فرزانه دانایی‌: درگیری‌های ایالات متحده با مسکو بر سر اوکراین، با آغاز مذاکرات امنیتی ۲ کشور در ژنو ابعاد تازه‌ای به خود گرفته ‌است. پس ‌از یک دور مذاکره بین نمایندگان روسیه و ایالات‌ متحده، ۲ طرف اعلام کردند مذاکرات ظاهرا قرار نیست راه به‌ جایی ببرد. «وندی شرمن» نماینده آمریکا در این مذاکرات گفته است نتیجه‌بخش بودن مذاکرات امنیتی واشنگتن - مسکو بستگی به کاهش تنش‌ها در منطقه از طرف مسکو دارد و روسیه نیز بر این باور است نمی‌توان صحبت‌ها و مذاکرات امنیتی در این باره را با فشار دیپلماتیک و سیاسی پیش برد. 

با افزایش تعداد نیروهای روس در مرز اوکراین، چند وقت است آمریکایی‌ها بر این عقیده‌اند روس‌ها قصد دارند به مناطقی از اوکراین حمله کرده یا به حمایت از شورشیان و جدایی‌طلبان در منطقه دونباس و دونتسک بپردازند. برخی رسانه‌های آمریکایی در ارائه‌ تصویر تنش به ‌وجود آمده میان ۲ پایتخت، پا را فراتر از این برده و اعلام کرده‌اند جنگ سرد جدید میان روسیه و ایالات ‌متحده از هم‌اینک آغاز شده‌ است. 

مذاکرات امنیتی میان مسکو و واشنگتن دوشنبه در ژنو برگزار شد و پس ‌از آن برای مذاکره بین روسیه و ناتو، به بروکسل منتقل شد. ۲ طرف در این ‌باره البته خوشبین نیستند و پس‌ از برگزاری نخستین جلسه، «سرگئی ریابکوف» اعلام کرد احتمالا جلسه دیگری برای مذاکره با آمریکا در کار نخواهد بود. او اعلام کرده بود هنوز هیچ‌‌چیز مشخص نیست و نباید آمریکایی‌ها در این ‌باره توهم داشته باشند. ریابکوف در عین‌ حال تاکید کرده بود به ‌طور طبیعی، روسیه هیچ‌گاه تحت فشار به توافق تن نداده ‌است و البته با توجه به تهدیدات متوالی از سوی نمایندگان آمریکایی، به ‌نظر نمی‌رسد مذاکرات به این زودی‌ها به نتیجه برسد. 

پس‌ از لشکرکشی روسیه به سمت مرزهای خود با اوکراین، آمریکا اعلام کرد در صورت حمله به اوکراین، تحریم‌های سختی را علیه روسیه اعمال خواهد کرد. جو بایدن نیز موضع تندتری در این باره گرفت و اعلام کرد آمریکا مانند سال ۲۰۱۴ و اشغال کریمه، در برابر مسکو سکوت نمی‌کند. در همین ‌حال روس‌ها خواستار تضمین امنیتی از طرف غرب شده‌اند. ایالات ‌متحده نیز در مقابل اعلام کرد آماده ‌است درباره احتمال اعمال محدودیت نظامی و همچنین مانورها و تمرینات نظامی و استقرار موشک‌ها در منطقه، با مسکو مذاکره داشته باشد اما این شامل حال تغییر در سیاست «درهای باز» ناتو نمی‌شود. 

۲ کشور در نخستین دور مذاکرات، طرح‌های خود برای کاستن از تنش در منطقه را ارائه کردند. با این ‌حال آمریکا اعلام کرده روسیه نمی‌تواند جلوی گسترش ناتو به شرق را بگیرد و روسیه نیز در مقابل روز سه‌شنبه مانور نظامی خود در نزدیکی مرزهای اوکراین را آغاز کرد. 

