کد خبر: 244482تاریخ: 1400/11/13 00:00
نگاهی به فیلم علفزار، ساخته کاظم دانشی که مورد توجه قرار گرفت
داستان آقای قاضی
گروه فرهنگ و هنر: «علفزار» و «شادروان»، ۲ فیلمی بودند که روز گذشته در سالن ویژه اصحاب رسانه در برج میلاد به نمایش درآمدند. «علفزار» که فیلم اول کارگردانی جوان به نام کاظم دانشی است، مورد توجه اصحاب رسانه قرار گرفت. این فیلم که سوژه‌ای ملتهب دارد، از حضور پژمان جمشیدی در نقشی متفاوت بهره می‌برد؛ نقشی که به احتمال زیاد او را نامزد بهترین بازیگر نقش اول مرد و شاید برنده سیمرغ این بخش کند. بازی متفاوت پژمان جمشیدی در نقش یک بازپرس و سارا بهرامی در نقش زنی که قربانی یک فاجعه شده، از وجوه تحسین‌برانگیز «علفزار» است. این فیلم به خاطر پرداختن به سوژه‌ای که به گفته کارگردان از دل چندین پرونده قضایی بیرون آمده، مماس با خط قرمزهایی است که در سینمای ایران معمول شده است. در عین حال اما هم بهرام رادان به عنوان تهیه‌کننده و هم کاظم دانشی به عنوان کارگردان، در نشست خبری این فیلم از همکاری و تعامل خوب دستگاه قضا با فیلم «علفزار» گفتند. فیلم دومی که در دومین روز برگزاری جشنواره فیلم فجر روی پرده رفت، «شادروان» به تهیه‌کنندگی عباس نادران و کارگردانی حسین نمازی بود؛ فیلمی که نقطه نظرهای متفاوتی درباره ژانر آن وجود دارد. به‌رغم کمدی تلقی شدن این فیلم، نمازی کارگردان «شادروان» آن را اثری اجتماعی، شیرین و حال خوب کن دانسته. به بهانه اکران فیلم علفزار در روز دوم جشنواره، یادداشت‌هایی را درباره این فیلم می‌خوانید.
***
سیدسعید هاشم‌زاده: درام دادگاهی، پدیده‌ای است که نداشتیم؛ درامی که برمبنای تم قضاوت شکل بگیرد و اتمسفرش دادگاه باشد؛ دادگاهی که خط قرمز در سینمای ایران محسوب می‌شود. اگر به دورنمای درام دادگاهی نگاه بیندازیم، ۲ فیلم کالت و مطرح را می‌بینیم، ۲ فیلم عدالت برای همه و دوازده مرد خشمگین، ۲ الگوی مبتنی بر تم قضاوت و عدل. در درام دادگاهی آن چیزی که موجب می‌شود تا داستان را دنبال کنیم مساله واقعیت است؛ واقعیتی که قرار است در بستر دادگاه فریاد زده شود و عدالت برقرار شود. در هر دو این فیلم‌ها و از ۲ منظر متفاوت تماشاگر برای اجرای عدالت می‌چرخد و به فراز و فرود ماجراها دعوت می‌شود و در هر دو به طریقی جریان اصلی به سمت عدالت حرکت می‌کند. در این میان و در فیلم عدالت برای همه، وکیلی که می‌داند از یک گناهکار دفاع می‌کند نیز با اینکه از نفوذ متهم با خبر است و وظیفه وکالت دارد، زیر همه چیز می‌زند و به دادخواهی‌ای می‌آید که باید موکل را به اشد مجازات رساند. بازی بی‌نظیر پاچینو در نقش موکل را نیز نباید فراموش کرد که دادگاه را برای برای تحقق عدالت به آتش می‌کشد. اعتراض او جزو معروف‌ترین اعتراضات خشمگینانه و عدالت‌خواهانه است.
