کد خبر: 244859تاریخ: 1400/11/23 00:00
رویترز: صادرات نفت ایران برای نخستین‌بار در ۳ سال اخیر از یک میلیون بشکه در روز گذشت
فروش روزانه نفت: بیش از میلیون بشکه
پس از اظهارنظر مسؤولان دولت سیزدهم مبنی بر رشد صادرات نفت، رویترز در گزارشی از افزایش بی‌سابقه فروش نفت کشورمان خبر داد
گروه اقتصادی: یکی از اهداف دولت سیزدهم از ابتدای روی کار آمدن، خنثی‌سازی تحریم‌ها و تقویت دیپلماسی اقتصادی بوده است. موضوع وابستگی درآمدهای دولت به فروش نفت، مساله‌ای نیست که در کوتاه‌مدت قابل تغییر باشد بنابراین ضروری بود دولت جهت مقابله با تحریم‌های ایالات متحده به سوی صادرات نفت از راه‌های مختلف و غیررسمی برود.
به گزارش «وطن‌امروز»، بررسی آمارهای صادرات نفت ایران نشان می‌دهد در دولت سیزدهم رقم صادرات رشد قابل توجهی داشته است. خبرگزاری رویترز پنجشنبه گذشته در گزارشی اعلام کرد بر اساس تخمین شرکت‌های ناظر بر صادرات و واردات نفت، صادرات نفت خام ایران با وجود تحریم‌های آمریکا، برای نخستین‌بار در ۳ سال گذشته به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده است. شرکت‌های ناظر اعلام کرده‌اند بخش بیشتر صادرات نفت ایران به مقصد چین انجام می‌شود. دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا درباره واردات نفت از ایران با چین صحبت کرده اما شرکت‌های چینی را برای این واردات تحریم نکرده است. پکن از آمریکا خواسته است تمام تحریم‌های ایران را لغو کند و اعلام کرده با این تحریم‌ها مخالف است. پیش از این حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی با اشاره به راهکارهای دولت برای دور زدن تحریم‌ها گفته بود: «صادرات نفتی ایران به حدی افزایش یافته که ما دیگر نگران صادرات آن نیستیم».
خبرگزاری رویترز در ادامه نوشته است: بر اساس برآوردهای شرکت‌هایی که جریان تجارت نفت را دنبال می‌کنند، صادرات نفت ایران برای نخستین‌بار در ۳ سال گذشته به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده است که نشان‌دهنده افزایش صادرات به چین است. صادرات نفت تهران از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ خارج شد و تحریم‌ها را با هدف محدود کردن صادرات نفت و درآمدهای مرتبط با آن به دولت ایران بازگرداند، کاهش یافته بود.
ایران بخشی از صادرات نفت خود را با وجود تحریم‌ها حفظ کرده است، زیرا واسطه‌ها راه‌هایی برای پنهان کردن مبدأ واردات پیدا می‌کنند. شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها می‌گویند مقصد بیشتر این محموله‌ها چین است. دولت جو بایدن درباره واردات نفت از ایران با چین گفت‌وگو کرده است اما تحریم‌هایی را علیه افراد و شرکت‌های چینی اعمال نکرده است. پکن از ایالات‌متحده خواسته است تحریم‌های ایران را که چین با آن مخالف است، لغو کند.
به گفته رویترز، مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا برای احیای توافق هسته‌ای روز سه‌شنبه از سر گرفته شد. اگر مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد، ایران می‌تواند فروش آزاد نفت را از سر بگیرد.
بر اساس برآوردهای مشاوران و تحلیلگران صنعت نفت، ایران سال ۲۰۲۱ با وجود تحریم‌ها توانست صادرات خود را افزایش دهد، البته این صادرات بسیار کمتر از 2.5 میلیون بشکه در روز (بشکه در روز) ارسال‌شده قبل از اعمال مجدد تحریم‌ها باقی می‌ماند.
شرکت مشاوره «پترو لجستیک» که جریان تجارت خارجی نفت را دنبال می‌کند، اعلام کرد صادرات نفت خام ایران در دسامبر به بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش یافت که بالاترین سطح در ۳ سال اخیر است، اگرچه در ژانویه به حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت.
افزایش صادرات ایران در حالی رخ می‌دهد که عرضه جهانی محدود به افزایش قیمت نفت به بالاترین سطح ۷ ساله یعنی ۹۴ دلار در هر بشکه کمک کرده است. لغو تحریم‌های ایالات‌متحده در تئوری به ایران اجازه می‌دهد صادرات نفت خام خود را به 2.5 میلیون بشکه در روز بازگرداند؛ رقمی که آخرین بار سال ۲۰۱۸ مشاهده شد.
