گروه بین‌الملل: در حالی که مقامات روسیه و سران اتحادیه اروپایی در پی تحولات اخیر پیرامون اوکراین، مشغول رایزنی و نامه‌نگاری به منظور کنترل اوضاع و کاهش تنش‌ها هستند، سران دولت آمریکا و ناتو وقوع جنگ در اوکراین و حمله روسیه به این کشور را حتمی قلمداد می‌کنند. این در شرایطی است که روس‌ها تاکید دارند تاکنون هیچ‌یک از مقامات رسمی این کشور و سران کرملین درباره تصمیم حمله به اوکراین اظهار نظری نداشته‌اند. به نظر می‌رسد این گزاره‌‌ که آمریکایی‌ها در صدد تحریک روسیه و نیروهای داخلی اوکراین برای ورود به یک درگیری تمام‌عیار هستند، به شکل جدی مدنظر است. پیش از این تحلیلگران درباره آتش‌افروزی آمریکا در بحران جاری به منظور وارد کردن روسیه به باتلاق اوکراین هشدار داده بودند. با این حساب نباید این واقعیت را از نظر دور داشت که چنانچه روسیه نتواند تضامین امنیتی مدنظر خود را از ناتو و آمریکا دریافت کند و دولت اوکراین در راستای اجرای توافق «مینسک 2» اقدام نکند، وقوع درگیری شدید در اوکراین محتمل‌ترین گزینه‌ای است که وجود دارد، چرا که تاکنون بحث‌ها درباره دریافت تضامین امنیتی سه‌گانه روسیه از آمریکا و ناتو راه به جایی نبرده است. 

 

* روسیه در حال آماده‌سازی پاسخ‌ به آمریکا و ناتو

«ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک پس از دیدار با «قاسم ژومارت توقایف» رئیس‌جمهوری قزاقستان اعلام کرد مسکو در حال آماده‌سازی پاسخی به ناتو و واشنگتن درباره تضمین‌های امنیتی است. به گزارش خبرگزاری «نووستی»، پوتین گفت: «درباره مذاکرات بیشتر با شرکای اروپایی و آمریکایی، ما به گفت‌وگو با آنها چه به طور آشکار و چه در مذاکرات غیرعلنی و بسته ادامه می‌دهیم. ما در حال آماده کردن پاسخ به ناتو و واشنگتن هستیم. در این رابطه با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه صحبت کردم و وی قرار است پس از انجام رایزنی‌ها با مقامات بروکسل و واشنگتن، دیدگاه شرکای غربی را به ما اطلاع دهد». وزارت خارجه روسیه اواخر سال گذشته میلادی پیش‌نویس توافقنامه‌ای درباره تضمین‌های امنیتی را به آمریکا و ناتو پیشنهاد داد که بر اساس آن، ائتلاف ناتو باید متعهد شود بیش از این به سمت شرق گسترش پیدا نکرده و همچنین از انجام هر گونه فعالیت نظامی در خاک اوکراین و دیگر کشورهای اروپای شرقی، منطقه قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی خودداری کند. چند هفته پیش «جان سالیوان» سفیر ایالات متحده در روسیه پاسخ کتبی واشنگتن به پیشنهادات طرف روس در زمینه تضمین‌های امنیتی را به مقامات مسکو تحویل داد. «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو نیز در نامه‌ای پاسخ کتبی این سازمان را به دفتر نمایندگی دائمی روسیه در مقر پیمان آتلانتیک شمالی در بروکسل تحویل داد. استولتنبرگ در همین حال از مسکو خواست «تجاوز» به اوکراین را متوقف کرده و موضوع را از طریق دیپلماسی حل‌و‌فصل کند در غیر این صورت خود را برای اعمال تحریم‌های شدید آماده کند. دبیرکل ناتو تهدید کرد که در صورت نادیده گرفته شدن این پیشنهاد از سوی طرف روس، نیروهای نظامی بیشتری را به شرق اروپا اعزام خواهد کرد. «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه بعد از آن اعلام کرد که «مسکو در حال تجزیه و تحلیل دقیق پاسخ‌های مکتوب دریافتی از سوی ایالات متحده و ناتو است، البته از هم‌اکنون واضح است که نگرانی‌های اساسی روسیه نادیده گرفته شده است». پوتین گفت: «مسکو پاسخ مناسبی به ۳ خواسته کلیدی خود نمی‌بیند: خوداری از ادامه گسترش ناتو، امتناع از استقرار سیستم‌های تسلیحات تهاجمی در نزدیکی مرزهای روسیه و بازگرداندن زیرساختار‌های نظامی پیمان ناتو در اروپا به وضعیت سال 1997».

