گروه اقتصادی: رشد روزافزون قیمت و اقبال به رمز ارز‌ها در سال‌های اخیر باعث شده کشور‌های جهان سعی در قانون‌گذاری و پذیرش رمز ارزها کنند. تعداد فزاینده‌ای از شرکت‌ها در سراسر جهان از بیت‌کوین و سایر رمز ارزها برای اهداف سرمایه‌گذاری، عملیاتی و معاملاتی استفاده می‌کنند. برای مثال کشور السالوادور تابستان امسال بیت‌کوین را به عنوان پول قانونی به رسمیت شناخت. البته مانند همه فناوری‌های تازه‌وارد، رمز ارز‌ها نیز مزایای بیشمار و صدالبته خطرات و معایب شناخته و ناشناخته بسیاری دارند. 

به گزارش «وطن‌امروز» روز گذشته وزیر صنعت، معدن و تجارت در رابطه با تجارت خارجی با رمز ارزها گفت: زیرساخت‌های تجارت با رمز ارز‌ها ایجاد و موافقتنامه‌های اقتصادی با کشور‌های دیگر در این مدت فعال شده است. یکی از این بحث‌ها قراردادهای هوشمند و استفاده از رمز ارزها در صادرات کشور بوده که عملیاتی شده است. سیدرضا فاطمی‌امین تصریح کرد: این موضوعات برای صادرات ما اهمیت دارند و طرف‌های خارجی آسان‌تر با ما کار می‌کنند. این کار برای بیت‌کوین تولیدی، محل مصرف و محل هزینه‌کرد ایجاد می‌کند و می‌توان با بیت‌کوین واردات انجام داد. قرارداد هوشمند نیز روابط را بسیار تسهیل می‌کند. 

پیش از این نیز علیرضا پیمان‌پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران گفته بود: سازوکار استفاده از رمز ارز در حوزه تجارت خارجی در جلسه کارگروه مشترک ارزی بین وزارت صمت و بانک مرکزی، مورد بررسی قرار گرفته و مصوب شده است این طرح بزودی نهایی شود. او افزوده بود: قرار است از ارزهای دیجیتال برای انتقال وجه بین صادرکنندگان و واردکنندگان و همچنین واردات کالا استفاده شود. رئیس سازمان توسعه تجارت کشور در رابطه با استفاده از ارزهای دیجیتال در تجارت خارجی گفته بود: مساله دیگر، زمینه‌سازی برای استفاده از رمز ارزها در عرصه تجارت خارجی است که بر این اساس، سامانه‌های مبتنی بر بلاکچین مورد تأیید وزارت صمت و بانک مرکزی قرار گرفته تا در فضای بین‌المللی و در جایی که می‌شود از این ابزار برای مدیریت تجارت بین‌المللی و مدیریت تحریم‌ها استفاده کرد، بتوان آنها را به کار برد. در این رویکرد از ابزار رمز ارز برای انتقال اعتبار از صادرکننده به واردکنندگان یا استفاده از این ابزار برای واردات کالا استفاده خواهد شد که تمام ابعاد آن طی هفته‌های آتی ابلاغ می‌شود. 

 

* غیرمتمرکز، سریع و ارزان

پرداخت‌های بین‌المللی معمول که از طریق پیام‌‌رسان‌هایی مانند سوئیفت کاملا متمرکز هستند و از قوانین بین‌المللی تبعیت می‌‌کنند، براحتی قابل نظارت برای کشورهایی از جمله آمریکا هستند. در سال‌های گذشته تحریم‌های ظالمانه کشور‌های غربی باعث شده تا استفاده از سوئیفت برای ایران میسر نباشد و ایران به روش‌های ابتکاری دیگری برای انتقال پول روی آورد. 

