گروه سیاسی: دور هشتم مذاکرات کمیسیون مشترک برجام که طولانی‌ترین دور این مذاکرات لقب گرفته در شرایطی ادامه دارد که همچنان برخی هیات‌ها از پیشروی مذاکرات و رسیدن به مرحله نهایی برای حصول توافق خبر می‌دهند. 

به گزارش «وطن‌امروز»، مذاکرات احیای برجام با هدف رفع تحریم‌ها به نقطه‌ای رسیده است که تمام طرف‌ها منتظر اتخاذ تصمیم سیاسی در واشنگتن هستند. روز گذشته علی باقری مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران و میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین و مذاکره‌کننده ارشد این کشور دیدار کردند. در این ملاقات مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز که از شنبه به مذاکرات پیوسته حضور داشت. 

نماینده روسیه که طی 3-2 روز گذشته دیدارهای متعددی با طرفین مذاکراتی داشته است در صفحه توئیترش از دیدار و «رایزنی‌های بسیار متمرکز» با رئیس هیات مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین خبر داد. ‌اولیانوف در صفحه توئیترش نوشت: روز یکشنبه رایزنی‌هایی بسیار متمرکز در جریان مذاکرات وین پیرامون برجام [توافق هسته‌ای] در جریان بود. بویژه اینکه دیدار مفیدی با علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران درباره مسائل مهم باقیمانده داشتم. 

نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین پیش از این هم از دیدارهای خود با انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپایی در مذاکرات و رابرت مالی رئیس تیم مذاکره‌کننده آمریکایی در وین که در هتل ماریوت کمی آن سوتر از محل رسمی مذاکرات مستقر است گزارش توئیتری منتشر کرده بود. دیپلمات روس در رابطه با دیدار مورا، آن را رایزنی برای سند نهایی مذاکرات عنوان کرد. بر همین اساس «میخائیل اولیانوف» در پیامی توئیتری نوشت: «برای دومین بار طی یک روز، ‌با آقای انریکه مورا، هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی برای تبادل دیدگاه‌ها درباره تحولات کنونی و آتی درباره گفت‌وگوهای وین درباره برجام دیدار کردم». 

اولیانوف همچنین در توئیت دیگری از ملاقات خود با نماینده آمریکا نوشت: «من با «رابرت مالی» نماینده آمریکا در امور ایران دیدار کردم. ما درباره بحث‌برانگیزترین موضوعاتی که باید در مذاکرات وین درباره برجام حل‌و‌فصل شود، گفت‌وگو کردیم».

در همین حال، «وانگ کان» نماینده چین در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین ادعا کرد مذاکرات وین برای لغو تحریم‌های یکجانبه علیه ایران وارد مرحله نهایی شده است. به گزارش روزنامه صهیونیستی جروزالم‌پست، کان تصریح کرد: «تمام مذاکره‌کنندگان موافق هستند که ما به مرحله نهایی رسیده‌ایم، بویژه آنکه همکاران ایرانی ما بسته نهایی خود را پیشنهاد داده‌اند». مذاکره‌کننده ارشد چین در مذاکرات وین سپس ابراز امیدواری کرد ایران «رسماً بازخوردهای مکتوب خود را درباره بسته پیشنهادی برای بحث توسط همه طرف‌ها ارائه کند». همچنین شبکه «سی‌جی‌تی‌ان» نیز گزارش کرد یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایرانی روز شنبه اعلام کرد ارائه پیشنهادات امری معمول در هر مذاکراتی است و «ایران از روز اول در ارائه ایده‌ها و پیشنهادات جدید پیشگام بوده و طرف‌های دیگر را نیز تشویق به چنین کاری کرده است». 

 این منبع همچنین درباره پیشنهادهای طرف‌های مقابل نیز گفته است که تیم مذاکره‌کننده ایرانی همیشه هرگونه پیشنهاد جدید را با دقت بررسی می‌کند، البته اگر پیشنهادی در کار باشد. طبق این گزارش، این منبع آگاه درباره عدم تصمیم‌گیری آمریکایی‌ها گفت: «آمریکا در نهایت باید تصمیم‌ بگیرد و به کش دادن این فرآیند و بلاتکلیفی خود پایان دهد». 

