کد خبر: 246618تاریخ: 1400/12/15 00:00
«وطن‌امروز» میزان تحقق شعار سال 1400 را بررسی می‌کند
تحقق شعار سال زیر ذره‌بین
گروه اقتصادی: سال ۱۴۰۰ با انتخاب شعار «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» از سوی مقام معظم رهبری آغاز شد تا همانند سال‌های گذشته ضرورت توجه به بخش تولید و حمایت هدفمند از این بخش در دستور کار سیاست‌گذاران، مجریان قانون و ارکان مختلف اقتصادی کشور قرار گیرد. تقویت و حمایت از تولید برای رشد بخش حقیقی اقتصاد در یک دهه اخیر به عنوان یکی از اهداف اصلی انتخاب شعار سال مدنظر قرار داشته است و این انتخاب هوشمندانه نشان میدهد که راه برون‌رفت از چالش‌ها و مشکلات اقتصادی کشور، حمایت از تولید در کنار زدودن موانع در مسیر تولید است. اگر چه موضوع تولید به عنوان نقطه اشتراک تمام شعارها در سال‌های گذشته مطرح و بر آن تأکید شده اما تحقق آن اما و اگرهای فراوانی به همراه داشته است. در گزارش پیش رو قصد داریم روند تحقق شعار سال 1400 را مورد بررسی قرار دهیم.
***
* جهش تولید امکان‌پذیر است
به اعتقاد کارشناسان، رونق و جهش تولید در بخش صنعت از بعد فنی و با توجه به ظرفیت‌های فنی موجود در کشور امکان‌پذیر است اما از منظر سیاست‌گذاری باید گفت در طول سال‌های گذشته عدم اجرای سیاست‌های درست یا اجرای بد برخی سیاست‌ها و تعلل در تصمیم‌گیری‌ها به گونه‌ای بوده که باعث شده تاریخ مصرف برخی سیاست‌گذاری‌ها گذشته و نه‌تنها دیگر قابل اجرا نیست، بلکه حتی به ضد خود نیز تبدیل شده است. از طرفی، بحران به وجود آمده بر اثر شیوع ویروس کرونا در کنار تحریم، مزید بر علت و موانع موجود در تولیدات بخش صنعت شد به گونه‌ای که تأمین مواد اولیه مورد نیاز بخش تولید با مشکلات عدیده‌ای مواجه شد.
از آنجا که یکی از مشکلات اساسی بخش صنعت کشور، نبود نقشه راه و استراتژی توسعه صنعتی برای حرکت هماهنگ بخشهای مختلف است، لذا طی سال‌های اخیر اولویت‌ها و راهبردهای متعددی از سوی وزارت صمت تهیه و تدوین شد اما هیچ‌کدام به تصویب هیأت‌وزیران یا مجلس شورای اسلامی نرسید و این خلأ بزرگ در سیاست‌گذاری، مانعی جدی بر سر راه بخش تولید در کشور ایجاد کرد.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی درباره راهکارهای مانع‌زدایی و پشتیبانی از تولید در کشور نوشته است: «یکی از مهم‌ترین مفاهیمی که با توسعه پیوندی ناگسستنی دارد، مفهوم «توان تولیدی» اقتصاد ملی است. در این راستا ارتقای توان یا بنیه تولیدی یک کشور اگر کلید توسعه آن جامعه نباشد، بی‌شک بخشی ضروری از هر فرآیند توسعه است و از همین رو این مساله مورد توجه نظریه‌پردازان و برنامه‌ریزان کشورهای مختلف قرار گرفته است. در این میان برای تحقق توسعه صنعتی، مسؤولیت مهمی بر عهده حاکمیت و دولت‌هاست، به‌گونه‌ای که موفقیت یا عدم موفقیت توسعه صنعتی با عملکرد دولت‌ها گره خورده است».
* رشد تولیدات صنعتی کشور
برای آنکه بتوان میزان تحقق شعار سال 1400 را به صورت دقیق‌تر بررسی کرد، باید به آمار و ارقام منتشرشده از سوی مراجع معتبر رجوع کرد. بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، در10 ماهه سال 1400، میانگین رشد تولیدات صنعتی 36 کالای منتخب در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود 4.8 درصد بوده که در این مدت تعداد 23 کالا افزایش تولید و تعداد 13 کالا هم کاهش تولید داشته است. بر اساس این آمار، انواع کامیون و کشنده با حدود 7.6 هزار دستگاه تولید بالاترین رشد مثبت و کالای الیاف اکریلیک با میزان تولید 1.4 هزارتن، بیشترین رشد منفی تولید را طی مدت مورد بررسی دارا بوده‌اند.
بر اساس این آمار، همچنین در ۱۰ ماهه سال جاری تعداد 32 هزار و 798 جواز تأسیس واحد صنعتی صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 2.6 درصد رشد داشته است. همچنین در مدت مذکور 6 هزار و 179 پروانه بهره‌برداری صنعتی صادر شده که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 5.3 درصد افزایش نشان میدهد.
