با این وجود رئیس‌جمهور آمریکا در اولویت‌های سیاست خارجی این کشور هیچ اشاره‌ای به توافق هسته‌ای موسوم به برجام نکرد. جو بایدن بامداد پنجشنبه 16 بهمن 99 در نطق تلویزیونی به اولویت‌های سیاست خارجی این کشور در دوره جدید اشاره کرد اما هیچ حرفی از توافق هسته‌ای به میان نیاورد. جو بایدن نه تنها درباره توافق هسته‌ای صحبت نکرد، بلکه به سایر موضوعات مربوط به ایران از جمله نقش منطقه‌ای ایران اشاره‌ای نداشت و تنها اشاره او درباره ایران آنجا بود که تاکید کرد آمریکا از حملات ائتلاف عربستان به یمن حمایت نمی‌کند و گروه‌های شبه‌‌‌نظامی مورد حمایت ایران نیز نباید عربستان را مورد هدف قرار دهند. «وطن‌امروز» 28 بهمن 99 در چرایی سکوت بایدن نوشت: بر خلاف تبلیغات جریاناتی در داخل کشور که در ماه‌های منتهی به انتخابات سوم نوامبر ریاست‌جمهوری آمریکا، جو بایدن را نشانی از باراک اوباما می‌دانست و تشکیل دولت توسط او را امتداد دولت اوباما مفروض گرفته بود و از این «این‌همانی‌سازی» رئیس‌جمهور سابق آمریکا و معاونش، بازگشت فوری آمریکا به برجام مانند معاهده پاریس با یک فرمان اجرایی را نتیجه می‌گرفت اما از زمان تحلیف بایدن تا امروز خروجی سیاست خارجی دولت بایدن کاملا بر خلاف خوش‌بینی‌های برجامی دولت دوازدهم و حامیانش بوده و برجام جایی در میان اولویت‌های دولت فعلی آمریکا ندارد. این نگاه غیرواقع‌بینانه که بایدن همان اوباما است و راه هم همان است با استدلال حضور مجدد اشخاصی مانند جان کری، وندی شرمن، تونی بلینکن و جیک سالیوان در دولت بایدن البته همچنان در فضای سیاسی داخلی وجود دارد اما حداقل در قبال موضوع ایران، نه بایدن همان اوباماست و نه شرایط آمریکا اجازه می‌دهد آنها ۲ دولت با یک مسیر مشترک باشند. با این توضیح، پرسش مهم این است: دولت بایدن به برجام چگونه نگاه می‌کند؟ اظهارات پراکنده تیم سیاست خارجی و امنیت ملی بایدن درباره برجام بر ۲ گزاره کلیدی استوار بوده است؛ اول اینکه دولت آمریکا به دنبال بازگشت به برجام نیست و طبق آنچه بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در نخستین نشست خبری خود مطرح کرد، استفاده از برجام به عنوان سکویی برای حل دیگر چالش‌های مرتبط با ایران مطرح است و دوم شرط‌گذاری برای کشورمان است که گام اول را ایران در بازگشت به محدودیت‌های مفاد هسته‌ای بردارد. 

رئیس‌جمهوری آمریکا 19 بهمن 99 در نخستین موضع خود درباره ایران و در پاسخ به خبرنگار شبکه سی‌بی‌اس گفت کشورش حاضر نیست برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره تحریم‌ها را لغو کند. او سوال بعدی خانم خبرنگار «نورا اودانل» را که این موضوع را مشروط به توقف غنی‌سازی از سوی ایران کرد، با سر تایید کرد. جواب خیر بایدن در این مصاحبه به سوژه رسانه‌های جهانی تبدیل شد. 

بایدن جمعه اول اسفند 99 در نشست امنیتی مونیخ گفت: ما آماده هستیم با 1+5 درباره فعالیت هسته‌ای ایران، وارد تعامل شویم. بایدن در جمله دیگری ایران را نیز متهم به بی‌ثبات‌سازی در منطقه کرد. این گزاره که آمریکا هیچ تمایلی به لغو تحریم‌ها و بازگشت به تعهدات برجامی ندارد، ماحصل اظهارات بسیار کوتاه بایدن در نشست امنیتی مونیخ درباره موضوع هسته‌ای ایران بود. 

 

***

آنتونی بلینکن اوایل دی‌ماه در نشستی خبری در محل وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی درباره زمان باقیمانده برای بازگشت به برجام ادعا کرد: «من مهلت زمانی برای این مساله تعیین نمی‌کنم اما [زمان] بسیار بسیار بسیار کم شده است».

به نوشته رسانه‌های آمریکایی، بلینکن ادامه داد: «توانایی بازیابی کامل مزایای برجام از طریق بازگشت به پایبندی به آن، با پیشرفت‌هایی که ایران هر روز در برنامه هسته‌ای خود انجام می‌دهد، به طور فزاینده‌ای مشکل شده است». وزیر خارجه آمریکا تصمیم دولت قبلی این کشور برای خروج از برجام را «بدترین تصمیم سیاست خارجی آمریکا در دهه گذشته» توصیف کرد و گفت: «در خروج از آن توافق، به ما قول داده شد با توافق قوی‌تری جایگزین شود [و] فشار حداکثری که علیه ایران اعمال می‌شود، فعالیت‌های مخرب این کشور را در سراسر منطقه مهار می‌کند. در عوض، البته ما دقیقا شاهد برعکس آن بودیم».

بر این اساس، بلینکن مدعی شد: «ایران از محدودیت‌هایی که برجام بر آن تحمیل کرده بود، رها شده است و به اقدامات تهاجمی خود در هر کشوری در منطقه ادامه می‌دهد». 

همچنین رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در مصاحبه با شبکه «سی‌ان‌ان»، ضمن اشاره به اینکه مشخص نیست چه زمانی مذاکرات وین ممکن است از سر گرفته شود، گفت: «امیدواریم هر چه سریع‌تر این اتفاق رخ دهد». وی در ادامه مدعی شد: «در آینده‌ نه‌ چندان دور باید به این نتیجه برسیم که برجام دیگر وجود ندارد و باید درباره یک توافق کاملا جدید مذاکره کنیم و البته دوره‌ای از تنش را طی خواهیم کرد».

دولت بایدن اگرچه با اوضاع شکننده‌ای در داخل و خارج از آمریکا مواجه است و مهار چین را به عنوان یک ماموریت دشوار و طاقت‌فرسا در دستور کار خود قرار داده است اما ایران هم با تکمیل چرخه بازدارندگی هسته‌ای خود، با ناکارآمد کردن اهرم فشار آمریکا بر مصائب واشنگتن افزوده است. در این راستا این موضع رابرت مالی درباره برجام از مواضع مهمی بوده که دولتمردان آمریکایی طی یک سال گذشته بر زبان آورده‌اند مالی اوایل دی‌ماه سال جاری با اشاره به برجام گفت: نمی‌توان جسد مرده را زنده کرد. البته مالی تأکید کرد: آمریکا هنوز به آن نقطه نرسیده است و ما به دیپلماسی ادامه خواهیم داد، حتی اگر گام‌های دیگری را دنبال کنیم، اگر با جهانی روبه‌رو شویم که در آن نیاز به انجام آن داشته باشیم.