دکتر سیدجواد میری*: سردار شهید سلیمانی را می‌توان معمار یک بنا و دستگاه عظیم در منطقه دانست که بیش از 20 سال در قالب فرماندهی سپاه قدس، به پرورش و گسترش آن اهتمام ورزید. بالطبع هر معماری دارای افکار، عقاید و طرح‌هایی است تا مبتنی بر آنها ساختمان را بنا کند. سردار سلیمانی دارای یک نگاه و الهیاتی بود که آن الهیات کاملا منطبق بر الهیات انقلاب اسلامی با محوریت ولایت فقیه بود به طوری که همان‌گونه که شهید سلیمانی در وصیتنامه خویش ذکر کرده است، عاقبت‌ به خیری و رضایت خدا را در تبعیت از ولی‌‌فقیه می‌داند. او نظام جمهوری اسلامی را حرم می‌داند و شرط ماندن سایر حرم‌ها و اهتزاز پرچم دین و اهل‌بیت را در گرو اعتلای نظام جمهوری اسلامی می‌بیند. حتی او در پس ذهن خود معتقد بوده باور شما به خدا هم ذیل امر ولی‌فقیه شکل می‌گیرد و باید در این چارچوب حرکت کنید و حتی رضایت و عدم رضایت خداوند نیز در پایبندی یا عدم پایبندی به این چارچوب شکل می‌گیرد. 

حال شهید سلیمانی در ذیل این الهیات، معادلات تمدنی در این برهه تاریخی را اندیشیده و ارتباطات و شبکه‌های عمیقی هم در منطقه و دنیا ایجاد کرده بود. مبتنی بر همین دستگاه و منظومه فکری، سیستمی ایجاد کرده بود که حتی بعد از خودش نیز دارد ادامه می‌یابد و به سمت همان اهداف در حرکت است. امروز ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که اگر بخواهیم جریانی که سردار سلیمانی ایجاد کرده است در داخل و خارج تداوم پیدا کند، نیازمند مؤلفه‌هایی هستیم تا نه تنها صرفا در عرصه نظامی، بلکه در عرصه دیپلماتیک، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تداوم یابد و ما را از جنبه‌های مختلف تقویت کند. مکتب سردار سلیمانی فقط یک مکتب نظامی نیست، لذا نباید امر نظامی صرفا برای امر نظامی باشد، بلکه باید بتواند پیوست ملی ما را تقویت کند. باید بتواند پیوست تمدنی شیعه را در منطقه و پیوست جهان اسلام را تقویت کند و در احیای تمدنی جهان اسلام حرکت کند و بتواند آلترناتیوی را ایجاد کند که این آلترناتیو برآمده از ایده‌آل‌های انقلابی است که در 57 شکل گرفته و از درون آن ایده‌آل‌ها یک نظامی به نام نظام جمهوری اسلامی تشکیل شده است. 

معماری سردار سلیمانی به مثابه یک معمار ژئوپلیتیست و ژئواستراتژیست، طی تقریبا ۴ دهه از عمر ایشان، دستاوردهای بزرگی را برای کشور و نظام به همراه داشته است. برای مثال کشتی‌گیران در طول عمر حرفه‌ای‌شان می‌توانند نهایت 5 سال در اوج باشند و کشتی‌گیری که بتواند یک دهه در اوج باشد، باید بسیار نابغه باشد. کشتی‌گیرانی که بتوانند در دوره جوانی، نوجوانی و بزرگسالان و پیشکسوتان در اوج باشند، شاید به اندازه انگشتان دست باشند. حالا یک انسانی در طول ۴ دهه در میان تلاطم‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی در اوج کارآمدی بوده که این در دنیا کم‌نظیر است. 

در یک دهه اخیر که منطقه و کشور با التهابات فراوانی رو‌به‌رو بوده است، اگر چه وزرای خارجه جمهوری اسلامی به صورت رسمی نقش ایفا کرده‌اند اما آن کسی که به صورت جدی در معادلات منطقه و حتی جهان اثرگذار و معمار اصلی سیاست خارجی ایران به معنای واقعی کلمه بوده، سردار سلیمانی است. این معمار بزرگ برای آینده جمهوری اسلامی و منطقه و جهان، چشم‌اندازی را ترسیم کرده است و ما امروز اگر بخواهیم این دستاورد بزرگ را در راستای ارتقای تمدنی تداوم دهیم، باید درباره امتداد اجتماعی و حتی آکادمیک جریان یا مکتب سردار سلیمانی به صورت جدی اندیشه‌ورزی کنیم.

* استاد دانشگاه