فاز نخست پالایشگاه «پاسارگاد» قشم یک سال پس از پیش‌راه‌اندازی آن، روز گذشته با حضور رئیس‌جمهور افتتاح رسمی شد تا علاوه بر افزایش ظرفیت تولید و صادرات قیر ایران، نفت فوق‌سنگین کشور را به نفت سبک تبدیل کرده و ظرفیت تولید آن را در کشور افزایش دهد. 

درست یک سال پیش دولت دوازدهم پیش‌راه‌اندازی پالایشگاه قشم را در دستور کار قرار داد تا در افتتاح‌هایی که به صورت ویدئوکنفرانس هر هفته انجام می‌شد، این طرح نیز بدون آنکه آمادگی تولید داشته باشد، در فهرست طرح‌های افتتاحی قرار بگیرد اما در عمل اتفاقی که افتاده بود، پیش‌راه‌اندازی فاز نخست و بهره‌برداری از بخش یوتیلیتی یا همان سرویس‌های جانبی پالایشگاه بود؛ سرویس‌هایی که زمینه را برای تولید در پالایشگاه هموار می‌کند اما فرآیند اصلی تولید به شمار نمی‌رود. در همان زمان نیز اگرچه تاکید بر افتتاح فاز نخست پالایشگاه قشم بود اما در لابه‌لای خبرها اعلام شده بود راه‌اندازی نهایی این پالایشگاه در ۲ فاز ۳۵ هزار بشکه‌ای و تولید قیر باکیفیت ایرانی در پایین‌ترین سطح تقطیر در فرآیند پالایشگاهی نفت خام فوق سنگین، صادرات قیر ایران به بازارهای هدف را بزودی با ابعادی گسترده‌تر عملیاتی خواهد کرد. این پالایشگاه که با تولید قیر، نفت سنگین را به نفت سبک تبدیل می‌کند، می‌تواند کشور را برای صادرات فرآورده‌های نفتی با ارزش افزوده بیشتر یاری کرده و در توسعه و رشد اقتصادی استان هرمزگان مؤثر باشد. 

پالایشگاه نفت خام فوق‌سنگین قشم با ظرفیت ۷۰ هزار بشکه در روز برنامه‌ریزی شده که در ۲ فاز مختلف و هر فاز ۳۵ هزار بشکه ظرفیت داشته باشد؛ این در حالی است که برای ساخت این پروژه نزدیک به ۱۳۵ میلیون یورو از محل منابع ارزی کشور هزینه شده و بدون حضور لایسنسور خارجی و فقط با اتکا بر توان مهندسان داخلی محقق شده است. 

نفت فوق‌سنگین نفتی است که همیشه صادر می‌شده است و مشتقاتش را کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌دادند اما اکنون بر اساس تاکید رهبر معظم انقلاب درباره جلوگیری از خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده از طریق تولید، پالایشگاه نفت خام فوق سنگین قشم ساخته شده و به بهره‌برداری می‌رسد. بر پایه برآوردهای انجام‌شده تولید نهایی این پالایشگاه در پایان بازه بهره‌برداری از یک فاز معادل ۹۳۵ هزار تن قیر در سال و ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام سبک خواهد بود. این پالایشگاه در ۲ فاز مختلف با محصول مشابه از جمله قیر به عنوان محصول اصلی و نفت خام سبک به ‌عنوان محصول فرعی در حال ساخت است. 

 

* ارتقای صادرات فرآورده‌های نفتی

50 درصد محصولات پالایشی این مجتمع عظیم در جزیره قشم به قیر و 50 درصد دیگر هم به برش‌های سبک نفتی شامل نفتا، گازوئیل و نفت سبک تبدیل و تمام این محصولات به صورت 100 درصد به کشورهای مختلف صادر خواهد شد. 

فاز دوم این مجموعه پالایشگاهی هم با 20 درصد پیشرفت فیزیکی در حال ساخت است که با اتمام آن، میزان تولید روزانه محصولات پالایشی این پالایشگاه به 70 هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد. ارزش افزوده سالانه فرآورده‌های نفتی این پالایشگاه مهم کشورمان در قشم 857 میلیون دلار برآورد شده که ارزآوری مهمی برای کشور محسوب می‌شود. به گفته کارشناسان، سالانه یک میلیون تن قیر و 5/6 میلیون بشکه فرآورده‌های نفتی همچون نفتا، گازوئیل و نفت سبک در این مجموعه با هدف صادرات، تولید خواهد شد. 