در بخش معدن نیز از ابتدای سال جاری تا پایان دی‌ماه 895 پروانه اکتشاف صادر شده که این تعداد در مقایسه با ۱۰ ماهه سال 99 معادل 0.14 درصد افزایش داشته است.
با توجه به رشد روزافزون تجارت الکترونیک و افزایش کسب‌و‌کارهای اینترنتی در ۱۰ ماهه سال جاری 32 هزار و 188 فقره نماد اعتماد الکترونیکی از سوی وزارت صمت صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بیش از 17 درصد رشد داشته است.
* پیشتازی تولیدات پتروشیمی
نگاهی به آمارهای بخش تولید محصولات منتخب صنعتی و معدنی حاکی از آن است که میزان تولید در بخش پتروشیمی در ۱۰ ماه امسال معادل 51.6 میلیون تن بوده که نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته 2.1 درصد رشد داشته است. تولید لوازم خانگی نیز با 10.1 درصد رشد در ۱۰ ماهه سال ۱۴۰۰ نسبت به ۱۰ ماهه سال 99 به رقم 4 هزار و 50 دستگاه انواع لوازم خانگی رسیده است. در بخش تولید انواع سواری نیز با رشد 1.1 درصدی، میزان تولید به 748 هزار دستگاه در ۱۰ماهه سال جاری رسیده است. در این میان تولید فولاد خام و سیمان به ترتیب با رشد منفی 2 و 8.4 درصد مواجه بوده است.
بر اساس آمار منتشرشده از سوی وزارت صمت از وضعیت طرح‌های صنعتی، معدنی و تجاری مصوب در هیأت سرمایه‌گذاری خارجی، در ۱۰ ماهه سال جاری 129 طرح در هیأت سرمایه‌گذاری خارجی به تصویب رسیده که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 24درصد افزایش نشان میدهد.
* پرداخت تسهیلات به بخشهای مختلف
همان‌طور که در شعار سال 1400 تاکید شده، حمایت و پشتیبانی از تولید و ارائه تسهیلات به منظور بهبود و ارتقای بخش تولید، باید مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس و طبق آمار ارائه شده از سوی وزارت صمت در 10 ماهه سال جاری بیش از 20 هزار میلیارد ریال تسهیلات به بخشهای مختلف خدمات، بازرگانی، مسکن و ساختمان، صنعت و معدن و کشاورزی پرداخت شده است. بر این اساس سهم بخش خدمات از کل تسهیلات ارائه شده 41.8 درصد، بازرگانی 15.4 درصد، صنعت و معدن 30.2 درصد، مسکن و ساختمان 5.2 درصد و کشاورزی 7.3 درصد بوده است.
مقایسه تسهیلات پرداختی به بخشهای مذکور در ۱۰ ماهه سال 1400 با مدت مشابه سال 99 نشان میدهد تسهیلات ارائه شده در بخش کشاورزی 74.8 درصد، صنعت و معدن 68.7 درصد، مسکن و ساختمان 51 درصد، بازرگانی 40.5 درصد و خدمات 75.3 درصد افزایش داشته است.
* تهیه نقشه راهبردی صنعت
چندی پیش مهدی نیازی، معاون هماهنگی و محیط کسب‌و‌کار وزارت صمت از تهیه نقشه راهبردی صنعت با نگاهی فرابخشی و جامع مبتنی بر تأکیدات مقام معظم رهبری در راستای تحقق شعار سال خبر داد و گفت: نقشه راهبردی صنعت کشور یک بعد بین‌المللی و تجارت خارجی و یک بعد در رشته‌فعالیت‌های صنعتی بویژه صنایع پیشران همچون خودرو خواهد داشت؛ علاوه بر اینکه باید از یک نگاه منطقه‌ای و مبتنی بر آمایش سرزمینی برخوردار باشد که این رشته‌فعالیت‌ها در قالب زنجیره ارزش در کجای این سرزمین رشد و توسعه یابند.
به گفته وی، با تاکید مقام معظم رهبری و دستور رئیس‌جمهور و معاون اول رئیس‌جمهور قرار شد در نقشه راهبردی به همه ابعاد موضوع صنعت نگاه جامع و راهبردی داشته باشیم تا با تغییر مدیریت‌های اجرایی در مسیر اجرا با خلل و چالش مواجه نشویم. در واقع این تکلیف بر عهده ما به عنوان وزارت صمت در مجموعه دولت گذاشته شده است. اصل بر این است که نظر خبرگان، ذی‌نفعان هر بخش و فعالان بخش خصوصی در تهیه اسناد هر حوزه استفاده و پیش‌نویس‌هایی در این باره تهیه شود که با نگاه فرابخشی و جامعیت موضوع این اسناد مطالعه و بررسی خواهد شد.
