رفعت هاشم‌پور از چهره‌های باسابقه و سرشناس دوبله ایران و همسر استاد جلال مقامی بر اثر کهولت سن درگذشت. جلال مقامی روز گذشته در صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام نوشت: «بازگشت همه به سوی اوست. امروز همسرم بانو رفعت هاشم‌پور به رحمت خدا رفتند».

به گزارش «وطن‌‌امروز»، رفعت هاشم‌پور، گوینده و دوبلور شاخص و پیشکسوت جمعه هفتم اسفندماه در 90 سالگی در کرج درگذشت. هاشم‌پور از سال ۱۳۳۷ وارد عرصه دوبله شد و طی سال‌های قبل و بعد از انقلاب در دوبله بسیاری از فیلم‌های سینمایی خارجی و ایرانی گویندگی کرد. 

وی سال ۱۳۱۰ در اردبیل متولد شد. این گوینده و دوبلور قدیمی طی سال‌های متمادی در قبل و بعد از انقلاب اسلامی در تعداد بسیار زیادی از فیلم‌های سینمایی خارجی و ایرانی گویندگی کرد. هاشم‌پور پس از طی تحصیلات مقدماتی برای تحصیل در رشته بازیگری تئاتر وارد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد و در این رشته با مدرک کارشناسی به فارغ‌التحصیلی رسید. با اینکه وی در رشته بازیگری تحصیل کرده بود اما فعالیت هنری خویش را با دوبله آغاز کرد. هاشم‌پور به جای بازیگران بزرگی چون سوزان هیوارد، اینگرید برگمن، آنا مانیانی، جینا لولوبریجیدا، لانا ترنر و الینور پارکر در فیلم‌های خارجی و به جای بازیگرانی چون شهلا ریاحی در فیلم‌های ایرانی سخن گفته ‌است. یکی از به‌یادماندنی‌ترین گویندگی‌های او که صدایش را در اذهان بسیاری ماندگار کرد، گویندگی او به جای ویوین لی در نقش اسکارلت اوهارا در فیلم جاودانه «بر باد رفته» ساخته ویکتور فلمینگ است. همچنین بسیاری صدای او را به خاطر گویندگی‌اش در فیلم «محمد رسول‌الله» ساخته مصطفی عقاد، به جای ایرنه پاپاس در نقش «هند» به یاد می‌آورند. گویندگی نقش صفیه در فیلم مهم و تاثیرگذار «بازمانده» نیز از جمله صداهایی است که از هاشم‌پور در خاطره‌ها مانده است. اگر چه وی کار دوبله را از سال ۱۳۳۷ آغاز کرد اما در کنار آن در فاصله سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۶ به عنوان معلم در آموزش‌و‌پرورش نیز مشغول تدریس شد. 

خانم رفعت هاشم‌پور یکی از بزرگ‌ترین گویندگان زن تاریخ دوبلاژ در ایران بود که در کنار دوبله و گویندگی، بسیاری به واسطه همکاری درازمدت با ایشان توانستند فنون و مهارت‌های گویندگی را بیاموزند. وی از نسل ماندگار دوبله ایران بود که زبان گویای بسیاری از فیلم‌های سینمایی و سریال‌های داخلی شد؛ فیلم‌هایی که ماندگاری‌شان در ذهن مخاطبان را مدیون هنرنمایی او در فن دوبلاژ هستند. به تعبیر یکی از بیوگرافی‌هایی که درباره او نگاشته شده، صدای او گرم و گیرا و پرطنین و سرشار از احساسات شورانگیز زنانه‌ بود. هنر هنرپیشه در بسیاری از مواقع با صدای هاشم‌پور ماندگار شده است. نوع گویندگی و جنس صدای رفعت هاشم‌پور به گونه‌ای بود که به او امکان گویندگی در نقش شخصیت‌های عمیق و چندبعدی را می‌داد و علاوه بر این وجود نوعی حزن و اندوه در صدای او سبب شده بود عمدتا در نقش‌های مربوط به زنان غمگین و افسرده بسیار موفق ظاهر شود. گذشته از اینها رفعت هاشم‌پور توانایی حیرت‌انگیزی در تطبیق دادن صدایش بر چهره‌های جوان یا مسن داشت. از نمونه کارهای شاخص هاشم‌پور می‌توان به گویندگی او به جای جین فوندا در سریال عروسک‌ساز، شخصیت اناستازیا در فیلم ابله، برخی نقش‌ها در سریال ارتش سری، شخصیت مادر آمیتا باچان (وی جی) در فیلم هندی قانون، کاراکتر زن دیوانه در فیلم ژاپنی مشهور ریش قرمز و به جای فخری خوروش در سریال پهلوانان نمی‌میرند و تاراج نیز اشاره کرد. این هنرمند دوبله مدیریت دوبلاژ سریال «قصه‌های جزیره» را در اواسط دهه ۷۰ بر عهده گرفت. همچنین در این سریال خود او به جای شخصیت هتی کینگ یا خاله هتی (با نقش‌آفرینی جکی باروز) حرف می‌زد که بسیار مورد توجه قرار گرفت. 