از طریق رمز ارز‌ها اما به واسطه اتکا به دفتر کل غیرمتمرکز و استفاده از بلاکچین، پول می‌تواند در عرض چند ثانیه و در تمام ساعات شبانه‌روز ارسال و دریافت شود. در واقع در نظام‌های نوین پرداخت همانند بیت‌‌کوین، به دلیل فقدان نهادهای واسط هزینه‌های معاملاتی بسیار اندکی وجود دارد و هر فردی بدون نیاز به پرداخت اضافه‌ای می‌تواند وجه خود را انتقال دهد. انتقالات در این سیستم به صورت فرد‌ به‌ فرد صورت می‌گیرد و به طور میانگین در کمتر از ۱۰ دقیقه وجه از حساب فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. در صورت نیاز به سرعت بالاتر، هر فرد می‌تواند با تعریف کارمزدی برای تراکنش خود سرعت انتقال وجه خود را افزایش دهد در حالی که در سیستم کنونی، سرعت انتقال وجه به دلیل وجود واسطه‌های مالی متعدد بالاتر است. در اکوسیستم‌های به غیر از بیت‌کوین سرعت و هزینه انتقال بشدت پایین‌تر است؛ برای مثال در برخی از این بلاکچین‌ها با هزینه نزدیک به صفر در چند ثانیه تراکنش‌ها انجام می‌‌شود. 

به دلیل ماهیت غیرمتمرکز رمز ارز‌ها امکان کنترل تراکنش‌ها روی شبکه وجود ندارد. البته از طرف دیگر شفافیت تراکنش‌ها باعث می‌‌شود تا براحتی امکان ردیابی تراکنش‌ها برای هر شخصی میسر باشد. در ماه‌های اخیر نیز صرافی‌های بزرگ رمز ارز در دنیا هر چه بیشتر به تبعیت از قوانین ضد پولشویی و احراز هویت روی آورده‌اند و همین باعث می‌‌شود تا رهگیری منشا تراکنش‌ها روی شبکه رمز ارز‌ها و ردیابی آنها ساده‌تر باشد. 

 

* چالش‌ها و ریسک‌ها

مهم‌ترین بحث در فرآیند سیاست‌گذاری یک پدیده نوظهور، شناخت چالش‌های ناشی از آن است بنابراین قانون‌گذار و سیاست‌گذار باید تسلط جامعی روی تمام ابعاد چالشی ارز مجازی داشته باشد. در ادامه برخی چالش‌های مستخرج از پژوهش‌های علمی، گزارش‌های نهادهای بین‌المللی و یافته‌های نویسندگان با توجه به شرایط اقتصاد ایران به همراه بهره‌گیری از تجزیه و تحلیل غلتان (متحرک) آورده می‌شود. 

 نوسانات قیمتی و بی‌ثباتی: قیمت بیت‌کوین و سایر رمز ارز‌ها بشدت پرنوسان است و ممکن است نوسان شدید قیمت آنها بر بی‌ثباتی و افزایش ریسک در تجارت‌ها و مبادله‌ها تاثیرگذار باشد. 

فقدان قوانین و مقررات مشخص: رمز ارزها برعکس پول‌های سنتی از قوانین و مقررات شفاف برخوردار نبوده و این می‌تواند تبدیل به یک چالش جدی برای هر دولتی شود، چرا که راه را برای انجام کارهای مجرمانه، پولشویی و... باز می‌کند و این مشکل به خاطر ماهیت رمزگذاری شده این پول است که در آن هویت واقعی فرستنده و گیرنده ناشناخته می‌ماند. 

 تهدید اقتصاد واقعی: جایی که پول حقیقی و مجازی ارتباط پیدا می‌کنند پول مجازی مقدار تقاضا را در دنیای حقیقی می‌تواند تحریک کند. همچنین دیگر عوامل اثرگذار بر سیاست پولی نیز از این طریق می‌تواند تحت تأثیر قرار دهد. 

امکان فرار مالیاتی و گسترش بخش غیررسمی اقتصاد: به دلیل ماهیت رمزنگاری شده این پول و عدم شناسایی طرفین معامله، انگیزه برای انتقال بخشی از معاملات و نگهداری درآمد و ثروت توسط این سیستم وجود داشته و در نتیجه فرار مالیاتی امکان‌پذیر خواهد بود. این فرار مالیاتی منجر به کاهش درآمدهای دولت‌ها شده و زمینه را برای گسترش اقتصاد غیررسمی فراهم می‌کند. علاوه بر این با توجه به سازوکار پول مجازی این امکان برای متخلفان فراهم است تا پول غیرمشروع را از طریق فرآیند پولشویی وارد سیستم مالی کشور کنند. 

خروج ارز از کشور: در شرایط کنونی رمز ارزها که عمده استخراج‌کنندگان در خارج از ایران هستند، اقدام افراد به خرید این ارزها از داخل ایران می‌کنند در واقع منجر به خروج ارز (دلار) از کشور و در نتیجه تضعیف اقتصاد کشور می‌شوند.