گروه سیاسی: رئیس مجلس شورای اسلامی بر تقدم حفظ ساختار هسته‌ای ایران در توافق احتمالی تاکید کرد و گفت: نتیجه مذاکرات باید مراحل تصویب و تأیید را در ساختارهای نظام جمهوری اسلامی ایران طی کند. 

به گزارش «وطن‌امروز»، علی باقری، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده کشورمان، دیشب با دستور کار مشخص به منظور پیگیری مذاکرات با هدف حل مشکلات برای حصول توافق عازم وین شد. سفر باقری به وین در شرایطی است که شورای عالی امنیت ملی در آخرین جلسه خود با بررسی روند و نتایجی که تاکنون از مذاکرات وین حاصل شده است بر ضرورت تحقق مطالبات قانونی و منطقی ایران که در محدوده خطوط قرمز کشورمان قرار دارد، تاکید کرد. این در حالی است که مذاکرات لغو تحریم‌های وین در روزهای اخیر به مراحل مهم و حساسی رسیده است و همه طرف‌های مذاکره‌کننده در انتظار تصمیم سیاسی آمریکا هستند. در همین زمینه حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان شنبه‌شب با انتشار متنی در صفحه توئیتر خود نوشت: «ما با جدیت در حال بررسی متن توافق هستیم و با جوزف بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی و هماهنگ‌‌کننده ارشد مذاکرات وین تلفنی گفت‌وگو داشتم. همکارم علی باقری نیز با مورا در تماس و مشورت است. همه برای رسیدن به توافق خوب در تلاش هستیم و خطوط قرمز خود را به طرف غربی منعکس کرده‌ایم».

در این میان «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین از دیدار و رایزنی اعضای برجام با آمریکا بدون حضور هیأت ایرانی خبر داد. دیپلمات روس در توئیتی نوشت: اعضای برجام (بدون ایران) و ایالات متحده رایزنی‌هایی غیررسمی در چارچوب مذاکرات وین انجام دادند. ما منتظر بازگشت دکتر علی باقری‌کنی مذاکره‌کننده ارشد (هیأت) ایرانی از تهران به وین هستیم تا توافق احیای برجام را نهایی کنیم. با این حال به نظر می‌رسد ۲ مساله تضمین طرف آمریکایی برای عدم خروج از برجام و بسته شدن پرونده ادعاهای سیاسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (pmd) علیه کشورمان مهم‌ترین موضوعات محل اختلاف در مذاکرات وین است. در همین زمینه سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در گفت‌وگو با صداوسیما با بیان اینکه سفر اخیر باقری به تهران، سفری عادی مانند دیگر سفرهاست که تاکنون انجام شده و هدف از آن، مشورت و دریافت دستورالعمل‌ها برای بازگشت به وین است، اظهار داشت: ما درباره پرسش‌ها یا ادعاهای سیاسی‌ای که آژانس درباره برخی اقدامات کشورمان مطرح کرده و از نظر ما محلی نداشته است پاسخ دادیم این پرونده باید بسته شود. وی بسته شدن پرونده ادعاهای سیاسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (pmd) علیه کشورمان را ضروری دانست و تاکید کرد ایران هیچ ضرب‌الاجلی را قبول نمی‌کند. 

 

* جلسه غیرعلنی مجلس درباره مذاکرات وین

نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی نیز روز گذشته در جلسه‌ای غیرعلنی به بررسی آخرین وضعیت مذاکرات وین پرداختند. رئیس قوه مقننه در این جلسه گزارشی در این باره قرائت کرد. در همین زمینه احمد علیرضا‌بیگی در گفت‌وگو با تسنیم درباره جلسه غیرعلنی مجلس گفت: در این جلسه آقای قالیباف، رئیس مجلس گزارشی از آخرین وضعیت مذاکرات وین به نمایندگان ارائه کرد. وی افزود: آقای قالیباف در این جلسه غیرعلنی عنوان کرد دیگر این سوال که «در مذاکرات بمانیم یا نمانیم؟» مطرح نیست، ما باید در مذاکرات بمانیم و آن را پیش ببریم. نماینده تبریز در مجلس ادامه داد: رئیس مجلس گفت این موضوع مطرح است که ما باید چگونه مذاکرات را پیش ببریم تا برای ما انتفاع اقتصادی داشته باشد، البته در این انتفاع اقتصادی حفظ ساختار هسته‌ای ایران بر هر چیز دیگری تقدم دارد، یعنی این‌طور نیست که ما بگوییم سود اقتصادی ببریم و از سوی دیگر ساختار هسته‌ای‌مان را از بین ببریم. علیرضابیگی اضافه کرد: آقای قالیباف اظهار کرد در مذاکرات بخشی از خواسته‌های ما برآورده شده است اما هنوز موضوعات حل‌نشده‌ای وجود دارد که بیشتر به تضمین‌ها بازمی‌گردد، ما هم متوجه هستیم که این موضوع مستلزم زمان است و ما هم خودمان را ملزم می‌دانیم تعهدات‌مان پایاپای و متعادل انجام شود. 

