ کار آمدن طالبان بر مسند قدرت در این کشور بود، بنابراین واکنش‌‌های مختلفی نیز نسبت به این سفر انجام شد. یکی از مسائلی که در فضای مجازی به آن اشاره می‌‌شد، عدول ایران از شروط قبلی خود درباره افغانستان از جمله تشکیل حکومت فراگیر متشکل از تمام اقوام در این کشور بود اما با بررسی چندوجهی این سفر مهم به این نتیجه خواهیم رسید که اقدام اخیر ایران، یک اقدام هوشمندانه در راستای وصول به موضع اصولی و قطعی خود بوده‌‌ است. 

  در حال حاضر چندین میلیارد دلار از پول‌‌های افغانستان نزد کشورهای غربی بویژه ایالات متحده آمریکا بلوکه شده‌‌ است و این کشور با بحران ارزی روبه‌رو است. از طرف دیگر بسیاری از کشورها روابط تجاری خود را با افغانستان کاهش داده‌‌اند. تمام این مسائل به علاوه‌‌‌ شروع فصل سرما نشان از احتمال وقوع یک فاجعه انسانی در این کشور دارد. یکی از اولویت‌های اصلی برای ایران کمک‌ به مردم افغانستان قبل از شروع فصل سرماست. به همین خاطر ایران سعی دارد روابط تجاری با افغانستان را عادی‌‌سازی کرده تا تحولات و اختلاف نظرات سیاسی بر زندگی و معیشت مردم این کشور تاثیر سوء نداشته باشد. 

  همچنین طی ماه‌‌های اخیر با ایجاد بحران‌‌های سیاسی و اقتصادی در افغانستان، سیل مهاجران از این کشور به کشورهای همسایه‌‌‌ آن از جمله ایران رهسپار شده که می‌‌تواند هزینه‌‌های بسیاری برای کشورمان در پی داشته باشد. بر اساس گزارش‌‌های گوناگون تا به ‌‌حال صدها هزار افغانستانی از مرزهای ایران عبور کرده‌‌اند که رسیدگی به آنان را سخت کرده است. بنابراین جمهوری اسلامی سعی دارد به ایجاد ثبات اقتصادی در افغانستان کمک کند تا از حجم مهاجرت‌‌ها کاسته شود. صحبت‌‌های کاظمی‌قمی پس از تشکیل کمیته‌‌های مشترک میان 2 کشور مبنی بر اینکه «ما اینجا هستیم تا کمک کنیم اقتصاد افغانستان شکوفا و زمینه صادرات کالا‌های افغانستان فراهم شود. ما به دنبال تجارت صرف نیستیم، بلکه می‌خواهیم در زمینه صدور خدمات فنی و مهندسی نیز همکاری کنیم تا زمینه شکوفایی افغانستان فراهم شود» در همین جهت یعنی ایجاد ثبات اقتصادی در این کشور ارزیابی می‌شود. 

  جمهوری اسلامی ایران می‌‌داند ممکن است روابط خارجی طالبان در افغانستان در صورت رویگردانی دیگر کشورها، بیش از هر زمان منحصر به پاکستان شود. پس ایران سعی دارد همزمان با اینکه مطالبات خود از جمله تشکیل حکومت فراگیر متشکل از تمام اقوام را به طور صریح و شفاف بیان می‌‌دارد و آن را شرط به رسمیت شناختن دولت جدید می‌‌داند، روابط با طالبان را نیز حفظ کند تا از این انحصار جلوگیری کرده و اهرم‌‌های بیشتری روی طالبان در دست داشته باشد؛ اهرم‌هایی که با قطع روابط با طالبان به ‌‌هیچ ‌‌وجه وجود نخواهد داشت. در این صورت طالبان نه‌‌تنها موضع رادیکال خود را پیش می‌‌برد، بلکه ظرفیت آن را دارد که به تهدیدی در ناحیه‌‌‌ شرقی کشورمان تبدیل شود. 

  عدم قطع ارتباط و تقویت ارتباطات با طالبان حتما به نفع همپیمانان ایران در افغانستان نیز خواهد بود. ایران با استفاده از کانال‌‌های ارتباطی خود با حکومت طالبان، می‌‌تواند در شکل‌‌دهی روابط این گروه با گروه‌‌های فارسی‌زبان از جمله شیعیان این کشور موثر باشد و از جان و مال آنان حفاظت کند. 

لازم به ذکر است کاظمی‌قمی، به ‌‌رسمیت شناختن دولت طالبان را به خواسته‌‌‌ مردم این کشور منوط کرده و گفته است ایران به خواست مردم افغانستان احترام می‌‌گذارد. این حرف بدان معناست که مشروعیت حکومت طالبان برای ایران در گرو رضایت مردم ساکن در این کشور است. این رضایت نیز حاصل نخواهد شد مگر با کارآمدی حکومت جدید. تجربه تاریخی افغانستان نشان داده است هیچ حکومت تمامیت‌‌خواهی نتوانسته به مدت زیاد در این کشور حکومت و مردم را حفظ کند. این نکته نشان‌دهنده این موضوع است که استقلال، آزادی مردم کشور افغانستان و سهیم بودن آنان در حکومت، برای مقامات ایران از ارزش و اهمیت وافری برخوردار است. تمام برنامه‌ها و همکاری‌های مشترک میان ایران و طالبان به موفقیت دولت موقت طالبان در جلب اعتماد عمومی مردم افغانستان بستگی دارد و هر چه طالبان زودتر و سریع‌تر موفق شود اعتماد مردم کشور خود را جلب کند به همان میزان همکاری‌ها و فعالیت‌های جامعه بین‌الملل را نیز با خود شاهد خواهد بود. 

با توجه به نکات بالا باید اقدام اخیر را گامی هوشمندانه از جانب ایران دانست که ضمن ارتقای روابط در بعد اقتصادی با طالبان، از منافع مردم این کشور بویژه شیعیان صیانت کرده و این گروه را به سمت تشکیل دولت فراگیر مردمی که سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران است رهنمون می‌کند.