حالا در علفزار تحقق عدالت را در قالب برخورد با یک بازپرس می‌جوییم؛ بازپرسی که میان دوراهی گیر افتاده و باید میان امر شخصی و امر و عدالت اجتماعی یکی را برگزیند. برای نخستین‌بار است که نقد محکمی از نفوذ در دستگاه قضا مطرح می‌شود و داستان حول محور محیط دادگستری می‌گذرد و شخصیت‌ها را در جغرافیای این محیط تعریف و گسترس می‌دهد اما مساله‌ای که می‌تواند نام ژانر را وسط بکشد الگوی هولناک بودن موضوع مورد بحث دادرسی است. در هر ۲ فیلم مبنا، موضوعات اگر نشان هم داده نمی‌شود اما به شکلی کامل و از زوایای گوناگون و با شفافیت تعریف و تجزیه می‌شود. این در حالی است که اتفاق هولناکی که در دادرسی علفزار به اشتراک گذاشته می‌شود، تا حد ممکن در لفافه بیان می‌شود. موضوع شفاف می‌شود اما وضعیت هولناک در جزئیات است که منحصر‌به‌‌فرد می‌شود و اصلا و اساسا این جزئیات داستان هولناک است که یک اتفاق ناهنجار را از کلیشه بیرون می‌آورد و دقیقا علفزار فاقد این جزئیات است.
در این میان اگر مساله ژانر را دوباره به میان آوریم، صراحت کلام بیشتر در بیان فساد در دادرسی چیزی است که باید عمیق‌تر و با دیدگاهی انتقادی‌تر در برابر آن ایستاد. علفزار تا جلوی این خطوط انتقادی می‌رود اما هنگامی که مکان خود را در جغرافیایی کوچک بنا می‌کند، تیغ انتقاد خود را نیز کندتر می‌کند؛ تیغی که می‌توانست در یک کلیت معنی‌دار تعریف شود، تعمیم یابد و نقد شود اما تعمیم پیدا نمی‌کند و گسترش نمی‌یابد و به همین دلیل وجه انتقادی اثر کوچک‌تر از چیزی که باید عمل می‌کند.
***
قهرمان متفاوت سینما
عباس اسماعیل‌گل: فیلم «علفزار» به عنوان نخستین تجربه کاظم دانشی در مقام کارگردان در دومین روز جشنواره فیلم فجر در برج میلاد به نمایش درآمد و در معرض قضاوت اهالی رسانه و منتقدان سینما قرار گرفت و این کارگردان جوان در نخستین تجربه کارگردانی فیلم بلند سینمایی توانست تا حدودی رضایت مخاطبان را جلب کند. «علفزار» روایتگر چالش‌های یک‌روزه قاضی میانسالی است که نهایت تلاش خود را می‌کند در مواجهه با پرونده‌های مراجعه‌کنندگان عدالت و قانون را رعایت کند که در این راستا درباره یکی از پرونده‌ها با چالش بزرگ سفارش یکی از مقامات مواجه و فشارهای بسیاری را متحمل می‌شود. ماجراهایی که حول و حوش این پرونده شکل می‌گیرد ریتم خوب و پرتنشی را برای مخاطبان رقم زده است، از سوی دیگر باید گفت «علفزار» یکی از معدود آثار در سینمای ایران است که کاراکتر اصلی آن روایتگر چالش‌های واقعی و مملوس یک قاضی دادگاه است و به جرأت می‌توان گفت مخاطبان این فیلم تا قبل از تماشای آن هیچگاه به این اندازه به شخصیت یک قاضی دادگستری نزدیک نشده بودند، آن هم در شرایطی که کاراکتر قاضی قهرمان «علفزار» است و این کاراکتر تا آنجا که توان دارد تلاش خود را می‌کند ضمن اینکه عدالت را برقرار کند، خود را از فساد و تبانی دور کند و در کش‌و‌قوس این تلاش‌ها خرده روایت‌های دلنشینی را در کنار داستان اصلی فیلم شکل می‌دهد.
