گروه سیاسی: سرپرست سفارت افغانستان در تهران در تشریح جزئیات دیدار وزیر خارجه طالبان با احمد مسعود و اسماعیل خان، اظهار داشت: در این نشست اسماعیل خان تاکید کرد برای حل مشکلات افغانستان باید یک حکومت فراگیر داشته باشیم و همچنین درباره قانون اساسی، حقوق زنان و سایر مسائل به توافق برسیم تا در یک چارچوب ما را به عدالت اجتماعی برساند. احمد مسعود هم به این شیوه حرف‌های خوبی را مطرح کرد و گفت طرفدار جنگ نیستیم چرا که 40 سال در افغانستان جنگ بوده و نتیجه‌‌اش را می‌بینیم، بلکه همه طرفدار صلح هستیم و باید بالاخره از طریق مذاکره به یک نتیجه رسید. امیرخان متقی و همراهانش نیز بحث‌های مختلفی را مطرح کردند و صحبت‌ها به ‌شکل خوب ادامه پیدا کرد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، یکی از پرسروصداترین خبرهای هفته جاری را می‌توان سفر هیات اعزامی از سوی وزارت خارجه طالبان به تهران دانست؛ خبری که در ابتدای امر با موج‌سواری رسانه‌های ضدانقلاب و برخی جریانات داخلی برای طرح کردن پیشفرض حمایت و همسویی ایران و طالبان همراه شد. با این حال 24 ساعت بعد با انتشار خبر دیدار و مذاکره وزیر خارجه طالبان با احمد مسعود در تهران بسیاری از پیشفرض‌هایی که رسانه‌های ضدایرانی پی گرفته بودند با تردید جدی مواجه شد، تا جایی که بسیاری از اصلاح‌طلبانی که در ماه‌های گذشته کشورمان را به علت عدم همراهی با احمد مسعود مورد سرزنش قرار می‌دادند با این واقعیت روبه‌رو شدند که مسعود نه در ارتفاعات پنجشیر که در تهران سکونت دارد و گفت‌وگوهای خود را با طالبان آغاز کرده است. 

میزبانی تهران از این مذاکرات در شرایطی بود که دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی در همین هفته بار دیگر اعلام کرد کماکان طالبان را به عنوان دولت رسمی افغانستان به رسمیت نشناخته است. از سوی دیگر موضع ثابت تهران پس از آغاز بحران افغانستان و سقوط دولت مرکزی این کشور همواره بر لزوم مذاکره میان گروه‌های مختلف افغان و تشکیل یک دولت فراگیر با حضور همه اقوام استوار بوده است. از همین رو پس از شرکت در چند دور از اجلاس کشورهای همسایه افغانستان و تاکید بر ضرورت تشکیل دولت فراگیر، تهران میزبان گفت‌وگوهایی شد که می‌تواند چراغ اول را برای تشکیل چنین دولتی و انتخاب میز مذاکره به جای درگیری‌های داخلی روشن کند. 

در این میان پیشینه تمدنی، زبان مشترک، میزبانی 4 میلیون مهاجر افغان و عوامل عدیده دیگر می‌تواند نقش ایران را برای بازیگری و میانجیگری در راستای تشکیل دولت فراگیر در همسایه شرقی کشورمان تثبیت کند. وجود مرز مشترک 900 کیلومتری میان ایران و افغانستان و تاثیرپذیری گریزناپذیر مناطق مرزی کشورمان از سرنوشت افغانستان و تجربه بحران‌های عدیده در این کشور و فقدان دولت مرکزی قدرتمند باعث شده ایران بیش از هر زمان دیگر حضور و ائتلاف اقوام و مذاهب مختلف را در دولت جدید افغانستان ضروری بداند. در این میان در پیش گرفتن موضع محتاطانه در مواجهه با طالبان و در عین حال بازیگری فعال در فراهم‌سازی شرایط مذاکره میان گروه‌ها و نمایندگان اقوام و مذاهب افغانستان می‌تواند به خنثی شدن بسیاری از سناریوهای خطرناک در شرق ایران کمک کند. بر همین مبنا مذاکره مسعود و اسماعیل خان با وزیر خارجه طالبان را می‌توان گامی تعیین‌کننده در راستای جلوگیری از تشدید بحران افغانستان دانست که با ابتکار تهران در حال پیگیری است. 