در تضمین‌ها توضیح این نکته ضروری است که همان‌طور که دولت بایدن نمی‌تواند بابت عدم خروج مجدد از برجام تضمین دهد، حفظ ساختارهای هسته‌ای ایران جهت بازگشت‌پذیری سریع در صورت نقض عهد مجدد توافق می‌تواند یکی از تضامینی باشد که توافق را برای ایران متوازن‌تر کند. این نکته‌ای بود که هفته گذشته مورد تاکید دبیر شورای عالی امنیت ملی هم قرار گرفت. علی شمخانی در توئیتی نوشت: توانمندی صلح‌آمیز هسته‌ای ‫ایران‬ باید چون شمشیر داموکلس همواره بالای سر عهدشکنان باقی بماند تا تضمینی واقعی برای اجرای تعهدات‌شان باشد. وی افزود: سال ۹۷ پس از خروج ‫آمریکا‬ از برجام، بهتر بود مطابق تدبیر رهبری از این «تضمین ذاتی» بیشتر و تاثیرگذارتر استفاده می‌شد. ‬‬‬

علیرضابیگی همچنین اظهار کرد: آقای قالیباف در این نشست همچنین عنوان کرد «یکی دیگر از موضوعاتی که ما روی آن تأکید داریم بحث پادمان است که باید حل‌وفصل شود و علامت سوال‌هایی که روی فناوری هسته‌ای ما وجود دارد برطرف و تحریم‌ها بویژه تحریم‌های هسته‌ای برداشته شود». نماینده تبریز گفت: رئیس مجلس در پایان عنوان کرد «مذاکرات هنوز نهایی نشده است و نتیجه مذاکرات باید مراحل تصویب و تأیید را در ساختارهای نظام جمهوری اسلامی ایران طی کند». علیرضابیگی خاطرنشان کرد: دغدغه نمایندگان در این جلسه حفظ ساختار هسته‌ای کشور بود که روی آن تأکید داشتند و مصر بودند بدانند حفظ ساختار هسته‌ای ما چگونه صورت خواهد گرفت. 

 

* قانون هسته‌ای مجلس در مذاکرات رعایت شود

سخنگوی هیات رئیسه مجلس با بیان اینکه در مذاکرات هسته‌ای در درجه اول باید قانون اقدام راهبردی مصوب مجلس در نظر گرفته شود، افزود: چارچوب مذاکرات باید در همین مسیر باشد. مجلس هم بر این موضوع نظارت می‌کند و ما از مذاکره‌کنندگان در چارچوب منافع ملی حمایت می‌کنیم. سیدنظام‌الدین موسوی اعلام کرد: رئیس مجلس هم در این جلسه تاکید کرد موضوع هسته‌ای برای ما مهم است و از حقوق هسته‌ای خود عدول نمی‌کنیم و هر مذاکره و توافقی باید حقوق هسته‌ای ما را تضمین کند. نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ما با تحریم‌های ظالمانه آمریکا مواجه هستیم، اظهار داشت: اگر جایی تعهد یا تضمینی می‌دهیم، باید تعهد متقابل هم وجود داشته باشد که رفع تحریم‌ها و انتفاع اقتصادی باشد. وی تاکید کرد: خوشبختانه در سال‌های اخیر تحریم‌ها اثر خودش را از دست داده ولی چون تعهداتی دادیم و باید به تعهدات تا زمان پایان راستی‌آزمایی پایبند باشیم، باید انتفاع اقتصادی را هم در نظر داشته باشیم. موسوی با بیان اینکه آمریکا باید در مقابل تعهداتش ضمانت بدهد، گفت: ضمانت‌ها مختلف است، مثلا ضمانت ذاتی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی که اگر این ضمانت‌ها وجود نداشته باشد تعهدات ما بی‌معنی خواهد بود. تعهد همراه با ضمانت است. 

