گروه بین‌الملل: امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه از روز جمعه در صدر هیاتی بلندپایه از مقامات سیاسی و بازرگانان فرانسوی طی سفری رسمی به کشورهای عربی حاشیه جنوب خلیج‌فارس رفت. مکرون در این سفر 2 روزه با ولیعهد امارات، عربستان و قطر دیدار کرد. در این میان دیدار مکرون با محمد بن زاید، ولیعهد امارات و محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان با انتقاد شدید مقامات نهادهای حقوق بشری و گروه‌هایی نظیر دیده‌بان حقوق بشر مواجه شده است. این در حالی است که شخص مکرون نیز به دلیل اقدامات 3 سال اخیر خود در زمینه مقابله با آزادی‌های مذهبی (حجاب)، نقض حقوق کارگران و ارائه لوایحی به منظور افزایش دامنه اختیارات پلیس برای اعمال خشونت بدون نظارت در فرانسه با اتهامات جدی نقض حقوق بشر مواجه است. ضمن اینکه سیاست‌های حمایتی او از گروه‌های راستگرا به عنوان پیاده‌نظام وی در انتخابات آتی موضوعی است که در محافل خبری از سوی تحلیلگران مطرح شده است. روزنامه «گاردین» چاپ لندن در مقاله‌ای تأکید کرد سران کشورهای غربی طی 3 سال گذشته حاضر به دیدار با ولیعهد عربستان نشده‌اند و حتی رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد تماس‌های دیپلماتیک این کشور با عربستان در سطح سران میان رئیس‌جمهوری و پادشاه خواهد بود. این نشریه افزود سفر مکرون نشان می‌دهد دست‌کم یک مقام ارشد غربی هست که آماده از سرگیری روابط مستقیم با ولیعهد عربستان است. سازمان دیده‌بان حقوق بشر نیز از فروش سلاح‌های فرانسوی به کشورهای منطقه انتقاد و تأکید کرد مکرون باید در سفر خود به کشورهای عربی منطقه علنا از پرونده آنها در زمینه حقوق بشر انتقاد کند. این سازمان تأکید کرد سکوت مکرون درباره پرونده جمال خاشقجی در حکم چشم‌پوشی از موارد بزرگ نقض حقوق بشر خواهد بود. در واکنش به این انتقادها، دفتر رئیس‌جمهوری فرانسه درصدد دفاع از این دیدار برآمد و تأکید کرد عربستان کشوری اثرگذار در منطقه خاورمیانه است. در این بیانیه تأکید شده بدون گفت‌وگوی عمیق با عربستان که بزرگ‌ترین اقتصاد منطقه و عضو گروه 20 است، نمی‌توان سیاستی هدفمند را در منطقه پی گرفت. این موقعیت حاکی از این است که مساله حقوق بشر در غرب عملا به عنوان یک ابزار سیاسی و اهرم فشار علیه دیگر کشورها مدنظر قرار گرفته و بسته به قدرت اثر‌گذاری یک کشور و روابط حسنه آن با غرب از جنایات حقوق بشری آن چشم‌پوشی می‌شود. 

 

