گروه سیاسی: دور هشتم مذاکرات میان ایران و ۱+۴ در وین که طولانی‌ترین و فشرده‌ترین دور گفت‌وگوهای انجام‌شده را به نام خود ثبت کرده است در شرایطی برای یک هفته متوقف شده که مقامات غربی از امکان‌پذیر بودن حصول توافق خبر داده‌اند و همزمان تحرکات دیپلماتیک و میانجیگری‌ها نیز در این باره افزایش یافته است. 

به گزارش «وطن‌امروز»، پس از سفر معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر به ایران، خبرگزاری رویترز هفته گذشته به نقل از ۲ منبع آگاه گزارش داد شیخ تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر، یکشنبه (روز گذشته) با سفر به واشنگتن در دیدار با جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا درباره مساله ایران و مذاکرات احیای برجام گفت‌وگو خواهد کرد. در همین حال ریاست‌جمهوری فرانسه هم روز یکشنبه اعلام کرد «امانوئل مکرون» با حجت‌الاسلام «سیدابراهیم رئیسی» گفت‌وگو کرده است. 

مکرون در این تماس بر نیاز به تسریع تلاش‌ها برای دستیابی به پیشرفت در مذاکرات وین تاکید کرده است. ریاست‌جمهوری فرانسه در بیانیه‌ای اعلام کرد: رئیس‌جمهور بر اعتقاد خود مبنی بر امکان‌پذیر و ضروری بودن راه‌حل دیپلماتیک تاکید کرد و گفت هرگونه توافق مستلزم تعهد روشن و کافی از سوی همه طرف‌هاست. در این بیانیه آمده است: چند ماه پس از ازسرگیری مذاکرات در وین، [مکرون] بر لزوم تسریع برای دستیابی سریع به پیشرفت ملموس در این زمینه تاکید کرد. طبق این بیانیه، او در یک تبادل‌نظر طولانی با همتای ایرانی خود خواستار رویکرد سازنده و بازگشت به اجرای کامل تعهدات از سوی ایران شد.  

بر اساس اعلام ریاست‌جمهوری فرانسه، رئیس‌جمهور این کشور همچنین در تماس مذکور، خواستار آزادی فوری «فریبا عادلخواه» تبعه ایرانی- فرانسوی زندانی در ایران شد و همچنین درباره وضعیت «بنجامین بریر» تبعه فرانسوی زندانی در ایران ابراز نگرانی کرد. 

درباره درخواست مداخله‌جویانه مکرون درباره زندانیان فرانسوی، پیش‌تر «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران درباره انتقال مجدد فریبا عادلخواه به زندان و اظهارات مقامات فرانسه در این باره گفته بود: مقامات فرانسوی باید توجه کنند که با اظهارات‌شان در روندهای قضایی جمهوری اسلامی ایران دخالت نکنند. جمهوری اسلامی ایران حاکمیتی نیست که مداخلات کشورهای دیگر را در مسیر حاکمیتی خود بپذیرد. 

رئیس‌جمهور کشورمان نیز در این گفت‌وگوی تلفنی با اشاره به اعتراف آمریکا به شکست سیاست فشار حداکثری، تأکید کرد جمهوری اسلامی در فرآیند مذاکرات، اراده و جدیت خود را برای حصول توافق اثبات کرده و هر تلاشی از طرف مقابل در این رابطه باید شامل لغو تحریم‌ها، راستی‌آزمایی و ضمانت معتبر باشد. رئیس‌جمهور فرانسه نیز در این گفت‌وگو تأکید کرد جمهوری اسلامی ایران حق دارد به آمریکا بی‌اعتماد باشد، چرا که این ایالات متحده بوده که باعث ایجاد بحران شده است. 

رئیس‌جمهور فرانسه که از زمان استقرار در الیزه همواره تلاش کرده نقش نماینده آمریکا در برجام را ایفا کند، توضیح نداده که چگونه است واشنگتن با خروج از برجام باعث بحران شده اما در عین حال از تهران می‌خواهد تعهدات کامل خود را انجام دهد؟!

پیش از این هم پس از اینکه اواخر تابستان 98 ترامپ بشدت در پی توافق با ایران بود و با واسطه کردن کانال توکیو، آبه شینزو را روانه تهران کرده بود، باز هم این فرانسه بود که وارد عمل شد و با طرح‌هایی قصد ترتیب دادن ملاقات میان ترامپ و حسن روحانی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل را داشت. امانوئل مکرون در میانه اجلاس سران 7 کشور در «بیاریتز» فرانسه از محمدجواد ظریف دعوت کرد این ابتکارات عملی شود. مشخص نیست مکرون این بار هم در تماس تلفنی با سیدابراهیم رئیسی که یک روز بعد از اعلام تنفس در دور هشتم مذاکرات وین انجام شده مشخصا واسطه پیامی از دولت بایدن بوده یا خیر. با این وجود در شرایط فعلی که ایران قصد عدول از شروط منطقی خود برای حصول یک توافق قابل اتکا -که لغو عملی تحریم‌ها، راستی‌آزمایی تهران و تضامینی است که واشنگتن باید بدهد - را ندارد، رئیس‌جمهور فرانسه شانس زیادی برای موفقیت در اقناع ایران نخواهد داشت. 