 

* رایزنی وزرای خارجه آمریکا و انگلستان

وزارت خارجه آمریکا از رایزنی «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه این کشور با «لیز تراس» همتای انگلیسی وی درباره مذاکرات جاری با ایران در شهر وین خبر داد. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با انتشار یک بیانیه، درباره تماس تلفنی شامگاه شنبه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت جو بایدن با لیز تراس، وزیر خارجه انگلیس توضیحاتی ارائه داد. طبق این بیانیه آنها درباره ایران و مذاکرات وین تبادل‌نظر و رایزنی کردند. طبق بیانیه وزارت خارجه آمریکا، آنتونی بلینکن و لیز تراس «همچنین در این باره بحث کردند که تلاش‌های بین‌المللی باید به دنبال گفت‌وگوی معنادار با روسیه درباره نگرانی‌های امنیتی متقابل باشد که می‌تواند به یک راه‌حل دیپلماتیک منجر شود». در بخش پایانی این بیانیه به رایزنی وزرای خارجه آمریکا و انگلیس درباره مذاکرات در وین با موضوع رفع تحریم‌های غیرقانونی اعمال‌شده علیه ایران اشاره شده است؛ مذاکراتی که دیپلمات‌های ارشد تهران و گروه 1+4 به صورت مستقیم دنبال می‌کنند و نماینده آمریکا با واسطه و غیرمستقیم در این مذاکرات حضور دارد. به روایت وزارت خارجه آمریکا، وزیر خارجه دولت جو بایدن و وزیر خارجه انگلیس «در مورد اهمیت رسیدن به نتیجه موفقیت‌آمیز درباره مذاکرات با ایران درباره بازگشت متقابل به اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت‌و‌گو کردند». 

 

* تماس پوتین و مکرون

در کشاکش مراحل نهایی وین 8 و تنش‌ها در اوکراین، روسای‌جمهور روسیه و فرانسه تلفنی گفت‌وگو کردند. در این راستا کاخ کرملین درباره محورهای تماس تلفنی شنبه‌شب ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور این کشور و امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه توضیحاتی ارائه داد. کرملین اعلام کرد، رئیس‌جمهور روسیه در گفت‌و‌گو با همتای فرانسوی درباره مذاکرات وین به تبادل نظر پرداخت. به روایت دفتر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، او و امانوئل مکرون طی این تماس درباره مذاکرات وین و توافق هسته‌ای برجام رایزنی کردند. طبق بیانیه کرملین، در گفت‌و‌گوی تلفنی روسای‌جمهور روسیه و فرانسه «موضوع حفظ و اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک درباره برنامه هسته‌ای ایران مورد بررسی قرار گرفت». کرملین افزود که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و امانوئل مکرون همتای فرانسوی او توافق کردند این موضوعات «در کانون توجه گفت‌و‌گوهای روسیه و فرانسه در بالاترین سطح» قرار گیرد. 

 

* همه منتظر آمریکا!

مذاکرات وین در شرایطی که ادعا می‌شود به مراحل پایانی خود رسیده همچنین تمام توجه‌ها را متوجه ایالات متحده و تصمیمی که باید دولت بایدن بگیرد، کرده است. در جبهه آمریکا، اوضاع پیچیده شده است و انسجام داخلی لازم برای پیوستن مجدد واشنگتن به برجام وجود ندارد. 

پس از اختلافات در تیم مذاکراتی و جدا شدن افرادی نظیر ریچارد نفیو و آرین طباطبایی در میانه راه مذاکرات، سطح اختلاف و چنددستگی به سناتورهای این کشور رسیده است. حتی در میان دموکرات‌ها هم اتحاد کاملی مبنی بر احیای برجام وجود ندارد. این اختلاف نظرهای داخلی که در نهایت باعث شد راب مالی به جلسه محرمانه با نمایندگان برای گزارش و ادای توضیحات در کپیتول هیل- ساختمان کنگره- کشانده شود هم حل نشد و برخی اخبار از قانع نشدن نمایندگان از توضیحات نماینده ویژه آمریکا در امور ایران حکایت می‌کند. اظهارات برخی نمایندگان جمهوری‌خواه درباره توضیحات «رابرت مالی» نشان می‌دهد این جلسه دست‌کم بخشی از قانونگذاران را اقناع نکرده است. به عنوان نمونه «کلاودیا تنی» عضو جمهوری‌خواه کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در گفت‌وگو با پایگاه «واشنگتن‌فری‌بیکن» گفته که توضیحات رابرت مالی در جلسه استماع روز سه‌شنبه بیشتر از آنکه به سوالات نمایندگان پاسخ دهد برای آنها سوال ایجاد کرد. 

