گروه فرهنگ و هنر: چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر بدون ‌‌شک می‌تواند متفاوت‌ترین و سخت‌ترین دوره برپایی جشنواره طی سالیان گذشته برای هنرمندان و دست‌اندرکاران این فستیوال باشد، از آن جهت که اضافه شدن بخش فرهنگی و دانشگاهی به جشنواره فیلم فجر امسال می‌تواند حال و هوای متفاوتی به جشنواره تزریق کند. از سوی دیگر یکی از چالش‌هایی که جشنواره چهلم فجر در این دوره با آن روبه‌رو است، حضور فیلم‌هایی است که مدیران سازمان سینمایی دولت سیزدهم نقشی در سیاست‌گذاری و ریل‌گذاری محتوای آنها نداشته‌اند، چراکه تمام فیلمنامه‌های آثار متقاضی حضور در جشنواره امسال، در چارچوب شورای نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد دولت قبل پروانه‌های خود را دریافت کرده‌اند و مسؤولان برپایی جشنواره چهلم فجر تنها توانسته‌اند نحوه برپایی جشنواره را به لحاظ فرم تغییر دهند و عملا از نظر محتوایی هیچ‌گونه دخل و تصرف و ریل‌گذاری‌ای نمی‌توانند داشته باشند. 

 همان‌طور که گفته شد، مسؤولان جشنواره چهلم فجر امسال به لحاظ فرم جشنواره دست به تغییراتی کوچک اما اساسی و مهم‌ زده‌اند که این مساله می‌تواند سرآغاز تحولات اساسی برای سینمای ایران باشد. چهلمین جشنواره فیلم فجر شامل ۲ گروه برنامه در «بخش‌های فرهنگی» و «بخش‌های رقابتی» است. این برنامه‌ها شامل ۴ بخش گنجینه‌های سینمای ایران (قاب‌های ماندگار)، همایش‌های فرهنگی سینما و اندیشه با حضور بزرگان اندیشه و فرهنگ (10 شب با متفکران)، نکوداشت بزرگان سینما (نقش‌های ماندگار) در قالب برنامه‌های مفصل همراه با نمایش فیلم و تحلیل و بررسی و نشست‌های رسانه‌ای پیرامون فیلم‌های بخش مسابقه است. همچنین در این دوره، شماری از کارگاه‌های تخصصی و حرفه‌ای در حوزه سینما برگزار خواهد شد و با برنامه‌ریزی جشنواره فجر، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی معتبر در برگزاری کارگاه‌های تخصصی و حرفه‌ای سینمایی مشارکت خواهند داشت. 

از سویی در سالن مرکزی جشنواره، در کنار نمایش فیلم‌های مسابقه سینمای ایران و نشست‌های رسانه‌ای مربوط، برنامه‌های جدی برای برگزاری گردهمایی‌های فرهنگی تخصصی وجود دارد و توجه ویژه به گنجینه ارزشمند سینمای نوین ایران اسلامی با محوریت مفاهیم امید، اخلاق و آگاهی، سرلوحه آیین این دوره جشنواره محسوب می‌شود. بدیهی است با حضور فرهیختگان عرصه سینما و فرهنگ، در سالن مرکزی جشنواره، زمینه لازم برای بازخوانی فرهنگی سینمای ایران به عنوان یک فرصت ارزشمند فراهم خواهد آمد. 

اما حذف بخش فیلم اولی‌ها یا نگاه نو یکی دیگر از تغییرات مهم جشنواره چهلم است. در واقع باید گفت مسابقه فیلم‌های اول نه‌تنها حذف نشده، بلکه فیلم‌های اول همراه با تمام فیلم‌های راه‌یافته به بخش مسابقه بررسی و برای تمام رشته‌ها داوری خواهند شد. تنها تفاوت در این دوره و برخی دوره‌های گذشته این است که بخشی جدا از بخش اصلی مسابقه سینمای ایران (سودای سیمرغ) برای نمایش فیلم‌های اول پیش‌بینی نشده که این به نفع فیلم‌های اول است. 

امسال نیز تعداد فیلم‌های سودای سیمرغ با افزایش نسبی مواجه شده است و عوامل 22 فیلم سینمایی در جشنواره چهلم برای کسب سیمرغ نهایت تلاش خود را کرده‌اند تا دست‌شان به سیمرغ‌های بخش‌های مختلف برسد که در این میان چند اثر در ژانر دفاع‌مقدس و انقلاب اسلامی در کنار چند فیلم پرسروصدای جشنواره بیشترین شانس را برای کسب سیمرغ‌ها دارند که در ادامه نگاهی گذرا به این آثار شده است.