 

* پاسخ کتبی اتحادیه اروپایی و ناتو به پیام لاوروف

‌«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه طی هفته گذشته در پیام‌های کتبی برای وزرای خارجه کشورهای اروپایی، مواضع اصولی مسکو در قبال مسائل امنیتی اروپا و تعهدات طرفین در قبال اصل تضمین امنیت برابر و غیرقابل تقسیم برای همه کشورهای این قاره را تشریح کرد. لاوروف پیش از این هشدار داده بود که اگر کشورهای غربی درخواست‌های امنیتی مسکو را نادیده بگیرند، روسیه مجبور به اتخاذ تدابیری تلافی‌جویانه خواهد شد. وی همچنین یادآور شد که واکنش ایالات متحده و ناتو به خواسته‌های مسکو درباره غیرقابل تفکیک بودن امنیت کشورها منفی بوده و طرف روسی خواستار دریافت توضیح صادقانه آنهاست. رهبران آلمان، فرانسه و لهستان چهارشنبه گذشته پس از مذاکرات سه‌جانبه در برلین در ترکیب موسوم به «مثلث وایمار»، با انتشار بیانیه‌ای تاکید کردند که مقامات برلین، پاریس و ورشو از مسکو می‌خواهند گفت‌وگوهای اصولی درباره مسائل امنیتی در اروپا را آغاز کرده و به کاهش وخامت اوضاع پیرامون اوکراین کمک کند. خبرگزاری «نووستی» دیروز جمعه گزارش داد «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپایی اعلام کرد که این اتحادیه در نامه‌ای خطاب به وزیر خارجه فدراسیون روسیه پیشنهاد ادامه گفت‌وگوها برای تقویت امنیت برای تمام کشورها را ارائه داده است. بورل گفت: «بر اساس تصمیم متفق‌القول تمام 27 کشور عضو اتحادیه اروپایی، نامه‌ای به سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در پاسخ به پیام کتبی وی به هر یک از آنها در تاریخ 28 ژانویه ارسال کردم. این نامه به موضوعات مطرح شده توسط وزیر لاوروف پرداخته و پیشنهاد اتحادیه اروپایی و کشورهای عضو آن برای ادامه گفت‌وگو با طرف روس درباره تلاش برای یافتن راه‌هایی برای بهبود امنیت برای همه کشورها را مورد تایید قرار داده است». رئیس دستگاه دیپلماسی اتحادیه اروپایی افزود این اتحادیه دارای یک سیاست خارجی و امنیتی مشترک است که هدف از آن این است که در همه موضوعات مورد علاقه مشترک با یکدیگر تصمیم‌گیری شود. این موضع‌گیری همچنین درباره پاسخ به نامه وزیر خارجه روسیه که محتوای آنها باید توسط کشورهای اتحادیه اروپایی تعیین شود نیز صدق می‌کند تا اتفاق نظر و مواضع مشترک کشورهای عضو را مورد تایید قرار دهد.