در این بین سرگئی ریابکوف وضعیت موجود را با بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ مقایسه کرده‌ است؛ موقعیتی که دنیا را در آستانه جنگ بین ۲ ابرقدرت قرار داده بود. خط ‌قرمزهای روسیه در گفت‌وگوهای اخیر بسیار واضح است؛ ناتو نباید به فکر عضویت سایر کشورهای همسایه روسیه در این پیمان باشد و در عین‌ حال آمریکا نباید کمک‌های نظامی خود به اوکراین را افزایش دهد. ایالات‌ متحده اما در مقابل اعلام کرده‌ است هیچ‌کدام از خطوط قرمز مطرح ‌شده قابل پذیرش نیست. از سویی خبرگزاری‌ها خبر داده‌اند همزمان با این گفت‌وگوها، دولت بایدن به ‌صورت مخفیانه به ارائه محموله‌های سلاح به ارزش ۲۰۰ میلیون دلار به اوکراین پرداخته است. شبکه خبری «سی‌ان‌ان» در همین باره در گزارشی گفته ‌است به ‌احتمال زیاد سلاح‌هایی که به اوکراین صادر می‌شود، همان سلاح‌هایی است که قرار بود مورد استفاده افغانستان قرار گیرد. گفته می‌شود بخش عمده این بسته امنیتی شامل تجهیزات نظامی از قبیل سلاح‌های سبک، مهمات، بی‌سیم و تجهیزات پزشکی است. به ‌نظر می‌رسد دولت بایدن درصدد بوده ‌است این اخبار تا پیش ‌از برگزاری مذاکرات دیپلمات‌های آمریکایی و روس در ژنو پنهان بماند. این در شرایطی است که کی‌یف اعلام کرده ‌است این میزان سلاح نمی‌تواند جلوی مداخله نظامی روسیه در اوکراین را بگیرد و خواستار کمک‌های بیشتر آمریکا به اوکراین شده ‌است. روسیه در عین ‌حال در درخواست‌های خود از آمریکا عنوان کرده‌ است کمک‌های نظامی آمریکا به کشورهای حوزه غرب روسیه باید کاهش یابد. 

به نتیجه نرسیدن دور اول مذاکرات آمریکا با روسیه باعث شد ناتو برای حل مناقشات وارد میدان شود و روز گذشته در نشستی با هدف حل‌وفصل تنش‌ها، نماینده ناتو و روسیه به مذاکره پرداختند. در همین ‌حال در آستانه برگزاری این مذاکرات، سفیر روسیه در آمریکا در بیانیه‌ای از مسؤولان آمریکایی در واشنگتن خواست از لفاظی‌های تهاجمی علیه روسیه دست بردارند و اجازه دهند مذاکرات راه طبیعی خود را طی کند. 

در این میان مساله‌ای که طی گفت‌وگوهای امنیتی مسکو و واشنگتن رخ داد و توانست موضع روسیه در این مذاکرات را تقویت کند، بحران قزاقستان و حضور نیروهای روس برای حفظ امنیت این کشور بود. آمریکا که گمان می‌کرد اعتراضات قزاقستان می‌تواند روسیه را به خود سرگرم کرده و توان نظامی این کشور را به سمت رویارویی‌های فرسایشی ببرد، فکر نمی‌کرد بحران قزاقستان به این زودی تمام شود. این در حالی ا‌ست که نیروهای روس توانستند به ‌سرعت وارد میدان شده و امنیت را برقرار کنند و قرار است طی ۲ روز آینده نیز قزاقستان را ترک کنند. این اقدام نشان داد روسیه از توان نظامی لازم برای محافظت از منافع خود در کشورهای همسایه‌اش برخوردار است و می‌تواند جلوی وقوع انقلاب‌های رنگی و تهدید مرزهایش را بگیرد. 

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با این‌ حال گفته در گفت‌وگوهای نمایندگان آمریکا با روسیه آمریکا بخوبی برای مسکو روشن کرده ‌است که ۲ راه برای حل‌وفصل اختلافات در منطقه وجود دارد؛ راه دیپلماسی و مذاکره یا راه دفاع و بازدارندگی. 

برنامه آمریکا برای بازدارندگی در مقابل روسیه در منطقه، تهدید مسکو به اعمال تحریم‌های اقتصادی شدید است. بایدن چندی پیش در تماس با پوتین اعلام کرده بود آمریکا آماده اعمال تحریم‌های گسترده اقتصادی با محوریت بانک مرکزی روسیه علیه این کشور است. در سوی دیگر روسیه اعلام کرده از همان ابتدا نیز قصدی برای حمله به اوکراین نداشته‌ است اما نگرانی‌های خود درباره تامین امنیت مرزهایش را با استقرار نیرو در نزدیکی اوکراین برطرف خواهد کرد و آمریکا نیز باید در مذاکرات و دیپلماسی به نگرانی‌های مسکو درباره گسترش ناتو به شرق بپردازد. 

حال باید دید در مذاکرات پیش رو کدام ‌یک از ۲ ابرقدرت می‌توانند خواست خود را در منطقه به پیش ببرند و اینکه آیا باید منتظر حاکم شدن شرایط جنگ سرد بر روابط ۲کشور باشیم؟