«شی‌جین‌پینگ» و «ولادیمیر پوتین» رؤسای‌جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه، جمعه چهارم فوریه بیانیه‌ای مشترک درباره ورود روابط بین‌المللی به دوران جدید و توسعه پایدار جهانی صادر کردند. 

این بیانیه همزمان با دیدار و گفت‌و‌‌گوی ۲ طرف در مراسم افتتاحیه بیست‌و‌چهارمین دوره المپیک زمستانی (پکن 2022 ) به نیابت از حکومت‌های ۲کشور منتشر شد.

بیانیه مشترک و کاملا ضد‌غربی شی و پوتین، به منزله نخستین تلاش بین‌المللی فراایدئولوژیک پس از تاسیس سازمان ملل متحد برای بازتعریف ارزش‌ها و حقوق بشری است که طی 80 سال اخیر توسط آمریکا، انگلیس و متحدان اروپایی سابقا استعمارگرشان مصادره شده است. خلاصه متن بلند مزبور که در ۴ بخش منتشر شد و در آن واژه «طرفین» به معنای دولت‌های چین و روسیه و واژه «برخی دولت‌ها» احتمالا برای اشاره به آمریکا و کشورهای غربی به کار رفته، به شرح زیر است.

 

بخش اول

امروز جهان دستخوش تغییرات عظیمی است. بشریت در حال ورود به عصر جدیدی از توسعه سریع و تحولات در مقیاس بزرگ است. فرآیندها و پدیده‌هایی مانند چندقطبی شدن، جهانی شدن اقتصاد، اطلاعاتی شدن جامعه، تنوع فرهنگی، دگرگونی نظام حکمرانی جهانی و نظم جهانی در حال توسعه است. پیوستگی و وابستگی متقابل دولت‌ها در حال افزایش است. روندی برای توزیع مجدد توازن قدرت جهانی در حال شکل‌گیری است. تقاضای فزاینده‌ای از سوی جامعه جهانی برای رهبری در راستای منافع توسعه صلح‌آمیز و پایدار وجود دارد. 

در عین حال، در شرایطی که همه‌گیری ویروس کرونا ادامه دارد، وضعیت در حوزه امنیت بین‌المللی و منطقه‌ای هر روز پیچیده‌تر می‌شود و چالش‌ها و تهدیدهای جهانی چند برابر می‌شود. برخی نیروهایی که نماینده یک اقلیت در صحنه جهانی هستند، همچنان از رویکردهای یکجانبه برای حل مشکلات بین‌المللی دفاع می‌کنند و به سیاست زور متوسل می‌شوند، در امور داخلی سایر کشورها دخالت می‌کنند، به حقوق و منافع مشروع آنها لطمه می‌زنند و تضاد ایجاد می‌کنند. اختلافات و تقابل، مانع توسعه و پیشرفت بشر می‌شود و مخالفت جامعه بین‌المللی را برمی‌انگیزد. 

طرفین (چین و روسیه) بر این باورند دموکراسی ابزاری برای مشارکت شهروندان در حکومت کشورشان با هدف بهبود رفاه مردم و اجرای اصل حکومت مردمی است. دموکراسی در تمام عرصه‌های زندگی عمومی به عنوان بخشی از یک روند سراسری ملی اعمال می‌شود و منعکس‌کننده منافع همه مردم، اراده‌شان، تضمین حقوق‌شان، رفع نیازهای ایشان و حمایت از منافع آنهاست. هیچ الگوی یکسانی برای هدایت کشورها در برقراری دموکراسی وجود ندارد. یک ملت می‌تواند بر اساس نظام اجتماعی و سیاسی، پیشینه تاریخی، سنت‌ها و ویژگی‌های فرهنگی منحصربه‌فرد خود، اشکال و روش‌هایی را برای اجرای دموکراسی انتخاب کند که به بهترین وجه مناسب دولت بخصوص آن باشد. این تنها به مردم آن کشور بستگی دارد که تصمیم بگیرند آیا کشورشان دموکراتیک است یا خیر. 

از آنجا که هر ملتی ویژگی‌های ملی، تاریخ، فرهنگ، نظام اجتماعی و سطح توسعه اجتماعی و اقتصادی منحصربه‌فرد خود را دارد، باید ماهیت جهانی حقوق بشر را از منظر وضعیت واقعی هر کشور بخصوصی نگریست. حقوق بشر باید متناسب با شرایط خاص هر کشور و نیازهای جمعیت آن محافظت شود. ترویج و حمایت از حقوق بشر مسؤولیت مشترک جامعه بین‌الملل است. دولت‌ها باید به طور یکسان همه مقوله‌های حقوق بشر را در اولویت قرار دهند و آنها را به شیوه‌ای سازماندهی‌شده ارتقا دهند. همکاری بین‌المللی در زمینه حقوق بشر باید در قالب تعامل میان افراد برابر با مشارکت همه کشورها انجام شود. همه کشورها باید به حق توسعه دسترسی برابر داشته باشند. تعامل و همکاری در زمینه حقوق بشر باید بر اساس اصل برابری همه کشورها و احترام متقابل به منظور تقویت معماری بین‌المللی حقوق بشر باشد.

 

 بخش دوم

طرفین بر این باورند صلح، توسعه و همکاری، هسته مرکزی نظام بین‌المللی مدرن است. توسعه یک محرک کلیدی در تضمین رفاه ملت‌هاست. همه‌گیری مداوم ویروس کرونا چالشی جدی برای تحقق برنامه‌های سازمان ملل برای توسعه پایدار ایجاد می‌کند. 