* ذوق‌زدگی فرانسه از انعقاد قرارداد با امارات

فرانسه روز جمعه از انعقاد قرارداد 16 میلیارد یورویی فروش 80 فروند هواپیمای جنگنده «رافال» و هلیکوپترهای جنگی «کاراکال» به امارات عربی متحده در پی سفر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه به این شیخ‌نشین خبر داد. به گفته مقامات فرانسوی، این قرارداد با هدف تقویت همکاری نظامی با متحد اصلی خود (امارات) در منطقه خلیج‌فارس است. بر اساس این قرارداد امارات عربی متحده 80 جنگنده رافال ارتقا یافته را در قراردادی خریداری می‌کند که وزارت نیروهای مسلح فرانسه می‌گوید ارزش آن 16 میلیارد یورو (18 میلیارد دلار آمریکا) است و بزرگ‌ترین قرارداد صادرات تسلیحات فرانسه در تاریخ است. این کشور همچنین از توافق با امارات برای فروش 12 بالگرد جنگی ساخت ایرباس خبر داد. پس از اینکه قرارداد 66 میلیارد دلاری با استرالیا برای خرید 12 زیردریایی فرانسوی با لابی ایالات‌متحده از دست رفت، فرانسوی‌ها اعلام کردند قرارداد با امارات به صنعت دفاعی‌شان کمک می‌کند. فرانسه روابط عمیقی با امارات به عنوان مجموعه‌ای متشکل از 7 شیخ‌نشین در شبه‌جزیره عرب دارد. این کشور یک پایگاه دریایی در سواحل امارات در اختیار گرفته و هواپیماها و پرسنل نظامی فرانسه نیز در تأسیسات بزرگی در خارج از پایتخت امارات (ابوظبی) مستقر هستند. در همین حال وزارت نیروهای مسلح فرانسه در بیانیه‌ای با اعلام قرارداد فروش 12 بالگرد اعلام کرد ۲ کشور در استفاده از «تجهیزات دفاعی مشابه» هدف مشترک دارند تا بتوانند با یکدیگر همکاری نزدیک‌تری داشته باشند و همکاری عملیاتی بین نیروهای مسلح را ارتقا دهند. مقامات اماراتی با تایید این قرارداد اعلام کردند امارات نسخه ارتقا یافته 4F هواپیمای جنگی چندمنظوره رافال را خریداری می‌کند. این قرارداد نیروی هوایی امارات را به نخستین کاربر رافال 4F در خارج از فرانسه تبدیل می‌کند. «اریک تراپیر» رئیس «شرکت هوانوردی داسو» به عنوان سازنده رافال این فروش را «داستان موفقیت فرانسه» و «خبری عالی برای فرانسه و صنعت هوانوردی» آن خواند. شرکت هوانوردی داسو با اعلام اینکه تحویل هواپیماها را سال 2027 آغاز خواهد کرد، در بیانیه‌ای تاکید کرد: این شرکت «ابزاری را به امارات داده که می‌تواند حاکمیت و استقلال عملیاتی آن را تضمین کند». چند ماه پس از انتخاب مکرون در سال 2017، او به امارات سفر کرد تا «موزه لوور» ابوظبی را افتتاح کند که بر اساس توافقنامه 2/1 میلیارد دلاری برای به اشتراک گذاشتن نام و برخی اشیای هنری موزه مشهور جهانی پاریس ساخته شده بود. در سپتامبر، مکرون میزبان ولیعهد ابوظبی در قلعه تاریخی «دو فونتنبلو» در خارج از پاریس بود که سال 2019 با کمک 10 میلیون یورویی امارات بازسازی شد. امارات و فرانسه به طور فزاینده‌ای در پی بی‌اعتمادی مشترک به اخوان‌المسلمین در سراسر غرب آسیا متحد شده‌اند و از آن طرف در درگیری‌های داخلی لیبی نیز همسو  هستند. 

 

* دیدار مکرون با قاتل خاشقجی

رئیس‌جمهوری فرانسه دیروز برای دیداری رودررو با ولیعهد عربستان وارد ریاض شد و به این ترتیب وی به نخستین مقام بلندپایه غربی تبدیل شد که از زمان قتل خاشقجی در سال ۲۰۱۸ وارد کاخ پادشاهی عربستان می‌شود. به گزارش رویترز، امانوئل مکرون عربستان را عنصری کلیدی در مبارزه با شبه‌نظامی‌گری در خاورمیانه، شمال آفریقا و نیرویی علیه اخوان‌المسلمین می‌داند. فرانسه یکی از تامین‌کنندگان اصلی سلاح عربستان نیز هست اما در پی درگیری‌ها در یمن که اکنون به یکی از بدترین بحران‌های بشری جهان بدل شده، در تامین تسلیحات برای ریاض تحت فشار قرار دارد. همچنین هیاتی از ۱۰۰ شرکت شامل «توتال انرژیز»، «EDF»، «Thales» و «ویوندی» در جریان سفر مکرون به عربستان در یک اجلاس مربوط به امور سرمایه‌گذاری شرکت کردند. مکرون در جمع خبرنگاران در دوبی پیش از عزیمت به عربستان، اتهامات مبنی بر مشروع دانستن ولیعهد عربستان را رد کرد و گفت: بحران‌های چندوجهی در منطقه را نمی‌توان با بی‌اعتنایی به عربستان حل‌و‌فصل کرد. وی افزود: ما می‌توانستیم پس از ماجرای خاشقجی تصمیم بگیریم دیگر هیچ نقشی در منطقه نداشته باشیم. برخی می‌توانند از این سیاست دفاع کنند اما من فکر می‌کنم فرانسه نقش مهمی در منطقه دارد. این بدان معنا نیست که ما شریک جرم هستیم یا قتل این روزنامه‌نگار را فراموش می‌کنیم. عربستان از رویکرد دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا که ریاض را به خاطر سابقه حقوق بشر و جنگ یمن تحت فشار قرار داده و اطلاعاتی را منتشر کرده که بن سلمان را به قتل خاشقجی مرتبط می‌کند، ناامید شده است. «اگنس کالامار» دبیرکل سازمان عفو بین‌الملل گفت: «این سفر فارغ از اهدافش، به سیاست توانمندسازی مجدد ولیعهد سعودی کمک می‌کند. این برای من دردآور است که فرانسه به عنوان کشوری که حقوق بشر در آن رعایت می‌شود، ابزار این سیاست شود».