 

* راه مساعد مذاکرات میان طرف‌های افغان در تهران

سه‌شنبه‌شب عبدالقیوم سلیمانی، سرپرست سفارت افغانستان در ایران در یک نشست خبری به تشریح سفر امیرخان متقی، وزیر خارجه دولت موقت طالبان به تهران و مذاکره وی با محمد اسماعیل خان، از رهبران جهادی و احمد مسعود، فرمانده جبهه پنجشیر پرداخت. سلیمانی در این نشست خبری در مقر سفارت افغانستان در تهران گفت که وی نیز در مذاکره بین وزیر خارجه طالبان با محمد اسماعیل خان و احمد مسعود حضور داشته و آنچه را که بیان می‌کند، به عنوان یک عضو حاضر بی‌طرف است و از هیچ یک از طرفین نمایندگی نمی‌کند. وی افزود: مشکلات افغانستان را همه ما درک می‌کنیم و باید متوجه این قضیه باشیم که مردم ما وضع خوبی ندارند و از سویی به تعداد مهاجران ما در ایران هر روز افزوده می‌شود که مشکلات گوناگونی دارند و باید به آنها رسیدگی شود. سرپرست سفارت افغانستان ادامه داد: نشستی که بین متقی و شماری از سیاسیون افغانستان در تهران برگزار شد، نشست خوبی بود که نخستین نشست حدودا ۵ ساعت به طول انجامید و طرفین روی مسائل کلیدی صحبت کردند. هر ۲ طرف نظرات و مسائلی را که از دید آنها برای حل مشکل افغانستان مهم بودند، بسیار بی‌پرده و در فضایی کاملا آرام و صمیمانه مطرح کردند. وی یادآور شد: در این نشست اسماعیل خان تاکید کرد برای حل مشکلات افغانستان باید یک حکومت فراگیر داشته باشیم و همچنین درباره قانون اساسی، حقوق زنان و سایر مسائل به توافق برسیم تا در یک چارچوب ما را به عدالت اجتماعی برساند. همچنین احمد مسعود هم به این شیوه حرف‌های خوبی را مطرح کرد و گفت طرفدار جنگ نیستیم چرا که 40 سال در افغانستان جنگ بوده و نتیجه‌‌اش را می‌بینیم، بلکه همه طرفدار صلح هستیم و باید بالاخره از طریق مذاکره به یک نتیجه رسید. 

امیرخان متقی و همراهانش نیز بحث‌های مختلفی را مطرح کردند و صحبت‌ها به ‌شکل خوب ادامه پیدا کرد. سرپرست سفارت افغانستان ادامه داد: این نشست اول بود و طبیعتا وقتی بخواهیم برای حل مشکل یک کشور 2 طرف را کنار هم بنشانیم تا روی نقاط اختلافی با هم صحبت کنند و در چارچوبی وارد شوند که بتواند منتج به یک مذاکره بین‌الافغانی شود هم زمان‌بر است و هم مباحث آن طولانی خواهد بود. پس توقع اینکه چرا در یک مذاکره در تهران نتیجه حاصل نشد، منطقی نیست و شما در قطر دیدید که مذاکرات ۲ سال طول کشید. وی اظهار داشت: این مذاکره برای آغاز مذاکرات بین‌الافغانی خوب بود و جمهوری اسلامی ایران هم اعلام آمادگی کرد از هر مذاکره و نشستی که برای حل مشکلات افغانستان و نزدیکی بین حکومت طالبان و سایر گروه‌های سیاسی، در بیرون یا داخل افغانستان برگزار شود، استقبال و حمایت می‌کند. 