دفتر سخنگوی وزارت خارجه چین در پاسخ به سوالی درباره واردات نفت از ایران گفت: «جامعه بین‌المللی از جمله چین، تحت چارچوب قانونی جهانی که هم منطقی و هم مشروع است، همکاری‌های عادی با ایران را انجام داده‌اند. آنها شایسته احترام و حفاظت هستند».
شرکت SVB International، یکی دیگر از شرکت‌های مشاوره که عرضه نفت ایران را دنبال می‌کند نیز به افزایش صادرات نفت خام ایران به بیش از یک میلیون بشکه در روز اشاره کرد، اگرچه این افزایش را در ژانویه به جای دسامبر ثبت کرد.
صادرات نفت خام ایران بر اساس برآوردهای SVB در ژانویه به 1.085 میلیون بشکه در روز رسید که از 82 هزار بشکه در روز ماه دسامبر افزایش یافته است. SVB تفاوت زیادی با صادرات ژانویه تا امروز در ماه فوریه مشاهده نکرده است. رقم قطعی برای صادرات ایران وجود ندارد و برآوردها اغلب در محدوده وسیعی قرار می‌گیرد. ایران به طور کلی آمار صادرات نفت را منتشر نمی‌کند.
تحلیلگران داده‌های نفت و گاز ورتکسا آنالیتیکس (Vortexa Analytics) هم گفتند چین سال گذشته به طور متوسط ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت از ایران وارد کرد که بیشتر به عنوان نفت خام از منابع دیگری مانند عمان، امارات و مالزی فروخته می‌شد. این در مقایسه با اوج واردات پیش از ترامپ که توسط گمرک چین در سال ۲۰۱۷ با حدود ۶۲۳۰۰۰ بشکه در روز ثبت شده بود، کمتر است. لازم به ذکر است چین در ژانویه نخستین آمار واردات رسمی نفت خام ایران در یک سال را گزارش کرده بود.
منبع دیگری - که جریان‌های ایران را دنبال می‌کند - حجم صادرات نفت ایران در دسامبر را حتی بالاتر از 1.2 میلیون بشکه در روز اعلام کرد، اگرچه او با پترو لجستیک درباره حرکت نزولی در محموله‌های ژانویه موافقت کرد. این منبع که مجاز به صحبت با رسانه‌ها نیست، گفت: تقریبا تمام این حجم به چین رفت.
* افزایش 11 دلاری قیمت نفت ایران
تازه‌ترین گزارش ماهانه اوپک حاکی از آن است که تولید نفت ایران در ماه ژانویه ۲۱ هزار بشکه در روز افزایش یافته و به ۲ میلیون و ۵۰۳ هزار بشکه رسیده است. با در نظر گرفتن ظرفیت ثابت پالایش کشور معادل 1.7 میلیون بشکه در روز، میزان صادرات نفت خام ایران بر اساس برآوردهای اوپک 800 هزار بشکه در روز در ماه گذشته بوده است. البته برخی منابع رسمی مثل خبرگزاری رویترز اخیرا اعلام کردند رقم صادرات نفت ایران به بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش یافته است. طبق آخرین گزارش ماهانه اوپک، قیمت نفت خام سنگین ایران نیز ماه ژانویه با افزایش ۱۰ دلار و ۹۱ سنتی ۸۵ دلار و ۵۹ سنت ثبت شده است. بر اساس تازه‌ترین گزارش سازمان اوپک و بر اساس منابع ثانویه، تولید نفت خام ۱۳ عضو اوپک در ماه ژانویه روزانه ۶۴ هزار بشکه افزایش یافته و این کشورها روزانه ۲۷ میلیون و ۹۸۱ هزار بشکه نفت تولید کرده‌اند. عربستان با تولید روزانه 9.999 میلیون بشکه، عراق با تولید روزانه 4.245 میلیون بشکه، امارات با تولید روزانه 2.924 میلیون بشکه و کویت با تولید روزانه 2.579 میلیون بشکه ۴ کشور نخست تولیدکننده سازمان اوپک هستند و ایران با تولید 2.503 میلیون بشکه در روز در جایگاه پنجم قرار گرفته است.
* عزم ایران برای بازپس‌گیری جایگاه خود در بازار انرژی
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تمرکز مدیریت صنعت نفت برنامه‌ریزی برای برداشت حداکثری از منابع نفت و گاز و صادرات انجام شد تا با ایجاد بهره‌وری و رونق اقتصادی، در بازپس‌گیری جایگاه ایران در سبد انرژی جهان موثر باشد.
جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن 1.2 هزار میلیارد بشکه معادل نفت خام ذخایر هیدروکربوری، جایگاه ممتازی در میان کشورهای دارنده سوخت‌های فسیلی دارد؛ جایگاهی بی‌بدیل که به تنهایی یکی از محورهای اصلی ترسیم‌کننده نقشه دیپلماسی کشور نیز هست.
دستیابی به منابع ارزشمند هیدروکربوری و استحصال فرآورده‌های سوختی زیرزمینی، هدفی است که از ابتدای فعالیت شرکت ملی نفت ایران به عنوان عهده‌دار تمام فعالیت‌های بالادستی صنعت نفت مورد توجه بوده و تلاش شده است با بهکارگیری شیوه‌های نوین فناوری صنایع نفت و گاز، میزان استحصال نفت خام و گاز افزایش یابد.
آنچه مسلم است تاکنون و با بهکارگیری فناوری‌های روز، امکان استحصال حدود ۳۴۰ میلیارد بشکه معادل نفت خام از این ذخایر زیرزمینی محرز شده است که در مقایسه با نرخ تولید فعلی، پیش‌بینی می‌شود امکان برداشت از این منابع خدادادی تا ۱۰۰ سال آینده وجود داشته باشد. این در حالی است که محاسبه این رقم با میانگین ضریب برداشت ۲۵ درصدی انجام شده و بدون‌شک با ارتقای دانش روز و تجهیز صنایع نفت و گاز کشورمان به جدیدترین یافته‌های پژوهشی، این رقم از پیش‌بینی فعلی بسیار فراتر خواهد رفت.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تمرکز مدیریت صنعت نفت بر اولویت‌های ساختاری شرکت ملی نفت ایران، برنامه‌ریزی هدفمندی برای برداشت حداکثری از منابع نفت و گاز، همپای صادرات انجام شد تا ضمن ایجاد بهره‌وری و رونق اقتصادی، تحقق چشم‌انداز برنامه‌های جامع توسعه در کشور را تضمین کند.
بر همین اساس افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز و تکمیل توسعه میادین مشترک پارس جنوبی، غرب کارون و...، تنوع‌بخشی و افزایش فروش نفت از طریق بخش خصوصی و دانش‌بنیان کردن اقتصاد نفت در چارچوب خنثی‌سازی تحریم‌ها و توسعه کسب‌و‌کار با رویکرد صادرات‌محوری از جمله مهم‌ترین اهداف تعریف شده برای فعالیت شرکت ملی نفت کشورمان در دولت مردمی تعیین شد.
در ادامه همچنین رویکرد حداکثرسازی نرخ جایگزینی ذخایر نفت و گاز و افزایش سهم تولید، توسعه فناوری و استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها، مراکز علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان و توجه به ساخت داخل و برنامه‌ریزی برای استفاده حداکثری از تولیدات داخل کشور به همراه آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی و جذب نخبگان در صنعت نفت به عنوان دیگر موارد مورد تاکید در مسیر تحقق اهداف عالیه شرکت ملی نفت ایران مطرح و تمام فعالیت‌های اجرایی ذیل این رئوس بازتعریف شد.
* تمرکز بر افزایش تولید و بهبود روند صادرات
شرکت ملی نفت ایران در مسیر دستیابی به جایگاه واقعی خود ۳ رویکرد اساسی را در دستور کار خود قرار داده و تمام اهداف عملکردی خود را بر این اساس استوار کرده است. این ۳ محور شامل بازگردانی میزان تولید به رقم پیش از تحریم‌ها تا پایان سال ۱۴۰۰، تثبیت تولید و در نهایت افزایش تولید است که برنامه‌های منطبق با آن با تکیه بر مباحث EOR و IOR انجام شده و در حال پیگیری است.
از مصادیق اجرای این چشم‌انداز در مجموعه شرکت ملی نفت ایران می‌توان به طرح ضربتی تولید گاز از ۱۳ میدان اشاره کرد که عمدتا در حوزه زاگرس جنوبی قرار دارند.
بر این اساس، قرارداد مربوط با سرمایه‌گذاری 3.6 میلیارد دلاری در بازه ۴ ساله تعریف و مقرر شده است اجرای طرح‌ها بر مبنای اولویت‌بندی آنها نهایی و اجرا شود.
پیش‌بینی می‌شود با اجرایی شدن این طرح، بیش از ۱۳۰ میلیون مترمکعب در روز به ظرفیت تولید گاز در کشور اضافه شود و از نظر میعانات گازی نیز رقمی بالغ بر ۱۰۰ هزار بشکه در روز تولید میعانات گازی کشورمان افزایش یابد. در اجرای این طرح همچنین یک فاز زودهنگام نیز در نظر گرفته شده است که قرار است در بازه زمانی کمتر از ۲ سال به سرانجام رسیده و روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب گاز را به میزان تولید فعلی گاز کشورمان اضافه کند.