همچنین «پولیتیکو» اواخر هفته گذشته در گزارشی درباره مذاکرات وین نوشت، نمایندگان کنگره آمریکا درباره بهترین شیوه رویارویی با مساله هسته‌ای ایران دچار اختلاف و دودستگی شده‌اند به طوری که اکثر دموکرات‌ها خواستار احیای سریع توافق سال ۲۰۱۵ برجام هستند که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده آن را پاره کرد، این دموکرات‌ها تأکید دارند احیای برجام به شکل اولیه‌اش، تنها راه‌حل و گزینه امکانپذیر است. با این حال، جمهوری‌خواهان اصرار به بازگشت به دکترین «فشار حداکثری» ترامپ دارند که وضع تحریم‌های ویرانگر علیه جمهوری اسلامی ایران را شامل می‌شود. در این میان، برخی دموکرات‌های ارشد کنگره هم آشکارا ادامه حضور در میز مذاکرات وین برای رسیدن به توافق درباره برجام را زیر سؤال می‌برند. «باب منندز» رئیس دموکرات کمیته روابط خارجی سنا از ایالت «نیوجرسی» پس از جلسه استماع روز گذشته این کمیته درباره ایران گفت: «من فکر نمی‌کنم اعضا دقیقا معنا و مفهوم ورود مجدد [به این توافق] را بدانند. توافق چیست؟ آیا دقیقا همان چیزی که باید باشد، هست؟ آیا متفاوت است؟. اگر اینطور است، چه تفاوتی دارد؟ ما چه چیزهایی می‌دهیم؟» وی ضمن اعلام مخالفت با احیای برجام گفت: «آنها (مذاکره‌کنندگان آمریکا) باید وقتی می‌دیدند که توافق خوبی وجود ندارد، آنجا را ترک می‌کردند. نمی‌دانم چه زمانبندی‌ای وجود دارد اما هر زمانی وجود داشته باشد، پنجره به سرعت در حال بسته شدن است». 

گفتنی است «لیندسی گراهام» و «رابرت منندز» اعضای ارشد جمهوری‌خواه و دموکرات در مجلس سنای آمریکا طرحی به مجلس سنا ارائه کرده‌اند که لغو تحریم‌های «اصلی» آمریکا علیه ایران را منوط به توقف غنی‌سازی بومی اورانیوم می‌کند. این طرح خواستار آن شده که آمریکا یک بانک سوخت هسته‌ای در منطقه غرب آسیا راه‌‌اندازی کند که سوخت هسته‌ای لازم برای همه کشورهای منطقه را تهیه کند. این سناتورها مدعی شده‌اند ایران بعد از انجام چنین اقدامی باید غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کرده و سوخت هسته‌ای مورد نیازش را از همین بانک سوخت هسته‌ای فراهم کند. 

این ۲ سناتور طی یادداشتی در واشنگتن‌پست که در آن به ابعاد طرح خود پرداخته‌اند همچنین نوشته‌اند: چنانچه ایران وارد توافقی شود که در آن از غنی‌سازی بومی صرف‌نظر می‌کند ایالات متحده باید برای این کشور تخفیف‌های تحریمی‌ای فراتر از آنچه در برجام به ایران اعطا می‌شود در نظر بگیرد. هر توافق بین‌المللی که با هدف محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران و ارائه تخفیف تحریمی به این کشور شکل می‌گیرد باید به مجلس سنا آورده شده و مورد تأیید قرار بگیرد. این 2 عضو ارشد سنای آمریکا ادامه می‌دهند: چرا باید تلاش‌های دیپلماتیک خود را فقط به کنترل برنامه هسته‌ای ایران محدود کنیم؟ در عوض، باید رویکردی را دنبال کنیم که به صورت معنادار این رفتارهای ایران و اهرم فشار به دست آمده از آن برای تهران در نتیجه آنها را محدود کند. اگر از ایران مطالبات بیشتر داریم باید برای کاهش بیشتر تحریم‌ها در ازای آن هم آمادگی داشته باشیم. ایالات متحده و جامعه بین‌المللی باید روی تعاملات دیپلماتیک جدید سرمایه‌گذاری کرده و به ترغیب مذاکرات گسترده‌تر برای مهار نفوذ مخرب ایران در منطقه بپردازند».