عباس اسماعیل‌گل: جشنواره مردمی فیلم عمار با فراهم کردن امکان اکران‌های مردمی فیلم‌هایی چون «منصور»، تصور اقبال عمومی به سوپرمن‌های خاص یا فیلم‌های مبتذل، اجتماعی سیاه و به‌اصطلاح روشنفکرانه را نقش بر آب کرد. مردم با انتخاب «منصور» برای اکران‌های مردمی نشان دادند آنها هستند که تولیدات سال آینده را جهت‌د‌هی خواهند کرد، حتی اگر جشنواره‌ها خلاف آن انتخاب کنند. این مردم هستند که بر تابوی سفارشی نامیدن آثار، خط بطلان می‌کشند. جریان اکران‌های مردمی «منصور» قیامی است علیه فیلم‌های بی‌محتوایی که یک عمر افتخارات ملت را نادیده گرفتند و نمایشی غیرواقعی از آن داشتند. اکران‌های مردمی این فیلم «نه» گفتن به سینمایی است که ایران را ندید. اکران مردمی «منصور» پاسخی است به سال‌ها دهن‌کجی این سینما به ارزش‌های ملی. اکران‌ مردمی «منصور» نشان داد این سینماست که باید با مردم آشتی کند و این محتواست که باید به سینما بازگردد تا مخاطب هم به سینما باز‌گردد. اگر هنرمند خارجی زیبا فیلم می‌سازد، هنرمند ایرانی فیلم زیبای واقعی می‌سازد. در واقع تقدیر اصلی، اساسی و ماندگار را از فیلم «منصور»، اکران‌های مردمی آن داشتند؛ مردمی که هم از نظر مادی و هم معنوی به اندازه‌ توان‌شان به میدان آمدند تا فیلم دیده شود؛ میدانی که نبرد در آن منحصر به سالن‌های سینما نیست و حالا مساجد، پایگاه‌های بسیج، کتابخانه‌ها و... هر کدام میدان نبرد شده‌اند. در همین راستا همزمان با برپایی جشنواره عمار با حجت غیب‌الله‌زاده، مسؤول اکران‌های مردمی جشنواره فیلم عمار گفت‌وگو داشتیم.

***

* ایده اکران‌های مردمی از کجا شکل گرفت؟

سال ۱۳۸۹، در سالگرد فتنه ۸۸ و روز بصیرت، قرار بود یکسری تولیدات فرهنگی از صداوسیما پخش شود. بنا به دلایل مختلف، صداوسیما زیر بار پخش این آثار نرفت، از این‌ رو فعالان فرهنگی تصمیم گرفتند اینها را به خود مردم برسانند که در کل کشور اکران شوند. آن سال، فیلم‌هایی مانند ایران سبز در 30 نقطه کشور به‌صورت اکران‌های مردمی به نمایش درآمد. اساس شکل‌گیری جشنواره عمار هم همین اکران‌های مردمی بود. برند و رسانه جشنواره عمار نیز همین اکران‌های مردمی است. دلیل دیگر شکل‌گیری اکران‌های مردمی به پراکندگی سینماها بازمی‌گردد. سینما به این معنا که مردم کل کشور با آن درگیر شوند، چند درصد توانسته موفق باشد؟ آن موقع مشخصا وضع فجیع‌تر از چیزی بود که الان هست. ما الان شاید هزار نقطه فعال نمازجمعه داریم ولی ۱۵۰ تا ۲۰۰ شهر هستند که سینما دارند. بعضی از شهرها هم سینما دارند اما غیرفعال است. با وجود این، اگر بقیه شهرستان‌ها، بخش‌ها، روستاها و مجموعه‌های دیگر بخواهند از این ظرفیت استفاده کنند، باید چه ‌کار کنند؟ اکران مردمی شکل گرفت تا این خلأها را پوشش دهد. اگر فیلمی در بالاترین نقطه تهران اکران می‌شود، همزمان باید در دورافتاده‌ترین نقطه کشور نیز این دسترسی ممکن باشد. 

از جنبه دیگر که بخواهم بگویم، خیلی از فیلم‌ها این فرصت را ندارند که در سینمای رسمی کشور دیده شوند. در حوزه مستند هم کسانی که خودشان را متولی سینمای مستند و سینمای کوتاه می‌دانند، معتقدند برای سینمای مستند بازاری نداریم. تهیه‌کننده با پول شخصی مستند را می‌سازد، بعد از ساخت به صداوسیما عرضه می‌کند و به همان حداقل پرداختی راضی می‌شود. اگر هم در ارتباط با صداوسیما توانمند نباشد، در نهایت باید با یکسری مجموعه سروکله بزند تا تهیه‌کننده کار شوند. شبکه اکران مردمی طی این 12 سال توانسته چندین مستند مانند «عابدان کهنز»، «بانو» و «تهران‌دمشق» را با فروش درخور توجهی همراه کند. 