 

* نگهبان شب

فیلم سینمایی «نگهبان شب» به نویسندگی مشترک سیدرضا میرکریمی و محمد داوودی و کارگردانی و تهیه‌کنندگی رضا میرکریمی زمستان سال گذشته کلید خورد و محسن کیایی تنها بازیگر چهره این پروژه سینمایی است؛ میرکریمی با فراخوان و انجام تست بازیگری، چهره‌های جدیدی را در این فیلم معرفی کرده است. تورج الوند، لاله مرزبان، علی اکبر اصانلو، صفورا خوش‌طینت، فهیمه هرمزی، زهرا اسلامی، پرهام غلاملو، محمدصادق ملک، علی غابشی، مهراد اکبرآبادی، ایمان سلگی، نوید بانی با حضور افتخاری ویشکا آسایش و کیومرث پوراحمد جمع بازیگران «نگهبان شب» را تشکیل می‌دهند. 

 

* مرد بازنده

محمدحسین مهدویان پس از تولید اثر پرمخاطب «زخم کاری» در شبکه نمایش خانگی، فیلم سینمایی «مرد بازنده» را کلید زد تا آن را به چهلمین جشنواره فیلم فجر برساند. 

این فیلم به تهیه‌کنندگی امیر بنان و کامران حجازی ساخته شده است تا نخستین همکاری بنان با مهدویان رقم بخورد. بنان یک سیمرغ بهترین فیلم را برای «خورشید» به کارگردانی مجید مجیدی در کارنامه دارد. 

مهدویان همراه با ابراهیم امینی و حسین حسنی فیلمنامه این اثر را به نگارش درآورده‌اند. امینی فیلمنامه‌نویس ۴ فیلم مهدویان شامل «درخت گردو»، «ماجرای نیمروز: رد خون»، «لاتاری» و «ماجرای نیمروز» بوده است. 

جواد عزتی و رعنا آزادی‌ور ۲ بازیگری هستند که بعد از «زخم کاری» در «مرد بازنده» روبه‌روی هم قرار می‌گیرند. 

 

* بدون قرار قبلی

پنجمین فیلم سینمایی بهروز شعیبی با فیلمنامه فرهاد توحیدی و مهدی تراب‌بیگی با نگاهی به یکی از داستان‌های مصطفی مستور ساخته شده است. 

 پگاه آهنگرانی به عنوان شخصیت اصلی این فیلم معرفی شده و مصطفی زمانی، الهام کردا و صابر ابر سایر بازیگران چهره «بدون قرار قبلی» هستند. 

شعیبی پیش‌تر گفته بود فیلمنامه این‌ کار را ۱۵ سال پیش نوشته و داستانش درباره بازگشت‌ یک هنرمند به کشور پس از سال‌ها دوری است تا ادای دینی باشد به غم غربت هنرمندانی که سال‌ها در غربت زندگی کرده‌اند. این فیلمساز کارگردانی فیلم‌های دهلیز، سیانور، دارکوب و روز بلوا را در کارنامه دارد. 

 

* دسته دختران

 سینمایی «دسته دختران» به کارگردانی منیر قیدی و تهیه‌کنندگی محمدرضا منصوری که با نگاهی آزاد و براساس روایت‌های واقعی از مقاومت ۳۴ روزه خرمشهر در دفاع‌مقدس ساخته شده، به احتمال فراوان از فیلم‌هایی است که می‌شود برای آن چند سیمرغ کنار گذاشت. 

منیر قیدی در «دسته دختران» راوی مقاومت و ایثار زنان در روزهای پرتلاطم ابتدایی جنگ است. او با بازسازی تصاویر زنده و مستند از نبرد خانه‌به‌خانه خرمشهر، نخستین تصویر سینمایی با نگاه زنانه از آن مقاومت را خلق کرده است. قیدی پیش از این «ویلایی‌ها» را با قصه خانواده‌های فرماند‌هان جنگ در پشت جبهه کارگردانی کرده بود. نیکی کریمی، پانته‌آ پناهی‌ها، فرشته حسینی، هدی زین‌العابدین، صدف عسگری، حسین سلیمانی، یاسین مسعودی و مهدی حسینی‌نیا بازیگران این فیلم سینمایی هستند. 

«دسته دختران» محصول مشترک بنیاد سینمایی فارابی و سازمان سینمایی سوره حوزه هنری است. 

