علی کلهری: استقلال امروز در حالی در ورزشگاه تختی آبادان به مصاف نفت می‌رود که در فاصله یک روز تا برگزاری این بازی، اخبار پراکنده‌ای پیرامون تغییر چیدمان آبی‌ها به گوش می‌رسید. فرهاد مجیدی فصل گذشته کارش را با سیستم 4 دفاعه در استقلال آغاز کرد و در بازی‌های ابتدایی و مرحله گروهی رقابت‌های لیگ قهرمانان به تناوب از سیستم 2-4-4 و 1-3-2-4 استفاده کرد اما پس از بازگشت از رقابت‌های آسیایی و جدایی فراز کمالوند از تیم، فرهاد مجیدی تیمش را با سیستم ۳ دفاعه به میدان می‌فرستاد و آغاز این قضیه هم از داربی دور برگشت بود که با نتیجه یک بر صفر در آن شکست خوردند. روند کسب نتایج و کمکی که تعداد نفرات دفاعی سیستم ۳ نفره به فرهاد می‌کرد، شرایط را طوری رقم زد که استقلال تا همین بازی گذشته از این سیستم فاصله نگرفته بود. وقتی دلایل حرکت به سوی سیستم 3 دفاعه در استقلال را بررسی می‌کنیم به چند نکته مهم می‌رسیم.

 

* تحکیم ساختار دفاعی با سیستم 3 دفاعه

بیراه نگفته‌ایم اگر به این نکته اشاره کنیم که شخصیت و ذهنیت مثبت یک تیم رابطه مستقیمی با عملکرد خط دفاعی تیم دارد. زمانی که فرهاد سرمربی استقلال شد، این تیم از لحاظ دفاعی به هیچ عنوان عملکرد خوبی نداشت و مصدومیت‌های پی در پی یزدانی هم مزید بر علت شده بود تا آبی‌های تهران چه در جریان بازی و چه روی ضربات شروع مجدد اشتباهات زیادی داشته باشند. اگر به بازی‌های این تیم در رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا در مرحله گروهی نگاهی بیندازیم کاملا متوجه این قضیه می‌شویم. حرکت استقلال به سوی سیستم ۳ دفاعه و اضافه شدن بازیکنی مثل سیاوش یزدانی به ترکیب، اوضاع را برای این تیم بهتر کرد و ما شاهد بازی‌های زیادی بودیم که خط دفاعی استقلال عملکرد فوق‌العاده‌ای داشت. نمونه‌اش بازی داربی حذفی یا دیدار مقابل گل‌گهر که استقلال در این بازی‌ها در شرایط عادی توان هجومی برابری با تیم رقیب نداشت اما روند دفاعی تیم آنقدر خوب بود که بازی را به سمتی که فرهاد مجیدی می‌خواست، هدایت می‌کرد. خود فرهاد مجیدی هم تمرکز بسیاری روی شخصیت دفاعی تیمش داشت، برای مثال پس از بازی با آلومینیوم که استقلال نتوانست این تیم را ببرد، وقتی از سرمربی استقلال پرسیدند چرا در روزی که تیم پیروز نشده به بازیکنان پاداش داده‌ای؟ گفت: مهم‌ترین قضیه گل نخوردن است و این یعنی شخصیت تیم ما در حال شکل‌گیری است. این روند برای نیم‌فصل دوم لیگ بیستم که استقلال از کورس قهرمانی خارج شد و به دنبال قهرمانی در یک تورنمنت حذفی بود، رویکرد مناسبی محسوب می‌شد و می‌توانست برای این فصل و رسیدن به قهرمانی هم رویکرد خوبی باشد اما فعالیت استقلال در فصل نقل و انتقالات به گونه‌ای نبود که مهره‌هایی در خور این سیستم جذب کند. برای مثال استقلال در این فصل در پست پیستون چپ مشکل اساسی دارد و با جدایی میلیچ و نادری که از موتور‌های هجومی استقلال بودند، این تیم در آن سمت دچار مشکل شده است یا در خط میانی این تیم بازیکنان خوبی را نتوانست جذب کند؛ زبیر نیک‌نفس در حالی جذب شد که اصلا به درد این نوع بازی استقلال نمی‌خورد و هر بازی را روی نیمکت آغاز می‌کند. پس تشکیل عرض 5 نفره دفاعی با این مهره‌ها، استقلال را در بازی مقابل تیم‌هایی که برای تساوی می‌آیند، دچار مشکل می‌کند. فصل گذشته استقلال با این سیستم بخش زیادی از بازی‌هایش را با خلاقیت بازیکنی مثل مهدی قائدی پیروز شد. یعنی کافی بود پاس‌های مدافعان به ریگی برسد؛ رضاوند توپ را از ریگی دریافت می‌کرد و این توپ اگر به قائدی می‌رسید، فرآیند انتقال به فاز نهایی بازیسازی انجام می‌شد.