اما یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های «علفزار» حضور متفاوت پژمان جمشیدی به عنوان نقش نخست فیلم است. جمشیدی که جز یکی، دو اثر، در سایر آثار سینمایی در کاراکتر طنز به ایفای نقش پرداخته است، در «علفزار» وجه متفاوتی از توانایی‌های بازیگری خود را به رخ مخاطبان کشیده است به طوری که اغلب مخاطبان پس از تماشای بازی پژمان جمشیدی به این نکته اذعان می‌کنند که وی بهترین بازی خود را در علفزار انجام داده است و کمتر منتقدی است که به پختگی کامل هنر بازیگری پژمان جمشیدی اشاره نکند، با این اوصاف باید گفت پژمان جمشیدی تا این لحظه از شانس بالایی برای نامزد شدن برای بهترین بازیگران مرد نقش نخست جشنواره فیلم فجر برخوردار است، از سویی نباید از بازی سطح مناسب سایر بازیگران در «علفزار» هم براحتی گذاشت، بویژه سارا بهرامی که به عنوان بازیگر نقش نخست زن، بازی درخشانی از خود به نمایش گذاشته و براستی می‌توان گفت پس از «دارکوب» یکی از بهترین بازی‌های سارا بهرامی را شاهد بودیم.
در مجموع باید گفت «علفزار» به عنوان نخستین تجربه کارگردان کار و نخستین تجربه بهرام رادان در مسند تهیه‌کننده سینما، اثری قابل تامل در جشنواره چهلم محسوب می‌شود؛ اثری که بدون شعارزدگی بر یکسری اصول مهم اخلاقی پایبند مانده است.
اینکه بهرام رادان به عنوان یک ستاره سینما در اولین تجربه تهیه‌کنندگی خود سراغ یک اثر پرریسک رفته است، می‌تواند مؤید این موضوع باشد که رادان نگاهی حرفه‌ای و دغدغه‌مند به حوزه تهیه‌کنندگی در سینما دارد و آنطور که خودش در نشست خبری پس از فیلم گفت از انگیزه بالایی برای ادامه مسیری که بتازگی شروع کرده است، برخوردار است.
***
بهرام رادان در نشست خبری فیلم سینمایی «علفزار»:
تعامل خوبی با قوه‌قضائیه داشتیم
بهرام رادان، تهیه‌کننده فیلم سینمایی «علفزار» به کارگردانی کاظم دانشی، در نشست خبری این فیلم درباره علاقه‌اش به ادامه کار تهیه‌کنندگی در سینما گفت: بخشی از تحصیل من مربوط به رشته مدیریت است و به کار تهیه‌کنندگی علاقه‌مندم. من سال ۹۱ کارت تهیه‌کنندگی گرفتم. با توجه به وضعیت سینمای ایران بازگشت سرمایه خیلی مطمئن نیست، بویژه برای من که از بخشی خصوصی هستم اما امیدوارم بتوانیم در این عرصه کار کنیم. به گزارش «وطن‌امروز»، رادان در پاسخ به سوالی درباره احتمال توقیف فیلم عنوان کرد: کاسه داغ‌تر از آش نشوید، با قوه قضائیه تعامل خوبی داشتیم و سازمان سینمایی خالصانه و برادرانه با ما بود، جامعه به ساخت فیلم‌های اینچنینی نیاز دارد. شجاعت و سعه‌صدر همه مسؤولانی که باعث شد فیلم را روی پرده ببینید، قابل تحسین است. اعتقاد دارم ساخته شدن فیلم‌های اینچنینی در پیشگیری از وقوع جرم مهم است.