 

* ائتلاف ناقضان حقوق بشر

اگرچه علاقه شدید مکرون به برقراری روابط شخصی با ولیعهد ابوظبی و همتای او در عربستان سعودی، محمد بن‌سلمان، او را به میهمانی محبوب برای این 2 مقام عربی در منطقه تبدیل کرده اما این تعاملات با انتقاد گروه‌های حقوق بشری مواجه شده است. گروه‌های حقوق بشری نگران سوابق عربستان و امارات و متحدان‌شان در منطقه هستند. گروه‌های حقوق بشری اعلام کردند سلاح‌هایی که امارات در اختیار متحدان خود در خلیج‌فارس قرار می‌دهد می‌تواند «برای حملات غیرقانونی یا حتی جنایات جنگی» در یمن و لیبی مورد استفاده قرار گیرد؛ 2 جنگی که امارات متهم است از طریق نیروهای رسمی و نیابتی خود در آنها شرکت داشته و در موارد متعدد به نقض فاحش حقوق بشر و اعمال جنایات جنگی متهم است. دیده‌بان حقوق بشر نیز در این زمینه اعلام کرده است: «حمایت فرانسه از امارات و سعودی شدیدا مورد اعتراض است، زیرا روسای این کشورها نتوانسته‌اند سوابق فاجعه‌بار حقوق بشری کشورهای‌شان را در داخل بهبود بخشند، اگرچه تلاش‌های روابط عمومی (ظاهری) آنها برای معرفی خود به عنوان روسای مترقی و بردبار در سطح بین‌المللی در حال انجام است». بنا به اعلام دیده‌بان حقوق بشر «هر دو این افراد هنگام بحث درباره حقوق بشر (مسائلی که کشورهای‌شان بشدت درباره آن مورد انتقاد گروه‌های حقوق بشری قرار گرفته‌اند) بشدت عملگرا هستند و منافع تجاری و سیاسی را بر آن ارجحیت می‌دهند». اکنون نیز تلاش امانوئل مکرون برای اتحاد با این افراد بدنام در عرصه حقوق بشر، عملا او را در ردیف حامیان نقض حقوق بشر قرار می‌دهد. 

در همین حال روزنامه فرانسوی «لوموند» شامگاه جمعه در گزارشی نوشت امانوئل مکرون گزینه تعامل با رژیم‌های مستبد در خلیج‌فارس را انتخاب کرده است. پایگاه خبری «عربی۲۱» به نقل از لوموند نوشت رئیس‌جمهور فرانسه با امضای قرارداد فروش ۸۰ جنگنده رافال به امارات عربی متحده، به خواسته سازمان‌های حقوق بشری پاسخ منفی داد. این روزنامه فرانسوی اشاره کرد مکرون و «محمد بن‌زاید» ولیعهد ابوظبی روز جمعه هیچ کنفرانس مطبوعاتی‌ای برگزار نکردند و با خوردن غذا در یک رستوران‌، انعقاد معامله مذکور را جشن گرفتند. پیش‌تر «باستین لاشود» نماینده فرانسوی در جریان جلسه استیضاح دولت فرانسه گفته بود کشورش با ترویج ارز‌ش‌ها و اصول و در عین حال انجام اقداماتی مغایر با آن، با جهان با نفاق رفتار می‌کند.