گروه اقتصادی: لیر ترکیه که سه‌شنبه هفته گذشته تا حدی تقویت شده بود، در 3 روز گذشته بیش از 3 درصد دیگر سقوط کرد و به 9/13 لیر در برابر یک دلار رسید و به پایین‌ترین سطح ثبت شده خود یعنی 14 لیر در برابر هر دلار نزدیک شد. کاهش ارزش لیر پس از آن اتفاق افتاد که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه بار دیگر بر تعهد خود برای کاهش نرخ‌های بهره تاکید و درخواست‌های اروپا برای آزادی ۲ زندانی برجسته و در حال محاکمه در ترکیه را رد کرد. با این شرایط میزان تورم در ترکیه به بیش از ۲۰ درصد رسیده که در 3 سال اخیر بی‌سابقه است. به گزارش «وطن‌امروز»، رئیس‌جمهوری ترکیه روند احتکار ارز را عامل بحران اقتصادی عنوان کرد. او هشدار داد کسانی که این کار را انجام دهند، مجازات خواهند شد. او گفته است هنوز درباره فایده افزایش نرخ بهره برای تثبیت ارزش لیر متقاعد نشده است. برخی کارشناسان با انتقاد از رئیس‌جمهوری ترکیه این طرح را برخلاف برآوردهای معمول اقتصادی دانستند. به گزارش بلومبرگ، پول ملی ترکیه در سال جاری 53/86 درصد از ارزش خود را در برابر ارز ایالات متحده از دست داده است که در هفته گذشته به پایین‌ترین سطح خود یعنی ۱۴ لیر در برابر هر دلار رسید.

در همین حال، رویترز به نقل از رئیس بخش تجهیزات پزشکی ترکیه نوشت: وارد‌کنندگان تجهیزات پزشکی به ترکیه با سقوط ارزش لیر تحت فشار هستند. ترکیه در بخش سلامت به واردات تجهیزات وابسته است. عرضه‌کنندگان تجهیزات پزشکی در ترکیه می‌گویند مدت‌هاست دولت برخی بدهی‌های خود را نپرداخته است و این امر بشدت به آنها ضربه می‌زند، زیرا پولی که آنها دریافت می‌کنند به لیر و بر اساس نرخ برابری تاریخ‌های قرارداد است. از سوی دیگر در واکنش به بحران افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی ترکیه قرار است فروشگاه‌های اپل در این کشور محصولات خود را با توجه به ادامه روند افزایشی قیمت ارز بر پایه نرخ هر دلار آمریکا مقابل 17 لیر ترکیه محاسبه کنند. 

 

* چشم‌انداز اقتصاد ترکیه از باثبات به منفی تغییر کرد

«استاندارد ‌اند پورز» (Standard & Poor’s)، یکی از ۳ سازمان بزرگ اعتبارسنجی بین‌المللی، چشم‌انداز اقتصادی ترکیه را به دلیل وضع اقتصادی این کشور از باثبات به منفی  تغییر داده است. این موسسه تغییری در ارزش بدهی ملی ترکیه نداده اما هشدار داده اگر سیاست‌های دولت نرخ مبادله لیر را بیشتر تضعیف و چشم‌انداز تورم را بدتر کند و خطر نابسامانی سیستم بانکی را افزایش دهد، این وضعیت ممکن است تغییر کند.  این موسسه اعتبارسنجی اضافه می‌کند: چشم‌انداز منفی، منعکس‌کننده خطرات فزاینده‌ای برای اقتصاد ترکیه طی ۱۲ ماه آینده است. این موسسه به نوسانات شدید ارز و افزایش تورم و سیاست‌های ضد و نقیض مالی ترکیه اشاره کرده است.

بانک مرکزی ترکیه تحت فشارهای شدیدی از سوی رجب طیب اردوغان بوده است. اردوغان خواهان کاهش نرخ بهره است و می‌گوید این کار برای بهبود و تقویت رشد اقتصادی ترکیه ضروری است. او برای این خواسته خود چندین بار روسای این بانک و وزیران دارایی دولت خود را تغییر داده است. اواخر ماه مارس پس از آنکه ارزش لیر ترکیه در یک روز 17 درصد سقوط کرد، اردوغان رئیس بانک مرکزی این کشور را از سمت خود برکنار کرد. اردوغان می‌گوید کاهش نرخ بهره باعث افزایش صادرات شده که این منجر به رشد اقتصادی ترکیه خواهد شد. احزاب مخالف از مدت‌ها پیش با بدتر شدن اوضاع اقتصادی به اردوغان و سیاست‌های اقتصادی او حمله کرده و او را مسؤول بروز این وضعیت دانسته‌اند.