نیازی وعده داده است پیش‌نویس اولیه و مستندات سند راهبردی در حداقل زمان ممکن آماده خواهد شد. در این راستا هماهنگی و هم‌افزایی بسیار خوبی نیز در سطح دولت و وزرا وجود دارد و در مباحث مختلف از جمله مانع‌زدایی تعاملات خوبی با بخش خصوصی شکل گرفته است.
به نظر می‌رسد در این نقشه راه نگاه به اقتصاد برون‌زا و توجه به بازارهای کشورهای همسایه و منطقه‌ای مدنظر قرار گرفته است؛ یک نقشه راه در حوزه تجارت و یک نقشه راه در حوزه صنعت در مفهوم عام که رشته‌فعالیت‌های اولویت‌داری مثل خودرو، نساجی و پوشاک و صنایع غذایی می‌تواند نقطه شروع آن باشد.
***
عباس ابهری، تولیدکننده و فعال صنعتی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز»:
تولید درگیر بروکراسی‌های پرپیچ و خم است
عباس ابهری، تولیدکننده و فعال صنعتی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» با اشاره به محورهای اصلی شعار امسال گفت: همان‌طور که در شعار سال‌های گذشته نیز بر واژه تولید تاکید شده بود، امسال نیز مقام معظم رهبری با انتخاب شعار «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» بر اهمیت بخش تولید به عنوان راهگشای مشکلات و معضلات ایجاد شده توسط تحریم‌های ظالمانه تاکید کردند.
به گفته وی، تحقق بخش اول این شعار یعنی تولید، به عهده تولیدکنندگان و صنعتگران است که طبق فرمایش مقام معظم رهبری پرچم‌داران، افسران، کارگران و رزمندگان خط مقدم بخش تولید هستند. در واقع جهاد تولیدی که به آن اشاره شده است، به دست صنعتگران و تولیدکنندگان بخش خصوصی محقق می‌شود.
وی معتقد است اکثریت تولیدکنندگان به رغم موانع و چالش‌‌های بیشماری که در بخش صنعت و تولید کشور وجود دارد، توانسته‌اند با افزایش کمی و کفی تولیدات خود طی سال جاری، به تعهدات‌شان در راستای تحقق شعار امسال عمل کنند.
تعلل برخی سازمان‌ها برای تحقق شعار سال
ابهری با اشاره به بخشهای دوم و سوم شعار سال گفت: در بخش مانع‌زدایی و پشتیبانی‌ها که به عهده نهادها و سازمان‌های دولتی و قانونگذاران و تسهیل‌کنندگان است، متاسفانه به دلیل تعدد قوانین، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های دست‌و پا‌گیر، آنطور که شایسته است، شعار سال محقق نشده و همچنان وجود بروکراسی‌های بسیار پرپیچ و خم و طاقت‌فرسا در بخش تولید، تولیدکنندگان را مستأصل می‌کند.
وی ابراز امیدواری کرد سازمان‌ها، نهادها و مجریان قانون توجه بیشتری به بخش مانع‌زدایی و تسهیل‌گری داشته باشند و برای تحقق جامع و کامل شعار سال تلاش کنند.
فعال صنعتی تأکید کرد: اگر قرار است تولیدکنندگان به عنوان پرچم‌داران در خط مقدم تولید و اقتصاد قدم بردارند، باید موانع پیش پای آنها نیز برداشته شود. نمی‌‌توان انتظار داشت اتومبیلی با سرعت 100 کیلومتر در ساعت حرکت کند اما در هر متر از مسیر آن، یک مانع وجود داشته باشد. به عبارت دیگر وقتی قرار است حرکتی بزرگ شکل بگیرد، باید پشتیبانی‌‌های بزرگ و تسهیلات و حمایت‌های بزرگ نیز وجود داشته باشد.
***
10 ماهه سال جاری
میانگین رشد تولیدات صنعتی 36 کالای منتخب در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود 4.8 درصد بوده است.
تعداد 32 هزار و 798 جواز تأسیس واحد صنعتی صادر شده که نسبت به سال گذشته 2.6 درصد رشد داشته است.
در بخش معدن 895 پروانه اکتشاف صادر شده که در مقایسه با ۱۰ ماهه سال 99 معادل 0.14 درصد افزایش داشته است.
32 هزار فقره نماد اعتماد الکترونیکی صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بیش از 17 درصد رشد داشته است.
میزان تولید در بخش پتروشیمی معادل 51.6 میلیون تن بوده که نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته 2.1 درصد رشد داشته است.
تولید لوازم خانگی با 10.1 درصد رشد در ۱۰ ماهه سال ۱۴۰۰، نسبت به ۱۰ ماهه سال 99 مواجه بوده است.
در بخش تولید انواع سواری رشد 1.1 را شاهد بودیم.
تولید فولاد خام و سیمان به ترتیب با رشد منفی 2 و 8.4 درصد مواجه بوده است.
129 طرح در هیأت سرمایه‌گذاری خارجی به تصویب رسیده که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 24 درصد افزایش نشان میدهد.