 

* تصمیم سیاسی با کدام طرف؟

کلیدواژه «تصمیم سیاسی» موضوعی بوده که مقامات اروپایی دخیل در مذاکره پس از وقفه چند روزه در مذاکرات آن را درباره اقداماتی که باید صورت پذیرد به کار برده‌اند و مساله‌ای بوده که تقریبا همه هیأت‌ها بر ضرورت آن تاکید کردند. «انریکه مورا» مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپایی در این باره در توئیترش نوشت: «شرکت‌کنندگان برای مشورت و دستورالعمل به پایتخت‌های‌شان می‌روند تا هفته آینده بازگردند. اکنون به تصمیم‌های سیاسی نیاز است. برای همه شرکت‌کنندگان سفر خوشی آرزو می‌کنم». 

نشریه «پولیتیکو» هم در گزارشی درباره مذاکرات وین نوشت: در حالی که مذاکره‌کنندگان به پایتخت‌های خود بازمی‌گردند تا راهنمایی‌های سیاسی را درباره اقداماتی که در روزهای آینده باید انجام شود دریافت کنند، مقامات می‌گویند مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای ایران در حال وارد شدن به مرحله نهایی خود است. 

همچنین در روزهای گذشته مقامات برخی کشورهای غربی از جمله لیز تراس، وزیر خارجه انگلیس با بیان این ادعا که مذاکرات وین به «بن‌بست خطرناکی» رسیده، مدعی شدند «ایران باید تصمیم بگیرد که آیا خواهان رسیدن به توافق است یا آماده است مسؤولیت شکست مذاکرات را بپذیرد» تا به این وسیله مساله را وابسته به تهران جلوه دهند. 

در مقابل اما پایگاه خبری نورنیوز وابسته به شورای عالی امنیت ملی ایران درباره اینکه تصمیم سیاسی وابسته به اراده کدام طرف است، نوشت: «از ابتدای شکل‌گیری دور جدید مذاکرات، ایران بر ضرورت تعیین تکلیف چند موضوع اصلی شامل رفع تحریم‌ها، حفظ حقوق و دستاوردهای هسته‌ای ایران، ارائه تضامین لازم از سوی آمریکا برای عدم تکرار وضعیت ایجاد شده در دولت ترامپ و تعیین سازوکار راستی‌آزمایی تحریم‌ها و مبنا قرار دادن چارچوب حقوقی برجام برای تحقق هر یک از موارد مذکور تاکید داشته است. در صورتی که آمریکا و کشورهای اروپایی با مبنای ارائه شده از سوی ایران که مذاکرات آن سال‌ها قبل انجام و منجر به شکل‌گیری برجام شده، همراهی می‌کردند و دست از زیاده‌خواهی برمی‌داشتند، مذاکرات خیلی سریع به نتیجه رسیده بود و پیچیدگی‌هایی که امروز بر روند گفت‌وگوها حاکم شده، شکل نمی‌گرفت. اگر چه این واقعیت که مذاکرات به مرحله تصمیم سیاسی رسیده کاملا پذیرفتنی است اما اتخاذ تصمیم سیاسی مربوط به طرفی است که یک توافق حقوقی بین‌المللی با پشتوانه قطعنامه شورای امنیت (برجام) را با تصمیم سیاسی نادیده گرفته و با خروج از آن عامل شکل‌گیری مشکلات فعلی است. بسیار روشن است که اگر ایالات متحده آمریکا بخواهد عملا در مسیر تصمیم سیاسی ترامپ برای خروج از برجام و بهره‌گیری از راهبرد «فشار حداکثری» علیه ایران باقی بماند و با استفاده از اهرم‌های فرامذاکراتی ضمن حفظ ساختار تحریم‌ها، اعمال محدودیت بر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را مطالبه کند، توافقی در کار نخواهد بود. روزهای آینده را می‌توان روزهای آزمون دولت بایدن برای اثبات شعارهای انتخاباتی مطرح شده درباره بازگشت به برجام دانست. تصمیم سیاسی دولت بایدن برای پذیرش مسؤولیت خطاهای دولت قبلی آمریکا همراه با ارائه تضمین برای عدم تکرار آنها در کنار عمل به تعهدات برجامی واشنگتن با امکان راستی‌آزمایی، می‌تواند مسیر جدیدی را در مذاکرات وین باز کند که حاصل آن افزایش سرعت و کیفیت توافقی است که در دسترس بودن آن دور از انتظار نیست». 

 

* تقلای نفتالی!