 

* مردم ترکیه در صف خرید نان ارزان‌قیمت

با کاهش ارزش پول ملی ترکیه، مردم این کشور برای تهیه مواد غذایی خود با مشکل مواجه شده‌اند. رویترز روز چهارشنبه در گزارشی عنوان کرد در حالی که کاهش ارزش لیر و تورم فزاینده، قدرت‌ خرید مردم را به شدت پایین آورده است، بسیاری از شهروندان استانبول در صف خرید نان ارزان‌قیمت شهرداری منتظر ایستاده‌اند تا بتوانند در هزینه‌های خود، کمی صرفه‌جویی کنند.

در منطقه سلطان‌گزی شهر، پایگاه سنتی حزب عدالت و توسعه به ریاست رجب طیب اردوغان، ده‌ها نفر در مقابل کیوسکی که شهرداری آن را اداره می‌کند منتظر خرید نان بودند و گفتند مشکلات اقتصادی فزاینده برای آنها چاره دیگری باقی نگذاشته است.

«اوزکان کتودا» شهروند ۵۰ ساله، پس از خرید نان برای خانواده خود گفت: «مردم اکنون در چنان تنگنایی هستند که ما حتی هر یک لیر، 5 لیر، ۱۰ لیر و ۲۰ لیر را می‌شماریم». این شهروند، دولت ترکیه را مقصر این سختی‌ها دانست و گفت دولت باید تغییر کند، زیرا ۲۰ سال است همین سیستم وجود دارد. اوزکان گفت: «بیشتر مردم اینجا ممکن است بگویند زنده‌باد سلطان من اما آن دوره به پایان رسیده است. کسانی که همراه با من به حزب عدالت و توسعه رای دادند نیز با مشکلاتی روبه‌رو هستند».

«رمضان کامبای» شهروند دیگر نیز گفت وضعیت اقتصادی خانواده‌اش بسیار بدتر شده است. آنها با هزار لیر در هفته زندگی می‌کردند و با نیمی از این مبلغ غذا می‌خوردند. با سقوط ارزش لیر، ارزش آن هزار لیر اکنون فقط ۷۳ دلار است که دیگر برای نیازهای آنها کافی نیست.

«اکرم امام اوغلو» شهردار استانبول که یک رقیب بالقوه برای رجب طیب اردوغان به شمار می‌رود، می‌گوید این صف‌ها فقط یک بحران اقتصادی نیست، بلکه شکست دولت و نیاز به تغییر سیاسی را نشان می‌دهد. شهرداری تحت مدیریت او نان را به قیمت ۲۵/۱ لیر (۹ سنت آمریکا) یا تقریبا نصف قیمت نانوایی‌های معمولی می‌فروشد. شهرداری استانبول تولید نان را تقریبا ۲ برابر کرده و به حدود 5/1 میلیون قرص در روز رسانده است تا تقاضای مردم را برآورده کند. شهردار استانبول می‌گوید اما صف‌ها نشان می‌دهد تولید این مقدار نان با این قیمت کافی نیست. او در مصاحبه‌ای در دفتر خود در مرکز استانبول به رویترز گفت: «این به وضوح فقر را نشان می‌دهد. مردم از ایستادن در صف خرید نان لذت نمی‌برند».

تنها در نوامبر- ماه گذشته میلادی - پول ملی ترکیه بیش از ۳۰ درصد ارزش خود را از دست داد. این در حالی است که نرخ تورم رسمی سالانه در ترکیه نیز به 3/21 درصد افزایش یافته است. با این حال، بانک مرکزی ترکیه تحت فشار اردوغان، نرخ بهره پایه خود را از ۱۹ درصد در ماه سپتامبر به ۱۵ درصد کاهش داد که باعث وخامت اوضاع شد.

به گفته یکی از سازمان‌های شهرداری ترکیه، هزینه زندگی طی یک سال، ۵۰ درصد افزایش یافته است. اجاره‌بها ۷۱ درصد افزایش یافته است و قیمت بسیاری از کالاهای اساسی خانگی بین ۷۵ درصد تا ۱۳۸ درصد رشد داشته است. اردوغان «فرصت‌طلبان حریص» را مقصر افزایش اخیر قیمت‌ها دانست و گفت: «ملت ما را درک و از ما حمایت می‌کند». این در حالی است که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد محبوبیت اردوغان به پایین‌ترین حد در 6 سال گذشته رسیده و ممکن است او در انتخابات، به رقبای احتمالی برای مقام ریاست جمهوری ببازد.