 

*ضد

 فیلم سینمایی «ضد» به کارگردانی امیرعباس ربیعی و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی از اواسط مهرماه در سکوت خبری کلید خورد و حالا یکی از 22 فیلم حاضر در مسابقه جشنواره فیلم فجر است. مهدی نصرتی، لیلا زارع، لیندا کیانی، نادر سلیمانی، مهشید جوادی، روزبه رئوفی، مجید پتکی، عماد درویشی، شیرین آقاکاشی و جواد خانی در «ضد» ایفای نقش می‌کنند. 

«ضد» به نویسندگی حسین تراب‌نژاد، درامی سیاسی است که در بستر یکی از حوادث مهم و ملتهب ابتدای انقلاب اسلامی روایت می‌شود. 

این فیلم از تازه‌ترین محصولات سازمان سینمایی حوزه هنری است که خود را برای حضور در چهلمین جشنواره فیلم فجر آماده می‌کند. 

ربیعی پیش از این فیلم سینمایی «لباس شخصی» را کارگردانی کرده بود که نامزد بهترین فیلم اول در سی‌و‌‌هشتمین جشنواره فیلم فجر شد و توجه منتقدان و اهالی رسانه را به همراه داشت. 

 

* 2888

 کیوان علی‌محمدی و علی‌اکبر حیدری به صورت مشترک کارگردانی فیلم سینمایی «۲۸۸۸» را برعهده دارند. 

علی‌محمدی درباره این فیلم گفته است عنوان فیلم پیش از این «سوباشی» بود که به «۲۸۸۸» تغییر یافته است. در این فیلم 8 سال جنگ ایران و عراق روایت می‌شود و از روز اول تا روز آخر جنگ را دربر می‌گیرد. در این فیلم با یک فضای جنگی متفاوت روبه‌رو هستیم و نام بسیاری از شخصیت‌های مهم زمان جنگ که در جبهه‌ها حضور داشتند و شهید شدند یا رشادت داشتند آورده می‌شود. 

علی‌محمدی و حیدری پیش از این «سینما شهر قصه» را به صورت مشترک کارگردانی کرده بودند که در سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت. 

 

* شب طلایی

 فیلم سینمایی «شمش طلا» به کارگردانی یوسف حاتمی‌‌کیا و تهیه‌کنندگی ابراهیم حاتمی‌کیا با نام «شب طلایی» در جشنواره فیلم فجر حضور دارد. 

این فیلم پربازیگر که نخستین تجربه یوسف حاتمی‌کیا در مقام کارگردان است، توسط عماد خدابخش تدوین شده است. 

حسن معجونی، یکتا ناصر، مریم سعادت، مسعود کرامتی، سوگل خلیق، بهناز جعفری، سینا رازانی، علی باقری، امیر محمدی، بابک بهشاد، ناصر هاشمی، زهرا بهروزمنش، شکوفه هاشمیان، ناصر عاشوری، نسا افرنگه، بهادر مالکی، پانته‌آ کیقبادی، فرسیما دمیرچی، سارینا یوسفی، علیرضا ساوه‌درودی و مسعود ساکت‌اف بازیگران این فیلم هستند. 

«شب طلایی» به موضوع روابط پیچیده درون یک خانواده می‌پردازد که در دوران کرونا با بحرانی جدی مواجه می‌شوند. 

 ابراهیم حاتمی‌کیا، کارگردان مطرح سینما به عنوان تهیه‌کننده در این پروژه سینمایی حضور دارد و امیر حسین اسدبیگی به عنوان سرمایه‌گذار، حاتمی‌کیای جوان را همراهی می‌کند. 

 

* موقعیت مهدی (باکری)

 مینی‌سریال 7 قسمتی سیمافیلم با عنوان «عاشورا (ل ۳۱)» به کارگردانی هادی حجازی‌فر تهیه شده است و یک نسخه سینمایی از آن با نام «موقعیت مهدی» نیز راهی جشنواره شده است. 

این مینی‌سریال به رشادت‌های لشکر ٣١ عاشورا می‌پردازد و ضمن نمایش فرازهایی از مجاهدت‌های خاموش برخی دلاوران این لشکر در عملیات‌های خیبر و بدر و نمایش رشادت‌های حمید باکری، زندگی و شهادت مهدی باکری را محور داستان خود قرار داده است. هادی حجازی‌فر که نقش مهدی باکری را ایفا می‌کند، کارگردانی این مجموعه را نیز برعهده دارد.