افتتاح فاز نخست این پالایشگاه با سرمایه‌گذاری 219 میلیون دلاری گروه گسترش انرژی پاسارگاد، امکان اشتغال مستقیم 500 نیروی کار و یکهزار نفر را هم به صورت غیرمستقیم فراهم کرده است. به این ترتیب سهم قشم با افتتاح این پالایشگاه در حوزه پالایشی کشور حدود 35 درصد می‌شود. این پالایشگاه هم‌اکنون به ظرفیت کامل تولید رسیده که از مزایای آن می‌توان به تضمین برداشت از پارس جنوبی، اشتغال‌زایی، تولید محصولات با کیفیت بالا و کمک به ارتقای صادرات فرآورده از جمله قیر اشاره کرد.  

 

* تکمیل اساسی پالایشگاه در چند ماه اخیر

با تغییر دولت در سال جاری و روی کار آمدن مدیریت جدید در وزارت نفت، بررسی‌های مسؤولان جدید نشان داد پالایشگاه نفت قشم همچنان ناقص است و تا مرحله تولید، فاصله دارد. بررسی‌ها نشان داده سال گذشته زمان پیش‌راه‌اندازی پالایشگاه نفت قشم، حتی اسکله و بخش‌های فرآیندی آن هم آماده نشده بود و اساسا آنچه به عنوان پیش‌راه‌اندازی انجام شد، فاصله بسیاری تا تکمیل طرح داشت. 

با جلسات مستمری که وزارت نفت دولت سیزدهم برای رفع مشکلات تکمیل این پالایشگاه داشت، در ماه‌های گذشته بتدریج مراحل تکمیل این پالایشگاه انجام شد و اکنون با گذشت یک سال از افتتاح اولیه آن در دولت قبل، این پالایشگاه بتازگی آماده گرفتن نفت سنگین شده است. بدین ترتیب با جاری شدن نفت سنگین در لوله‌های پالایشگاه قشم، عملا مرحله تولید از این پالایشگاه، در شرایط فعلی شروع شده است. در یک سال اخیر که دولت قبل این پالایشگاه را به اصطلاح پیش‌راه‌اندازی کرد، یک لیتر هم این پالایشگاه تولید قیر نداشته، چرا که اساسا آمادگی تحویل گرفتن خوراک (نفت خام سنگین) را نداشت. 

 

* ظرفیت تولید روزانه ۳۵ هزار بشکه قیر 

معاون پایین‌دستی شرکت گسترش انرژی پاسارگاد گفت: پالایشگاه نفت خام فوق‌سنگین و تولید قیر قشم با ۲۲۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری احداث‌ شده است که با بهره‌برداری از این پالایشگاه ۳۵ هزار بشکه در روز قیر باکیفیت تولید خواهد شد. غلامحسین رمضان‌پور با اشاره به اشتغال متخصصان و کارشناسان مجرب در این پالایشگاه گفت: مساحت این پالایشگاه ۴۰ هکتار است و بیش از یکهزار نیرو در دوران ساخت آن مشغول به کار بوده‌اند و پس از بهره‌برداری ۲۰۰ نفر به‌ صورت ثابت در این شرکت مشغول می‌شوند. 

معاون پایین‌دستی شرکت گسترش انرژی پاسارگاد اظهار داشت: ساخت این پالایشگاه از سال ۱۳۹۶ آغاز شد و پالایشگاه پارس بهین قشم که ۲۵ دی‌ ۹۹ مرحله پیش‌راه‌اندازی را آغاز کرده بود، پس از پایان این مرحله، در سفر رئیس‌جمهور به استان هرمزگان مرحله نخست آن به بهره‌برداری نهایی رسید. وی گفت: استانداردهای یورو ۲۰۰۵ و توجه به مباحث محیط‌زیستی در این پالایشگاه مورد توجه قرار گرفته است و محصولات این پالایشگاه صادر می‌شود. شرکت پارس بهین پالایش نفت قشم یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت گسترش انرژی پاسارگاد در منطقه آزاد جزیره قشم است. 

 

* هرمزگان؛ قطب پالایشی کشور

وزیر نفت نیز در این مراسم ‌گفت: این نخستین پالایشگاه نفت فوق‌سنگین کشور است که در مرحله نخست ظرفیت پالایش 35 هزار بشکه نفت فوق‌سنگین را دارد. جواد اوجی افزود: بخش خصوصی برای راه‌اندازی پالایشگاه نفت فوق‌سنگین قشم بیش از 220 میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده است. وی گفت: هرمزگان قطب پالایشی کشور است و با بهره‌برداری از این پالایشگاه، ظرفیت پالایشگاهی استان به بیش از 850 هزار بشکه می‌رسد که حدود 37 درصد ظرفیت پالایش نفت کشور است. وزیر نفت افزود: 4 طرح پالایشگاهی دیگر نیز با پیشرفت تا 35 درصد، در دستور کار وزارت نفت قرار دارد که ظرفیت پالایشی استان را از 850 هزار بشکه نفت در روز، به یک میلیون و 550 هزار بشکه افزایش می‌دهد.