 

* تأکید مقامات آمریکایی بر نزدیک بودن جنگ

در حالی که مقامات کشورهای اروپایی سرگرم مذاکره با روس‌ها هستند، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا دیروز بار دیگر با تکرار ادعاها درباره احتمال حمله روسیه به اوکراین، از شهروندان کشورش خواست از این کشور خارج شوند. او گفت در صورت حمله روسیه به اوکراین، تخلیه شهروندان آمریکایی با کمک نیروهای نظامی ایالات متحده امکان‌پذیر نیست. بایدن گفت: «شهروندان آمریکایی باید اکنون آنجا را ترک کنند. اینطور نیست که ما با یک سازمان تروریستی سر و کار داشته باشیم. ما با یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌های جهان روبه‌رو هستیم. وضعیت بسیار متفاوتی است و امکان دارد اوضاع به سرعت شکلی دیوانه‌وار به خود بگیرد». بایدن که با شبکه خبری «ان‌بی‌سی» صحبت می‌کرد، در پاسخ به این پرسش که چه سناریویی می‌تواند او را وادار به اعزام نیرو برای تخلیه آمریکایی‌ها از اوکراین کند، گفت: «اصلا چنین سناریویی در کار نیست. اگر آمریکایی‌ها و روس‌ها به سمت هم شلیک کنند، این دیگر شروع یک جنگ جهانی است. ما اکنون در دنیایی متفاوت‌تر از آنچه بودیم، هستیم».

 وزارت خارجه آمریکا هم روز پنجشنبه در بیانیه‌ای جداگانه تصریح کرد: «در صورت اقدام روسیه در هر منطقه از اوکراین، آمریکا قادر به تخلیه شهروندانش نخواهد بود». در ادامه ادعاهای غرب بویژه مقام‌های آمریکایی درباره قریب‌الوقوع بودن حمله روسیه به اوکراین، «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا نیز دیروز مدعی شد روسیه در حال تجمیع نیروهای بیشتر در مرز اوکراین است و هشدار داد این تهاجم ادعایی حتی ممکن است در جریان بازی‌های المپیک زمستانی پکن رخ دهد.  به گزارش شبکه «العربیه»، او با کنار گذاشتن این نظر که مسکو تا پایان بازی‌های پکن منتظر می‌ماند، گفت: ما در پنجره‌ای هستیم که هر زمانی ممکن است تهاجم آغاز شود و واضح است که دوران بازی‌های المپیک را نیز شامل می‌شود. بلینکن پس از نشست با همتایان خود از کشورهای به اصطلاح چهارگانه - استرالیا، هند، ژاپن و ایالات متحده- در ملبورن گفت: «به بیان ساده، ما همچنان شاهد نشانه‌های بسیار نگران‌کننده تشدید تنش روسیه هستیم».

 وی به رغم این ادعاها، در ادامه با بیان اینکه ایالات‌متحده بشدت ترجیح می‌دهد اختلافات با روسیه را از طریق دیپلماسی حل کند، مدعی شد: ما تمام تلاش ممکن را برای تعامل با روسیه انجام داده‌ایم.

 این اظهارات در حالی است که «آناتولی آنتونوف» سفیر روسیه در آمریکا، پیش از این، صحبت مقامات آمریکا درباره طرح‌های مسکو برای تشدید تنش در اوکراین را دروغ توصیف کرده بود. آنتونوف طی نشست خبری گفت صحبت‌ها درباره طرح تشدید تنش در اطراف اوکراین «تلقین‌ها و اخبار نادرست» است که در تماس با مقامات آمریکایی دائما چنین اتهاماتی را رد می‌کند. به نوشته وبگاه «ریانووستی»، وی در این ‌باره توضیح داد: «هیچ یک از نمایندگان ارشد روسیه هرگز نگفته‌اند روسیه به کشوری حمله خواهد کرد. همه اینها کنایه است، همه اینها اخبار نادرست است. ما همیشه درباره آن صحبت می‌کنیم». دیپلمات روس اظهار داشت: «دیروز جلساتی داشتم. علنا و شفاف با لبخند صحبت می‌کنم و می‌گویم نه امروز، نه فردا و نه پس‌فردا، روسیه به اوکراین حمله نخواهد کرد. آیا سؤال دیگری هست؟»

***