محرومیت گسترده ورزش روسیه با شعارهای سال‌های اخیر در نهادهای ورزشی که ورزش از سیاست جداست، تضاد جدی دارد. 

سایت انگلیسی‌زبان The Conversation تصمیم فیفا برای تعلیق تیم‌ ملی فوتبال روسیه از مسابقات بین‌المللی را که می‌تواند منجر به حذف تیم‌ ملی این کشور از جام‌جهانی فوتبال ۲۰۲۲ شود، اقدامی کم‌سابقه دانست که این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند: مگر قرار نبود ورزش از دنیای سیاست جدا باشد؟

غیر از محرومیت آفریقای جنوبی در دوران آپارتاید، نمونه‌هایی برای جلوگیری از رقابت تیم‌های ملی به سختی می‌توان یافت. آلمان نازی در جام‌جهانی ۱۹۳۸ شرکت کرد، همان‌طور که فرانسه در جام‌های جهانی دهه ۱۹۵۰ با وجود جنگ‌های خونین آن کشور علیه جنبش‌های استقلال‌طلب در الجزایر، هند و چین شرکت کرد. 

هیچ تحریم ورزشی‌ای علیه حکومت نظامی آرژانتین اعمال نشد که مردم خود را بازداشت و در استادیوم‌های فوتبال -که میزبان جام‌جهانی ۱۹۷۸ بودند- اعدام می‌کرد. نیجریه با وجود جنگ خونین و ویرانگر که منجر به مرگ ۲ میلیون نفر بر اثر گرسنگی شد، اجازه داشت در مسابقات مقدماتی جام‌جهانی ۱۹۷۰ شرکت کند. در این زمینه مثال زیاد است اما نکته اینجاست که فیفا معمولا تیم‌های ملی را به خاطر اقدامات دولت‌شان مجازات نمی‌کند. برای مثال میانمار نه به دلیل دیکتاتوری نظامی وحشیانه در این کشور، بلکه به دلیل ناکامی در انجام بازی مقدماتی جام‌جهانی با ایران از جام‌جهانی ۲۰۰۶ کنار گذاشته شد. سوریه سال ۲۰۱۴ به دلیل به میدان فرستادن یک بازیکن فاقد صلاحیت - و نه به دلیل شرایط جنگی- اجازه حضور در جام‌جهانی را نداشت. 

منطق فیفا از این تمایل ناشی می‌شود که ورزش نباید سیاسی باشد. این چیزی بوده است که چندین نسل از مدیران فیفا پشت آن پنهان شده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد این ادعا پوچ است. ورزش بین‌المللی حول مفهوم دولت‌های ملی سازماندهی شده است. دولت‌ها به سرعت هر پیروزی تیم‌های ورزشی کشورشان را به عنوان مدرکی برای عظمت خود جشن می‌گیرند یا حتی یک تیم را به خاطر عملکرد ضعیف مجازات می‌کنند. 

 

* در مورد روسیه چه چیزی متفاوت است؟

دلایل متعددی وجود دارد که چرا حمله به اوکراین باعث بی‌اعتبار شدن ادعای فیفا مبنی بر نگاه غیرسیاسی به تیم‌های ملی شده است. تجاوز روسیه یکی است و بی‌گناهی اوکراین دلیل دیگر. این امر منجر به موجی از همدردی مشترک بین هواداران و بازیکنان در سراسر اروپا شده است. همچنین باید اذعان داشت به نظر می‌رسد این همدردی در اروپا به خاطر نزدیکی فرهنگی باشد. فلسطینی‌ها، یمنی‌ها، افغان‌ها، عراقی‌ها و سوری‌ها باید از خود بپرسند که چه باید بکنند تا رنج‌های‌شان به اندازه دردهای اوکراینی‌ها دیده شود؟ در واقع درخواست‌های مداوم فیفا برای تعلیق اسرائیل به دلیل رفتارش با فلسطینی‌ها شنیده نشده است. 

 

* سیاست یک بام و دو هوا

اگر قرار است ورزش حول اصول اخلاقی سازماندهی شود تا واکنش‌های تند به رویدادهای جاری را محکوم کند، نوعی توافق جمعی برای این کار لازم است. این می‌تواند شامل ممنوعیت کشورهایی باشد که به کشورهای مستقل حمله می‌کنند، مرتکب نقض حقوق بشر در داخل کشور می‌شوند یا در تضمین مساوات برابر قانون شکست می‌خورند؛ مانند ممنوعیت تیم‌های آفریقای جنوبی در زمان آپارتاید. 

تحریم ایالات متحده و بریتانیا به خاطر اقدامات‌شان در عراق، عربستان سعودی به دلیل مداخله در یمن، ترکیه به دلیل رفتارش با کردها و برزیل به دلیل رفتارش با جمعیت‌های بومی مثال‌هایی بودند که چشم‌پوشی شد و می‌تواند با تصمیم واحدی به مقابله با آنها پرداخت. با تحریم روسیه، سازمان‌های ورزشی اکنون ممکن است چشم‌پوشی از این مسائل را دشوارتر ببینند.