گروه سیاسی: با تغییر وضعیت برنامه هسته‌ای ایران و موقعیت برتر کشورمان در مذاکرات وین، فرانسه هم تلاش می‌کند به نقش مخرب و باسابقه خود در تخریب روند مذاکرات سازنده بازگردد؛ نقشی که با لقب «پلیس بد» مذاکرات از آن یاد می‌شود. 

به گزارش «وطن‌امروز»، پس از برگزاری دور نخست مذاکرات نشست کمیسیون برجام در دولت سیزدهم و ارائه 2 سند پیشنهادی ایران به 1+4، رئیس‌جمهور فرانسه جمعه ۱۲ آذرماه همزمان با پایان هفتمین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و اعضای برجام، در موضعی عجیب گفت این دور از مذاکرات پیشرفتی نداشته است. امانوئل مکرون که به امارات عربی متحده سفر کرده  بود، در این باره اظهار داشت: «فکر می‌کنم احتمالا این دور از مذاکرات با توجه به مواضع ایران، موفقیت‌آمیز نبود و به احتمال زیاد این مذاکرات در کوتاه‌مدت از سر گرفته نشود».

این نخستین و آخرین سنگ‌اندازی پاریس در مسیر مذاکرات نیست و نخواهد بود، چه اینکه الیزه در دوره‌های مختلف مبادرت به ایفای همین نقش و ماهی‌گیری از آب گل‌‌آلود کرده است اما متغیری مثل تغییر شرایط برجامی و معکوس شدن اهرم‌های موثر به سود ایران، کارت بازی زیادی در اختیار طرف فرانسوی برای مانور دادن قرار نمی‌دهد. 

با این وجود نگاهی به پیشینه نقش مخرب فرانسه در ادوار مختلف برای نحوه برخورد با الیزه در مذاکرات جدید ضروری به نظر می‌رسد. آبان سال 92 در میانه مذاکرات هسته‌ای ژنو در حالی که همه منتظر شنیدن خبر توافق موقت میان ایران و 1+5 بودند، این لوران فابیوس، وزیر سابق خارجه فرانسه بود که با لبخند‌های ریز و تلخ خود از محل مذاکرات بیرون آمد و گفت: «توافق بی‌توافق» و باعث وقفه در توافق موقت میان ایران و 1+5 شد. 

پاریس اقدامات خود را به ژنو محدود نکرد و در ادامه مذاکرات نیز به ایفای نقش خود ادامه داد. طبق گزارش وال‌استریت‌ژورنال، دیپلمات‌های فرانسوی در لوزان، علناً آمریکا و سایر اعضای 1+ 5 را تحت فشار قرار می‌دادند تا از دادن امتیاز به ایران در موضوعات اساسی بویژه سرعت رفع تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل خودداری کنند. همچنین لوران فابیوس، وزیر وقت خارجه فرانسه با هیات مذاکره‌کننده این کشور در لوزان تماس گرفت و به آنها گوشزد کرد توافقی که اجازه کاهش سریع تحریم‌های شورای امنیت را به ایران بدهد غیرقابل قبول است. 

گذشت تا اینکه 18 اردیبهشت ۹۷؛ ساعتی پیش از اینکه ترامپ اعلام کند دولت ایالات‌متحده از برجام خارج می‌شود، نیویورک‌تایمز در خبری اعلام کرد منابعی در کاخ سفید گفته‌اند ترامپ در تماس تلفنی به امانوئل مکرون گفته است از برجام خارج خواهد شد. عملکرد امانوئل مکرون در قبال برجام پس از استقرار در الیزه حاکی از هماهنگی کامل با ترامپ بود تا جایی که روزنامه «هاآرتص» درباره مکرون نوشت: یکی از مهم‌ترین اقدامات امانوئل مکرون از زمان قدرت‌یابی به‌ عنوان رئیس‌جمهور فرانسه، دوستی شدید وی با دونالد ترامپ است. رئیس‌جمهور فرانسه آخرین مقام یک کشور بود که درست یک هفته قبل از خروج دونالد ترامپ از برجام به آمریکا سفر کرد. امانوئل مکرون نخستین کسی بود که حتی پیش از خروج ترامپ از توافق، در صحن عمومی مجمع عمومی سازمان ملل متحد پیشنهاد یک توافق مکمل در کنار برجام را داد که برنامه موشکی و منطقه‌ای ایران را هم پوشش بدهد و بند غروب برجام را هم بردارد که به برنامه ۴ ستونی مکرون برای اصلاح برجام معروف شد. رئیس‌جمهور فرانسه ۱۲ اردیبهشت 97 در حاشیه کنفرانس خبری در استرالیا به توافق هسته‌ای ایران و کشورهای1+ 5 اشاره کرد و گفت فرانسه به این توافق همچنان پایبند است اما این توافق کافی نیست. وی افزود: فعالیت‌های هسته‌ای ایران بعد از پایان توافق برجام در سال ۲۰۲۵ می‌تواند از سر گرفته شود. همچنین توافق هسته‌ای نظارتی بر برنامه موشک‌های بالستیک جمهوری اسلامی ندارد که باید در یک مذاکره همه‌جانبه با ایران این موارد مطرح شود. رئیس‌جمهوری فرانسه همچنین اعلام کرد در بخشی از این مذاکرات همه‌جانبه باید درباره بازدارندگی جمهوری اسلامی بویژه در عراق، سوریه، لبنان و یمن بحث شود. مکرون مدعی شد از تصمیم ترامپ درباره برجام اطلاع ندارم اما باید برای توافقی گسترده‌تر با ایران آماده باشیم. 