«نفتالی بنت» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بار دیگر اظهارات خود را درباره برجام تکرار کرد و گفت تل‌آویو به هیچ‌گونه توافق جامعه بین‌الملل با ایران پایبند نخواهد بود. او در گفت‌وگو با روزنامه جروزالم‌پست ضمن ابراز مخالفت با هرگونه توافق با ایران گفت: «راهبرد اسرائیل به اینکه توافقی وجود داشته باشد یا خیر، بستگی ندارد. ما خودمان از خود محافظت می‌کنیم. حتی اگر توافقی هم صورت بگیرد، ما به آن متعهد نخواهیم بود. ما آزادی خود برای آنکه اقدامی انجام دهیم را حفظ می‌کنیم».

این مقام صهیونیست در ارتباط با اختلاف تل‌آویو و واشنگتن درباره مساله هسته‌ای ایران گفت: «ما و آمریکا همه‌چیز را از یک منظر نگاه نمی‌کنیم». نفتالی بنت در ادامه مدعی شد هرگونه توافقی با ایران، میلیاردها دلار در اختیار ایران قرار می‌دهد و این پول‌ها برای اقدامات تروریستی علیه نظامیان صهیونیست و آمریکایی در منطقه استفاده می‌شود. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در پایان لفاظی‌های خود به تلاش برای مقابله با ایران اشاره کرد و گفت: «دکترین من [این است] می‌خواهم آنها [ایران و نایبان آن] را تضعیف کنم و به نیروهای آنها در تمام ابعاد ضربه بزنم. من نمی‌خواهم ایران را در سوریه یا هر جای مرز خود ببینم».

رجزخوانی‌های بنت در حالی است که مقامات بسیاری در تل‌آویو گفته‌اند اسرائیل راهی جز پذیرش احیای توافق هسته‌ای ندارد. برای نمونه ایهود اولمرت، نخست‌وزیر اسبق این رژیم ماه گذشته گقته بود: شرایط توافق هسته‌ای سابق از وضعیت فعلی‌ای که در آن هستیم بسیار بهتر است، این صرفا نظر شخصی من نیست، بلکه بسیاری از اعضای عالی‌رتبه سابق نظامی اسرائیل هم همین نظر را دارند. وی افزود: پس بهتر است بنشینیم و منتظر دستیابی قدرت‌های بزرگ به توافق هسته‌ای جدیدی با ایران باشیم؛ توافقی که بتواند پاسخگوی خواست‌های اسرائیل باشد. 

همچنین فرمانده پیشین ارتش رژیم صهیونیستی نیز اخیرا خروج آمریکا از برجام را اشتباهی راهبردی خواند. «گادی آیزنکوت» در مصاحبه خود با روزنامه «معاریو» تصمیم سال ۲۰۱۸ آمریکا برای خروج از توافق هسته‌ای با ایران را اشتباهی راهبردی دانست. بر اساس این گزارش، آیزنکوت در ادامه خروج آمریکا از برجام را محکوم کرد و مدعی شد این اقدام آمریکا «محدودیت‌های مشخص» را از ایران برداشته و مشروعیت لازم را به این کشور برای پیشبرد برنامه هسته‌ای داده است. 

 

* پمپئو: بازگشت به برجام فاجعه‌بار است

وزیر پیشین خارجه آمریکا بازگشت واشنگتن به برجام را فاجعه‌بار توصیف کرد. مایک پمپئو در گفت‌وگو با شبکه فاکس نیوز در پاسخ به سوالی درباره کناره‌گیری ۳ عضو تیم مذاکره‌کننده آمریکا که به طور غیرمستقیم در گفت‌وگوهای برجامی در وین حضور دارد، اظهار داشت: من دلیل جدا شدن این افراد را نمی‌دانم اما امیدوارم دلیل این کار آنها عدم تحمل مماشات باشد؛ همان‌طور که من نیز نمی‌توانم این مماشات را تحمل کنم اما به نظر می‌آید اکنون قصد داریم این کار را انجام دهیم. 

پمپئو مدعی شد: قرار است میلیاردها دلار به ایران بدهیم؛ پولی که علیه دوستان و متحدان ما در خاورمیانه، کشورهای حاشیه خلیج[فارس] و اسرائیل هزینه می‌شود و در نهایت آمریکا را به خطر می‌اندازد. پمپئو در ادامه ادعاهای خود گفت: واقعا یک فاجعه خواهد بود، فاجعه‌بار است که بخواهیم به توافقی برگردیم که باراک اوباما، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا در سال ۲۰۱۵ آن را امضا کرد. 

وزیر خارجه دولت دونالد ترامپ در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه «مخالفان توافق هسته‌ای با ایران از تیم مذاکره‌کننده آمریکا جدا شده‌اند و این خبر خوبی برای واشنگتن نیست، زیرا نمی‌توان جلوی هسته‌ای شدن ایران را گرفت»، مدعی شد: این، خبر خوبی نیست. ظاهرا این دولت (بایدن) به جای درک این حقیقت که ایران با منابع مالی زیاد کشور بسیار خطرناکی است، در حال گام برداشتن در مسیر احیای توافقی شکست‌خورده است.