 

* تغییر سیستم به 4 دفاعه چه کمکی به استقلال می‌کند؟

وقتی تیم شما یک نفر به خط دفاعی اضافه می‌کند تا عرض 5 نفره‌اش را تشکیل دهد، عملا بخشی از برتری عددی خود در جلوی زمین را از دست می‌دهد و در ازای آن از مزایایی همچون تحکیم ساختار دفاعی و حضور پیستون‌ها در خط حمله استفاده می‌کند اما استقلال با حضور بازیکنی مثل جعفر سلمانی در پست پیستون چپ به هیچ عنوان نمی‌تواند روزهایی را که محمد نادری یا میلیچ در آن پست بازی می‌کردند، تکرار کند. استقلال در حال حاضر از لحاظ دفاعی تیمی باشخصیت است اما فرآیند بخش هجومی این تیم نشانه‌ای از تیم باشخصیت ندارد و به بیان دیگر خط حمله این تیم بی‌هویت است (بی‌هویت به این معنا که این تیم از ۳ کانال اصلی طولی زمین در هیچ کدام نمی‌تواند برتری و تسلط خود را از لحاظ هجومی نشان دهد).

وقتی تیمی به این بن‌بست می‌رسد و به مشکل گلزنی می‌خورد، می‌تواند از پلن اضافه کردن مهره هجومی استفاده کند و حداقل از لحاظ عددی چه در میانه زمین و چه در بخش جلویی زمین برتری ایجاد کند تا این برتری تیم حریف را دچار دردسر کند. البته همین تغییر سیستم هم خودش یک ریسک بزرگ است، چرا که ممکن است همان عملکرد دفاعی خوب تیم هم مثل گذشته نباشد اما شرایط فعلی تیم استقلال شباهتی به تیمی که می‌خواهد به قهرمانی لیگ برسد، ندارد. آخرین باری که یک تیم با سیستم ۳ دفاعه به قهرمانی لیگ رسید را به یاد دارید؟ جواب این سوال ربطی به ناکارآمدی سیستم ۳ دفاعه ندارد، بلکه پاسخ آن به نحوه استفاده تیم‌های ما از این سیستم و نداشتن ابزار لازم برای ۳ دفاعه بازی کردن بازمی‌گردد. 

قطعا همیشه نخستین باری وجود خواهد داشت اما این استقلال مهره‌های مناسب رسیدن به قهرمانی لیگ برتر با سیستم ۳ دفاعه را ندارد. فرهاد مجیدی هنوز نتوانسته شعاع حرکتی و پست مناسب امین قاسمی‌نژاد را پیدا کند و اوضاع برای بقیه مهره‌های هجومی تیم هم اصلا خوب نیست. پس بعید نیست این تیم به سمت سیستمی مشابه 1-3-2-4 حرکت کند. حداقل فایده‌ای که این سیستم برای استقلال خواهد داشت این است که می‌تواند از برتری عددی خود جلوی زمین بهره ببرد و استفاده مناسب‌تری از بازیکنانی مثل امین قاسمی‌نژاد داشته باشد. 

استقلال فعلی برای قهرمانی یا باید دست به چنین ریسکی بزند، یا تا نیم‌فصل خودش را بالای جدول حفظ کند و سپس با اضافه شدن چند مهره در نقل و انتقالات زمستانی، اوضاع خود را بهتر کند. استقلال در 6 هفته، 5 گل به ثمر رسانده است که یک گل آن از روی ضربه پنالتی حاصل از یک کرنر بوده، یک گل روی یک ضربه کرنر، یک گل روی یک شوت از راه دور و ۲ گل هم در بازی ذوب‌آهن روی توپ‌گیری یامگا و ضدحمله دقیقه آخری بوده است.

فرهاد مجیدی بدون شک در یکی از حساس‌ترین مقاطع فصل قرار دارد و هر تصمیمی که درباره سیستم تیمش بگیرد، روی روند و فرم تیم در این فصل تاثیرگذار است.