پس از اینکه اواخر تابستان 98 ترامپ بشدت در پی توافق با ایران بود و با واسطه کردن کانال توکیو، آبه شینزو را روانه تهران کرده بود، باز هم این فرانسه بود که وارد عمل شد و با طرح‌هایی قصد ترتیب دادن ملاقات میان ترامپ و حسن روحانی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل را داشت. امانوئل مکرون در میانه اجلاس سران 7 کشور در «بیاریتز» فرانسه از محمدجواد ظریف دعوت کرد تا این ابتکارات عملی شود. 

ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه در مصاحبه با روزنامه «فیگارو» ابعاد طرح پاریس را که مطالبات فراتر از برجام مانند مذاکرات منطقه‌ای و آینده توافق هسته‌ای بعد از سال ۲۰۲۵ را هدف طرح ابتکاری رئیس‌جمهور کشورش برای نجات برجام می‌دانست، ارائه کرد. لودریان در این مصاحبه در پاسخ به این سوال که آیا طرح مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با ایران مرده است، گفت: «در بیاریتز و بعدا در نیویورک، رئیس‌جمهور فرانسه ابتکاراتی برای تنش‌زدایی و تعیین ملاک‌های توافق میان دونالد ترامپ و حسن روحانی انجام داد». او در ادامه درباره طرح فرانسه گفت: «هدف از آن، متقاعد کردن ایران به پایبندی دوباره به تعهدات خود در توافق هسته‌ای وین، آغاز مذاکراتی برای رایزنی درباره بحران‌های منطقه و بحث درباره آینده توافق بعد از سال ۲۰۲۵ است».

دولت فرانسه طرح زیاده‌خواهانه خود را که گفته می‌شد هدف آن نجات توافق هسته‌ای است، در شرایطی تدوین کرد که این طرح، در ازای متعهد کردن ایران به مطالبات فرابرجامی، خواستار برخوردار کردن تهران از امتیازاتی بود که قرار بود طبق برجام در اختیار ایران قرار داده شود و دولت آمریکا با خروج غیرقانونی از برجام آنها را منتفی و بلااثر کرده بود. 

پایگاه پولیتیکو ۹ مهرماه 98 جزئیاتی از مفاد طرح فرانسه منتشر کرد. این سند از تهران می‌خواست موافقت کند «هرگز به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نخواهد بود و کاملا به تعهدات خود پایبند است، ضمن آنکه مذاکره بر سر چارچوبی طولانی‌مدت‌تر درباره فعالیت‌های هسته‌ای خودش را می‌پذیرد». طرح فرانسه همچنین از ایران خواسته بود از هر گونه «ستیزه‌جویی» خودداری کرده و از طریق مذاکره به دنبال صلح و احترام واقعی در منطقه باشد. 

با آنکه در متن سند صریحا به برنامه موشک‌های بالستیک ایران اشاره نشده، مقام‌های فرانسوی می‌گفتند برداشت همه طرف‌ها از لحن مربوط به نقش منطقه‌ای تهران این بود که مسائل موشکی بخشی از مذاکرات خواهد بود. به نوشته پولیتیکو، در ازای این تعهدات، ایالات متحده با رفع همه تحریم‌های باز اعمال‌شده بعد از سال ۲۰۱۷ علیه ایران موافقت خواهد کرد. لودریان همچنین در مصاحبه با فیگارو درباره بخش دیگری از مفاد طرح فرانسه گفت: «همزمان، تحریم‌های آمریکا هم بتدریج رفع می‌شود و ایران می‌تواند درآمد‌های نفتی خودش را داشته باشد». 

پس از اقدامات جبرانی تهران در کاهش تعهدات برجامی باز هم در شرایطی که پاریس و شرکایش به هیچ یک از تعهدات خود در برنامه جامع اقدام مشترک عمل نکرده بودند این الیزه بود که با مواضع خصمانه و اظهارات تحریک‌آمیز بی‌نزاکتی دیپلماتیک خود را بیش از گذشته عیان می‌کرد. به عنوان نمونه در یکی از این موارد دی‌ماه سال گذشته وزارت خارجه فرانسه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «گام‌های اخیر ایران، تلاش‌های اروپا برای بازگشت به توافق هسته‌ای را به خطر انداخته است!» به نوشته شبکه «الحدث» وابسته به عربستان سعودی، در بیانیه وزارت خارجه فرانسه آمده بود: «ما قویا اتهامات ایران مبنی بر پایبند نبودن اروپا به توافق هسته‌ای را رد می‌کنیم!»