عبدالرضا مصری، نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی نیز گفت: قرار است کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی از حسین امیرعبداللهیان برای بررسی آخرین نتایج مذاکرات دعوت به عمل آورد.

 

* PMD در راس خطوط قرمز‌ ایران

مذاکرات وین برای تعیین تکلیف توافق هسته‌ای برجام اگرچه وارد مرحله نهایی و بستن برخی پرانتزهای باز شده است اما با این وجود، موضوعات مهمی که می‌تواند اصل توافق را تحت تاثیر قرار دهد حل نشده باقی مانده است. یکی از آنها PMD (ابعاد نظامی احتمالی) یا مطالعات ادعایی است که تهران خاتمه آن را به عنوان یکی از خطوط قرمز غیرقابل خدشه و عدول‌ناپذیر خود، شرط هرگونه توافقی قرار داده است.

PMD مجموعه‌ای از اتهامات کشورهای غربی و عمدتا آمریکا، نسبت به وجوه تسلیحاتی برنامه اتمی «جمهوری اسلامی» است که برای نخستین بار طبق ادعای آمریکایی‌ها از کامپیوتر شخصی یکی از کارمندان فراری سابق ایران به دست آمد. آژانس، طی گزارش یوکیا آمانو، دبیر کل وقت در نوامبر 2011، تمام این ادعاها را در یک گزارش جمع‌آوری کرد. 

در بخش خلاصه گزارش آژانس آمده است: «ارزیابی آژانس این است که قبل از پایان سال 2003 طیفی از فعالیت‌های مرتبط با ساخت ابزار انفجار هسته‌ای در ایران به صورت تلاش‌های هماهنگ انجام شده است و برخی از فعالیت‌ها قبل از سال 2003 انجام شده‌اند. ارزیابی آژانس این است که این فعالیت‌ها، از سطح مطالعات امکان‌سنجی و علمی، و کسب برخی صلاحیت‌ها و توانمندی‌های فنی مرتبط بالاتر نرفته‌اند. آژانس هیچ شواهد موثقی درباره فعالیت‌هایی در ارتباط با ساخت بمب انفجاری هسته‌ای بعد از سال 2009 در اختیار ندارد». با این وجود برخلاف ادعاهای دولت روحانی در خاتمه یافتن پی‌ام‌دی در برجام، این موضوع همچنان باقی مانده است و آژانس با استناد به اسناد سرقتی صهیونیست‌ها از ایران ادعاهای جدیدی درباره چند مکان ایرانی مطرح و در این باره حتی تیرماه سال گذشته قطعنامه‌ای هم در شورای حکام علیه کشورمان صادر کرد. اینها در حالی است که رافائل گروسی در سفر شهریور 99 به ایران و مذاکره با دولت روحانی دسترسی بازرسان آژانس را برای ۲ مکان مورد نظر دریافت کرد. این در شرایطی بود که گروسی در تهران توافق کرد آژانس درخواست‌های دسترسی فراتر از ۲ مکان مورد توافق نداشته باشد. وی ۲۷ شهریور در گفت‌وگو با برنامه «هارد تاک» بی‌بی‌سی رسما اعلام کرد توافق اخیر این آژانس با تهران «پایان داستان» نیست و بازرسان این نهاد در ایران هستند تا با بررسی‌های فنی، عدم دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای را کنترل و اثبات کنند. 

حساسیت کشورمان به PMD از این نظر قابل طرح است که اگر موضوع مطالعات ادعایی در برجام مفتوح بماند می‌تواند اصل برجام را برای کشورمان بی‌اثر کند به این شکل که با طرح ادعاها و بهانه‌جویی‌های جدید، مسیر کشاندن پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل از طریق شورای حکام را طی کند.

با این وصف، ایران در این باره یادآور شده همان‌طور که در بالای صفحات متن مذاکره درج شده، تا زمانی که درباره همه چیز توافق نشده است، درباره هیچ چیز توافق نشده است. گفتنی است حسین امیرعبداللهیان در مصاحبه اخیر خود با شبکه «سی‌ان‌ان» گفت: ما معتقدیم تمام موضوعات چه در حوزه هسته‌ای و چه در حوزه رفع تحریم‌ها باید به‌ صورت یک بسته حل‌وفصل شود. در بازگشت همه طرف‌ها به برجام، این امر پذیرفته نیست که ما نظام سخت راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بپذیریم و از دیگر سو به ‌طور همزمان برخی موضوعات ما در دستور کار شورای حکام آژانس قرار داشته باشد.