طرفین به دنبال پیشبرد کار خود برای پیوند دادن برنامه‌های توسعه اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ابتکار «کمربند و جاده» با هدف تشدید همکاری عملی بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و چین در زمینه‌های مختلف و ارتقای ارتباط بیشتر بین منطقه‌های آسیا و اقیانوسیه و اوراسیا هستند. طرفین بر تمرکز خود برای ایجاد مشارکت بزرگ اوراسیا به موازات و در هماهنگی ساخت (پروژه) یک کمربند و یک جاده برای تقویت توسعه اتحادهای منطقه‌ای و همچنین فرآیندهای ادغام دوجانبه و چندجانبه به نفع مردم در اوراسیا تاکید کردند. طرفین از جامعه بین‌المللی می‌خواهند شرایطی باز، برابر، عادلانه و بدون تبعیض برای توسعه علمی و فناوری ایجاد کنند و اجرای عملی پیشرفت‌های علمی و فناوری را به منظور شناسایی محرک‌های جدید رشد اقتصادی افزایش دهند. طرفین از همه کشورها می‌خواهند همکاری در حمل‌و‌نقل پایدار را تقویت کنند، فعالانه ارتباطات ایجاد کنند و دانش را در ساخت تسهیلات حمل‌و‌نقل از جمله حمل‌و‌نقل هوشمند و پایدار، توسعه دهند و همچنین استفاده از مسیرهای قطب شمال به موازات توسعه مناطق دیگر برای حمایت از بهبود جهانی پساهمه‌گیری. 

 

 بخش سوم

طرفین بشدت نگران چالش‌های جدی امنیتی بین‌المللی هستند و معتقدند سرنوشت همه کشورها به هم مرتبط است. هیچ دولتی نمی‌تواند یا نباید امنیت خود را جدا از امنیت سایر نقاط جهان و به بهای امنیت سایر کشورها تضمین کند. 

طرف روس بر حمایت خود از اصل چین واحد تاکید و تایید می‌کند تایوان بخشی جدایی‌ناپذیر از چین است و با هر شکلی از استقلال تایوان مخالف است. 

روسیه و چین در مقابل تلاش‌های نیروهای خارجی برای تضعیف امنیت و ثبات در مناطق مشترک مجاور خود ایستاده‌اند و قصد دارند به هر بهانه‌ای با مداخله نیروهای خارجی در امور کشورهای مستقل مقابله کنند، با انقلاب‌های رنگی مخالفت کنند و همکاری‌ها را در حوزه‌های فوق‌الذکر افزایش دهند. 

طرفین بر این باورند برخی کشورها، ائتلاف‌ها و ائتلاف‌های نظامی و سیاسی به دنبال به دست آوردن مستقیم یا غیرمستقیم مزیت‌های نظامی یکجانبه به ضرر امنیت دیگران هستند. از جمله با به‌کارگیری شیوه‌های رقابت ناعادلانه، تشدید رقابت ژئوپلیتیک، دامن زدن به تضاد و تقابل، نظم امنیت بین‌المللی و ثبات راهبردی جهانی را به طور جدی تضعیف می‌کنند. طرفین مخالف گسترش بیشتر ناتو هستند و از آن می‌خواهند رویکردهای ایدئولوژیک جنگ سرد خود را کنار بگذارد، به حاکمیت، امنیت و منافع سایر کشورها، تنوع پیشینه تمدنی، فرهنگی و تاریخی آنها احترام بگذارد و از یک رفتار عادلانه استفاده کند. 

طرفین در برابر تشکیل ساختارهای بلوکی بسته و اردوگاه‌های متضاد در منطقه آسیا- اقیانوسیه می‌ایستند و نسبت به تأثیر منفی راهبرد اقیانوس‌های هند و آرام ایالات‌متحده بر صلح و ثبات در منطقه بسیار هوشیار هستند. طرفین به طور جدی نگران مشارکت امنیتی سه‌جانبه بین استرالیا، ایالات‌متحده و بریتانیا (اوکاس) هستند بویژه همکاری عمیق‌تر بین اعضای آن در زمینه زیردریایی‌های هسته‌ای. طرفین بر این باورند خروج آمریکا از معاهده حذف موشک‌های میان‌ و کوتاه‌برد، تسریع تحقیقات و توسعه موشک‌های زمین‌پایه میان‌برد و کوتاه‌برد و تمایل به استقرار آنها در مناطق آسیا- اقیانوسیه و اروپا و همچنین انتقال آنها به متحدان، مستلزم افزایش تنش و بی‌اعتمادی، افزایش خطرات برای امنیت بین‌المللی و منطقه‌ای، تضعیف سیستم بین‌المللی منع اشاعه و کنترل تسلیحات و تضعیف ثبات استراتژیک جهانی است. طرفین از ایالات‌متحده می‌خواهند به پیشنهادات روسیه در این زمینه پاسخ مثبت دهد.

 

 بخش چهارم

هدف روسیه و چین تقویت همه‌جانبه سازمان همکاری شانگهای و تقویت بیشتر نقش آن در شکل دادن به نظم جهانی چندقطبی بر اساس اصول شناخته‌شده جهانی حقوق بین‌الملل، چندجانبه‌گرایی، امنیت برابر، مشترک، تقسیم‌ناپذیر، جامع و پایدار است. 

طرفین در نظر دارند همکاری در قالب «روسیه، هند و چین» و همچنین تقویت تعامل در مکان‌هایی مانند اجلاس سران آسیای شرقی، مجمع منطقه‌ای امنیت آسه‌آن، نشست وزرای دفاع کشورهای عضو آسه‌آن و شرکای گفت‌وگو را تقویت کنند.