دانشی هم گفت: حضور این فیلم در جشنواره شجاعتی از سوی جشنواره و شورای پروانه نمایش می‌خواست که از آنها تشکر می‌کنم. نهادهایی که بیرون از سازمان سینمایی فشار می‌آورند، زیاد هستند اما این موضوعات به تعامل نیاز دارد. برای فیلم ما وقت گذاشته شد که باعث شد امروز فیلم را ببینیم. امیدوارم فتح بابی باشد تا فیلم‌های اینچنینی را ببینیم. ما از یک پرونده نعل به نعل فیلم نساختیم، تحقیقات زیادی کرده بودم و ترکیبی از چند پرونده است، ما سعی کردیم اشتراکات را پیدا کنیم و فیلم بسازیم. پژمان جمشیدی، بازیگر فیلم هم مطرح کرد: من خیلی روی فیلمنامه وقت نگذاشتم، چون زمان زیادی نداشتیم اما چند بار به دادگاه رفتیم. این برای سارا بهرامی یک تفریح شده بود اما من تحملش را نداشتم. یک بار هم خواستم به یکی از متهمان کمک کنم اما بیرونم کردند (با خنده). دانشی در پاسخ به سوالی درباره چادری بودن مادر افراد متجاوز در فیلم توضیح داد: ما قصد بی‌احترامی به زنان چادری نداشتیم، خواهر و مادر خودم چادری هستند، اینکه پسرهای یک زن یک جرمی را مرتکب شوند، ربطی به آن مادر ندارد. وی عنوان کرد: 90 درصد پرونده‌های تجاوز به خاطر آبرو به شکایت نمی‌رسد. خانواده‌ها مقابل خانم‌های قربانی قرار می‌گیرند و اجازه نمی‌دهند روند قانونی طی شود. برخی قوانین دست و پا گیر هم وجود دارد، ضمن اینکه کسی که قربانی شده هفته‌ها با خود کنار نمی‌آید و این باگ قانونی امکان رسیدگی به اینگونه پرونده‌ها را کمتر می‌کند.
***
کارگردان «شادروان» :
پخش باکیفیت برای فیلم‌ها مهم است
کارگردان فیلم «شادروان» که در چهلمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد، با بیان اینکه «تلاش کردم فیلمی بسازم که فارغ از اینکه چه می‌گوید و حرفش چیست، حال مردم را خوب کند» درباره اهمیت پخش باکیفیت فیلم در سالن‌های جشنواره گفت: اینکه فیلم در جشنواره چگونه دیده شود، تاثیر بسیار زیادی روی اکران عمومی آن خواهد گذاشت، بویژه در خانه جشنواره که اهالی سینما و رسانه حضور دارند.
به گزارش «وطن‌امروز»، حسین نمازی درباره اهمیت کیفیت اکران فیلم‌ها در جشنواره فیلم فجر گفت: ۲ مساله تصویر و صدا در زمان نخستین نمایش آثار روی پرده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ رنگ و نور که روی آن زحمت بسیاری کشیده شده است، از زمان فیلمبرداری تا دکوپاژ و تدوین. اما گاهی در اکران‌ها با سینماهایی مواجه می‌شویم که به دلیل صرفه‌جویی از دستگاه‌ها یا لامپ‌های قدیمی و کارکرده استفاده می‌کند و همه اینها به لحاظ بصری فیلم را از بین می‌برد و در ذهنیت مخاطب تاثیر می‌گذارد و ممکن است مخاطب را زده کند. بسیار مهم است که شما یک تصویر باکیفیت ببینید یا بدون وضوح تصویری! بویژه اگر برای فیلمی شفافیت تصویر مهم باشد که به طور مثال برای فیلم من از اهمیت بالایی برخوردار است. این کارگردان اضافه کرد: نکته دیگر بحث صداست. در حال حاضر لایه‌های مختلف صدا روی فیلم‌ها گذاشته می‌شود، صدای چپ، راست، بالا و پایین، همه آنها هم ویژگی خود را دارند و فیلمساز همراه با عوامل خود با وسواس تک‌تک آنها را تنظیم می‌کند و اگر یکی از آنها در زمان نمایش رعایت نشود روی مخاطب تاثیر می‌گذارد.
وی افزود: فیلم‌هایی که به جشنواره فجر می‌آید و نخستین نمایش خود را روی پرده پشت سر می‌گذارد، پخش باکیفیت فیلم برای‌شان بسیار مهم است. اینکه فیلم در جشنواره چگونه دیده می‌شود تاثیر بسیار زیادی روی اکران عمومی آن خواهد گذاشت، بویژه در خانه جشنواره که اهالی سینما و رسانه حضور دارند و تماشاگر فیلم‌ها هستند اما متاسفانه تا امروز که نخستین روز جشنواره را پشت سر گذاشته‌ایم خبرهای خوبی از رضایت فیلمسازان به گوش نمی‌رسد.