* رکورد تولید ۷۰۵ میلیون مترمکعب گاز در پارس‌جنوبی
یکی از دستاوردهای قابل توجه که در نتیجه برنامه‌ریزی دقیق برای افزایش تولید گاز در کشور انجام شده است، ثبت رکورد تولید در میدان گازی پارس‌جنوبی است که برای نخستین‌بار تولید گاز از این میدان تا پایان آذر امسال به رقمی حدود ۷۰۵ میلیون مترمکعب رسیده که بیش از برنامه بوده و همچنان روند افزایشی دارد.
دستیابی به این رقم تولید در حالی است که بخشی از فازهای این میدان هنوز به بهره‌برداری کامل نرسیده؛ با این وجود پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای بسیار نزدیک نخستین «ترین» (Train) فاز ۱۴ به مدار تولید برسد.
در ادامه اجرای طرح‌های میدان پارس‌جنوبی که از جمله اولویت‌های توسعه‌ای شرکت ملی نفت ایران است، طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی مطرح است که پیش‌بینی می‌شود با تداوم روند کنونی و نهایی شدن بهره‌برداری از چاه‌های این میدان در آینده‌ای نزدیک، تولید روزانه ۱۴ میلیون مترمکعب گاز از این فاز نیز انجام شده و میزان تولید روزانه از فاز ۱۱ به رقم مشابه دیگر فازهای این میدان یعنی ۵۶ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.
* برنامه‌ریزی برای دستیابی به ظرفیت تولید پیش از تحریم‌ها
یکی از محوری‌ترین فعالیت‌های انجام شده در شرکت ملی نفت ایران از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم، تمرکز بر افزایش تولید و دستیابی به ظرفیت تولید پیش از تحریم‌ها بوده است که هم‌اکنون با اقدامات انجام شده بخش قابل ملاحظه‌ای از افزایش تولید محقق شده یا با برنامه‌ریزی انجام شده در شرکت‌های تابعه تا پایان سال محقق خواهد شد. به عنوان نمونه پیش‌بینی می‌شود تنها در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران میزان تولید به بیش از ۲ برابر میزان فعلی برسد.
***
افزایش تقاضا و کاهش عرضه نفت در بازار‌های جهانی
افزایش صادرات نفت ایران همزمان شده است با افزایش بی‌سابقه تقاضای نفت در بازار‌های جهانی و عدم عرضه متناسب از طرف کشورهای نفتی. اوپک پیش‌بینی کرده است تقاضای جهانی برای نفت در سال میلادی جاری با احیای قدرتمند اقتصاد جهانی از رکود ناشی از پاندمی، رشد بیشتری پیدا خواهد کرد. اوپک که در گزارش دسامبر خود پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی برای نفت در سال میلادی جاری را تغییر نداده بود، همچنان بر این باور است که تاثیر شیوع واریانت اُمیکرون بر تقاضا ملایم بوده و تاثیر اقتصادی منفی به اندازه موج‌های قبلی «کووید-۱۹» نداشته است. در گزارش ماه جاری به نظر رسید اوپک خوشبینی بیشتری پیدا کرده است اما پیش‌بینی رشد تقاضا را بدون تغییر نگه داشت. اوپک در جدیدترین گزارش ماهانه خود پیش‌بینی کرد مصرف جهانی نفت در ۳ ماهه سوم از مرز ۱۰۰ میلیون بشکه در روز عبور می‌کند و به 101.32 میلیون بشکه در روز و در ۳ ماهه چهارم به 102.92 میلیون بشکه در روز می‌رسد که در مقایسه با پیش‌بینی ماه پیش این گروه تغییری نداشته است. مصرف جهانی نفت آخرین بار سال ۲۰۱۹ از این رقم فراتر رفته بود. برای کل سال ۲۰۲۲، اوپک برآوردش از تقاضای جهانی برای نفت را ۱۰ هزار بشکه در روز افزایش داد و 100.8 میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرد. پیش‌بینی اوپک از نرخ رشد سالانه تقاضا در سال میلادی جاری همچنان 4.2 میلیون بشکه در روز ماند. این گزارش همچنین تولید بالاتر اوپک را نشان داد که در راستای تسهیل تدریجی توافق محدودیت عرضه اوپک‌پلاس بود. اوپک‌پلاس هر ماه تولیدش را به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌دهد که سهم اوپک از این افزایش ۲۵۴ هزار بشکه در روز است اما تولیدش به دلیل مشکلات تولیدکنندگان کوچک‌تر در بالا بردن ظرفیت تولید، کمتر از این افزایش داشته است.