 

* چه نوع فیلم‌هایی برای اکران‌های مردمی انتخاب می‌شوند؟

فیلم‌هایی در این سازوکار قرار می‌گیرند که حرف مردم باشند. حرف مردم یعنی چه؟ یعنی دغدغه‌های مردم را بیان کنند. برای مثال «امیدیه» درباره خلاصه اتفاقاتی است که در این شهرستان افتاد و مطالبه عام مردم به‌دنبال آن شکل گرفت و منجر به اقدام اجتماعی شد. یک بحث دیگر مربوط به حوزه جبهه مقاومت است. در این بخش، سینما به کمک آمد و مردم باخبر شدند که در حوزه مقاومت و مدافعان حرم چه خبر است. در حوزه اقتصادی هم که حضرت آقا تأکید ویژه‌ای دارند، راهکارها و ایده‌های شکل‌گرفته از طریق اکران‌های مردمی به گوش مردم و اکران‌کنندگان می‌رسد. 

 

* نحوه اکران به چه صورت است؟

اکران‌های مردمی جشنواره بسیار متنوع شده است. قبلا به این صورت بود که به رابطان استانی و شهرستانی سی‌دی می‌رساندیم، اکران‌کنندگان نیز از رابطان می‌گرفتند اما الان به این صورت است که اکران‌کنندگان به ‌صورت مستقیم به فایل‌ها دسترسی دارند. مورد دیگر، اکران برخط است. اگر به هر دلیلی دوستان نتوانند در مسجد، مدرسه، دانشگاه و... اکران کنند، می‌توانند در سایت به‌صورت گروهی ثبت‌نام کنند و دسته‌جمعی فیلم را تماشا کنند، حتی به‌ صورت شخصی و در منزل هم می‌توانند از فیلم‌ها استفاده کنند. 

 

* استقبال چطور بوده است؟

بعد از 12 سال که از عمر عمار می‌گذرد، بیش از ۳۰ هزار اکران‌کننده در کشور داریم که شبکه اکران مردمی را شکل داده‌اند. از آثار و برکاتش این است که توانستیم بر سینمای رسمی کشور هم تاثیرگذار باشیم. فیلم‌هایی از جنس «منطقه پرواز ممنوع»، «بنیامین»، «بیست‌وسه نفر» و همین اواخر فیلم «منصور» توانستند پابه‌پای فیلم‌های رسمی سینما مخاطب جذب کنند و فروش داشته باشند. فیلمی مثل «منطقه پرواز ممنوع»، حدود یک میلیارد و ۱۶۰ میلیون تومان فروش داشت، با حدود ۳۰۰ هزار نفر مخاطب. به ‌جرأت می‌توانم بگویم این فیلم از ۴۰ یا ۵۰ درصد فیلم‌هایی که در بدنه رسمی اکران می‌شوند، توانسته بود مخاطب بیشتری جذب کند. 

 

* اهداف و آینده این اکران‌ها به چه شکل است؟

هدف ما این است که بتوانیم عدد درخور ‌توجهی از مخاطبان سینمای انقلاب را تبدیل به مشتری کنیم. سینمای ایران در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن حدود ۳ میلیون نفر بیننده دارد. اگر ما بتوانیم یک میلیون نفر به این جمعیت اضافه کنیم، دستاورد مالی چشمگیری را می‌تواند برای سینمای انقلاب ایجاد کند. همچنین باعث جهش عجیب و عظیمی در حوزه تولیدات سینمای انقلاب می‌شود. نکته بعد، اصلاح ذائقه مخاطب است. هر ساله بخشی از فیلم‌هایی که در بدنه رسمی سینمای ایران تولید می‌شود، دغدغه و حرف مردم است و جدا از بحث سرگرمی، می‌تواند محتوای سالمی به مخاطب برساند. نکته بعد این‌ است که از جریان سینمای انقلاب بتوانیم حمایت کنیم؛ به این معنی که در حوزه مستند، فیلم‌کوتاه، انیمیشن و... بدون دغدغه‌ فیلم تولید شود. 

 

* سینمای چه شهرهایی به ‌واسطه فیلم‌های عمار فعال شده‌اند؟

برای مثال در فیلم منصور، اردکان را داشتیم که سینمایش غیرفعال بود. خانم ابویی که اکران‌کننده ما بود، سینمای شهر را فعال کرد و باعث شد سینمای تعطیل، به فروش چشمگیری برسد. سینمای گلشن نیز بعد از مدت‌ها تعطیلی، توانست با فیلم منصور رکوردشکنی کند. این کار هم با تلاش و مجاهدت‌های آقای خدادادی و دیگر دوستان در شبکه اکران مردمی اتفاق افتاده است. بسیاری از مکان‌ها نیز وجود دارند که به ‌صورت جدی تعطیلند. در شهرهایی مانند پلدختر، ازنا و قم از ظرفیت سالن‌های سازمان تبلیغات و اداره ارشاد استفاده شده تا به دیده‌ شدن و اقتصاد فیلم کمک شود.