***
تغییر در شکل اجرای جشنواره‌های تئاتر و فیلم فجر به خاطر اوج‌گیری کرونا
سایه کرونا روی صحنه سنگین‌تر شد
سایه سنگین کرونا تغییراتی را در شکل اجرای برنامه‌های جشنواره فیلم و تئاتر فجر به وجود آورد. به گزارش «وطن‌امروز»، اتابک نادری، قائم‌مقام دبیر و مدیر اجرایی چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر درباره وضعیت اسکان هنرمندان گروه‌های تئاتری شهرهای دیگر و تماشای آثار جشنواره توسط آنها که در چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر آثارشان را به صحنه می‌برند، یادآور شد: محدودیت‌های ظرفیتی تعیین‌شده به دلیل شیوع سویه جدید ویروس کرونا موسوم به اُمیکرون باعث شده تا تغییراتی در ظرفیت پذیرش سالن‌های تئاتری ایجاد شود. با توجه به اینکه از ۳۰ درصد ظرفیت سالن‌های در جشنواره چهلم تئاتر فجر استفاده می‌شود امکان خدمت‌رسانی کامل به هنرمندان عزیز تئاتر شهرهای دیگر وجود ندارد و این عزیزان می‌توانند از طریق تلویزیون تئاتر ایران و پلتفرم‌های دیگر به تماشای آثار جشنواره بنشینند. قائم‌مقام دبیر چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گفت‌وگو با مهر تصریح کرد: به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حفظ سلامت هنرمندان عزیز، امکان اسکان طولانی‌مدت هنرمندان عزیز شهرهای دیگر برای‌مان میسر نیست. از این رو گروه‌های شرکت‌کننده از شهرهای دیگر روز قبل از اجرا در تهران اسکان داده می‌شوند و روز بعد از اجرا به شهرهای خود بازمی‌گردند. وی در پایان سخنان خود تأکید کرد: می‌دانیم این روند باعث گله‌مندی هنرمندان عزیز شهرهای دیگر می‌شود و از آنها بابت این وضعیت عذر می‌خواهیم ولی برای حفظ سلامت هنرمندان عزیز این برنامه‌ریزی انجام شده است. سایه سنگین کرونا روی جشنواره فیلم فجر هم مشهود است. پیش‌تر محمد هاشمی، سرپرست مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده بود: «در چهلمین جشنواره فیلم فجر که با حضور ناظران و اعضای وزارت بهداشت و با همراهی و همکاری دانشگاه علوم پزشکی ایران و با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی برگزار می‌شود، پرستاران و کادر درمان پشتیبان نیز به شکل دائمی در محیط خانه جشنواره حضور خواهند داشت تا در صورت نیاز نسبت به انجام درمان پیشگیرانه میهمانان اقدام کنند. ۱۲ پرستار و یک پزشک، این تیم پشتیبان را تشکیل می‌دهند که به صورت شیفت‌بندی شده در موقعیت خانه جشنواره حضور خواهند داشت». به‌رغم این اعلام و البته تأکید چندباره مسؤولان جشنواره مبنی بر لزوم رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی، تراکم بالای افراد حاضر در برج میلاد و همزمان بی‌توجهی نسبت به استفاده از ماسک و رعایت فاصله‌گذاری در بسیاری از اماکن اصلی محل برگزاری بویژه در سالن نمایش و محل برگزاری نشست‌های رسانه‌ای، اصلی‌ترین دلیل تشدید نگرانی‌ها در این زمینه است. به طور مشخص سالن اختصاص داده شده به نشست‌های خبری فیلم‌ها آنقدر کوچک و فاقد استانداردهای لازم برای رعایت مسائل بهداشتی است که استمرار برگزاری نشست‌ها در این محل می‌تواند در روزهای آینده تبدیل به چالش اصلی جشنواره شود. پس از طرح انتقادات، آرش رمضانیان، جانشین مدیر روابط عمومی جشنواره فیلم فجر گفت: نظر به لزوم رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و پرهیز از هرگونه ازدحام و به احترام فعالان رسانه و عکاسان، تصمیم بر این گرفته شد که نشست‌های رسانه‌ای فیلم‌ها از سالن سعدی به سالن اصلی مرکز همایش‌های برج میلاد انتقال پیدا کند.