 

* دوبلوری که نمی‌خواست وارد این کار شود‍! 

رفعت هاشم‌پور، دوبلور پیشکسوت کشورمان که به دلیل کهولت سن ‌دار فانی را وداع گفت، درباره نخستین فیلم خارجی‌ که در آن صحبت کرده، گفته بود: «اولین بار که پایم به تلویزیون رسید، نقش اول یک فیلم عربی را به من دادند. از من اصرار که نمی‌توانم و از آنها اصرار که چرا می‌توانی و شد».

هاشم‌پور در سال ۱۳۳۶ در رشته بازیگری تئاتر از دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و خودش چنین می‌گفت: اصلا قصد ورود به دوبله را نداشتم؛ می‌خواستم به تحصیلم ادامه دهم اما حالا یا تقدیر بود یا سرنوشت، ما به این حرفه کشیده شدیم. 

او که با برنامه صداهای ماندگار گفت‌وگو می‌کرد، حضورش در عرصه دوبله را مدیون مدیران دوبلاژ آن زمان دانسته و اظهار کرده بود: به هر حال یک دختر ۱۹‌-‌۱۸ ساله زمانی که وارد این حرفه می‌شود، آنچنان تجربه پرباری پشتش نیست که بتواند استفاده کند؛ مگر مدیر دوبلاژی که آنجا هست، به آدم بگوید باید اینطوری یا آنطوری حرف بزنی. خب! اگر شما می‌گویید موفق، من هنوز خودم را موفق نمی‌دانم. 

وی همچنین درباره نخستین فیلم خارجی‌ای که در آن صحبت کرده، یادآور شده بود: نخستین بار که پایم به تلویزیون رسید، یک فیلم عربی بود و نقش اول فیلم را به من دادند و مرحوم محمود نوذری صدا می‌گرفت و آقای لطیف‌پور هم سرپرست بود. از من اصرار که نمی‌توانم و از آنها اصرار که چرا می‌توانی و شد. 

هاشم‌پور در پاسخ به این سوال که آیا با نقش‌هایش ارتباط برقرار می‌کرده یا خیر؟ گفته بود: اگر ارتباط برقرار نشود، اصلا کار مورد توجه قرار نمی‌گیرد. یعنی زمانی که یک گوینده نقشی را که می‌خواهد بگوید تحت تأثیرش قرار نگیرد و احساسات و عواطف خودش را تحت تأثیر قرار ندهد، به هیچ وجه قابل قبول شنونده و حتی خود گوینده نیست. 

وی همچنین اظهار کرده بود: چون تماشاچی معمولا مقداری تحت تأثیر تصویر است و مقداری هم تحت تأثیر صدا. حتی در برنامه‌های رادیویی، باز شنونده که تصویر ندارد باید تحت تأثیر قرار گیرد، یعنی صدا باید از درون باشد تا تأثیرش را بگذارد. 

این هنرمند درباره دوبله فیلم «بر باد رفته» که در 2 نسخه تهیه شده بود، چنین اظهار کرده بود: دوبله اول خیلی جالب از آب درآمد. ‌ای کاش همان صدا بود و روی کاست ویدئو می‌رفت. من از دوبله دوم ناراضی بودم. علتش این بود که یا سریع کار می‌شد یا با عجله بود.

***