سلیمانی با اشاره به اینکه نتیجه مذاکره مثبت بود، تاکید کرد: با توجه به اینکه مذاکره ابتدایی بود صحبت روی این شد که طرفین دوباره با بزرگان، مردم و تیم خودشان مشورت کنند و بعد از مشورت، مسیر بعدی را با همدیگر پیگیری کنند. وی افزود: اگر واقعا این باور را داشته باشیم که مشکلات افغانستان و حل آنها نیاز به گفت‌وگو و مذاکره بین‌الافغانی دارد، باید واقعیت‌ها را بگوییم و من از جانب خود به عنوان سرپرست سفارت افغانستان که در حقیقت در شرایط فعلی نماینده مردم افغانستان هستم، حاشیه‌های مطرح شده در فضای مجازی در ارتباط با مذاکره اخیر مبنی بر اینکه گویا در بین سیاسیون افغانستان و متقی اختلاف ایجاد شده را تکذیب می‌کنم، بلکه فضا کاملا صمیمانه بود و هیچ اختلافی در طول مذاکره به وجود نیامد. دیپلمات ارشد افغانستان تاکید کرد: بحث‌های خیلی جدی روی ساختار نظام، قانون اساسی و ایجاد یک نظام که منتج به یک حکومت فراگیر و مردم‌سالار شود، صورت گرفت و همچنین صحبت‌های آقای متقی نیز خوب بود و در برابر صحبت‌های طرف مقابل، موضع‌گیری منفی نداشت. وی گفت: ۲ طرف به این نتیجه رسیدند که با تیم‌ها و طیف‌های مختلف مردم افغانستان صحبت کنند و بعد از یک بررسی، مجددا با میانجیگری جمهوری اسلامی ایران مذاکرات بین‌الافغانی را دوباره آغاز کنند. عضو ناظر در مذاکره تهران اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران نیز تلاش داشت طرفین با هم صحبت کنند و علاقه‌مند است زمینه مذاکره بعدی را هم فراهم کند. نقش جمهوری اسلامی در مذاکرات آینده بین‌الافغانی مثبت خواهد بود. 

سلیمانی همچنین درباره اهداف سفر وزیر خارجه دولت طالبان به تهران گفت: در این سفر صحبت‌هایی بین طرفین درباره مسائل اقتصادی و حل مشکلات مهاجران انجام و چندین کمیسیون اقتصادی تشکیل شد که در آن مسائل مختلف از جمله ترانزیت، تجارت و راه‌آهن مورد بحث قرار گرفت که هم به نفع مردم افغانستان و هم به نفع مردم ایران است. وی در پایان با تشکر از ایران برای 4 دهه میزبانی از مهاجران افغانستان گفت: جمهوری اسلامی در طول این دوره، میزبان خوبی بوده و باید متشکر باشیم. اینکه اکنون بیش از 400 هزار دانش‌آموز و بیش از 20 هزار دانشجو و هزاران تاجر در ایران داریم، به این معنی است که این کشور میزبان خوبی بوده است، مشکلاتی هم که وجود دارد، قابل حل است و دولت میزبان نیز همیشه در صدد حل مشکلات مهاجران بوده است. 

 

* افغانستان؛ تهدید یا فرصت

آنچنان که مشاهده حوادث افغانستان در چند ماه گذشته نشان داد، همسایه شرقی ایران بستر تهدیدهای بالقوه زیادی است. بحران تشکیل دولت در کابل آن هم در شرایطی که بافت اجتماعی این کشور با ساختار یکدست قدرت نمی‌تواند همراهی داشته باشد، در کنار مشکلات نهادینه شده عدیده در این کشور زنگ خطر را برای آینده آسیای مرکزی به صدا درآورده است. در این میان عدم سنجش دقیق و بازیگری هدفمند می‌تواند ایران را نیز در باتلاق این بحران فرو ببرد. حاکم شدن تحلیل‌های هیجانی در بستر رسانه‌های مجازی در ماه‌های گذشته باعث شد بخشی از نیروهای سیاسی خواهان ورود نظامی ایران به این کشور شوند؛ امری که حالا می‌توان شدت خامی و نتایج خسارت‌بارش را در صورت عملیاتی شدن، بهتر مشاهده کرد. 

با این حال حرکت ایران به سمت ایفای نقش میانجی برای حل بحران افغانستان در عین اینکه می‌تواند تا حد زیادی مانع جنگ داخلی در این کشور شود، بسترساز افزایش نفوذ کشورمان در مناسبات همسایه شرقی نیز خواهد بود و بر همین اساس موجب تهدیدزدایی از بحران افغانستان و جلوگیری از سرریز درگیری‌ها به مرزهای ایران شده و می‌تواند در عین حال فرصت بازیگری ایران را در این کشور افزایش دهد.