گروه اقتصادی: از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین، قیمت انرژی در آمریکا و اروپا با سرعتی بی‌سابقه در حال افزایش است، چرا که تحریم‌های غرب علیه صنایع مالی و کشتیرانی روسیه عرضه انرژی از سمت این کشور را با اختلال روبه‌رو کرده است.

طبق آخرین آمار، میانگین قیمت هر گالن بنزین پس از 7سنت افزایش در روز پنجشنبه، در پمپ‌بنزین‌های آمریکا 9 سنت افزایش یافت و به 3.84 دلار رسید. یک هفته پیش، رانندگان به طور متوسط 26 سنت کمتر برای هر گالن پرداخت می‌کردند. این بزرگ‌ترین افزایش قیمت در کوتاه‌مدت از سال 2000 است. همچنین قیمت گاز طبیعی در اروپا به بیش از ۲۴۰۰ دلار در هر ۱۰۰۰ مترمکعب یعنی بالاترین سطح خود رسید.

کارشناسان می‌گویند افزایش قیمت‌ها می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر شهروندان آمریکایی داشته باشد. اگر چه رشد اخیر دستمزد برخی شهروندان آمریکایی آنها را از افزایش قیمت‌ها مصون داشته است اما بنزین به تنهایی در یک‌چهارم از افزایش 6.1 درصدی تورم در 12 ماه گذشته نقش داشته است. از طرف دیگر با افزایش قیمت انرژی، هزینه حمل‌و‌نقل کالا افزایش می‌یابد و زنجیره تامین بیش از پیش متزلزل خواهد شد.

کارشناسان معتقدند تحریم‌های شدید اقتصادی از سوی کاخ سفید، اتحادیه اروپایی و ژاپن، سیستم مالی روسیه را وارد هرج و مرج کرده و تجارت بین‌المللی این کشور را بشدت محدود کرده است. بانک‌های اصلی روسیه از 8 کشور از 10 اقتصاد بزرگ جهان جدا شده‌اند. همچنین نزدیک به نیمی از کشتی‌های کانتینری جهان از پهلوگیری در بنادر روسیه منع شده‌اند و از طرف دیگر پرواز هواپیماهای روسی در آسمان اروپای غربی و بیشتر آمریکای شمالی ممنوع شده است.

اگر چه اتحادیه اروپایی که بشدت به گاز طبیعی روسیه و سایر سوخت‌های فسیلی این کشور وابسته است، تحریم‌هایی بر بخش انرژی روسیه اعمال نکرده است اما برخی شرکت‌های نفتی بین‌المللی اعلام کرده‌اند قصد دارند از سرمایه‌گذاری‌ در بخش انرژی روسیه خارج شوند. به گفته «پاتریک دی هان»، مدیر تحلیل نفت شرکت گاز بادی، بخش عمده صادرات روسیه در حال حاضر بشدت تحت تاثیر تحریم‌های اعمال شده قرار گرفته و عرضه نفت از سمت روسیه در حال حاضر بسیار دشوار شده است.

«جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید روز جمعه گفت دولت بایدن در حال بررسی طیف وسیعی از گزینه‌ها از جمله تحریم‌ بخش انرژی روسیه به واسطه تشدید تهاجم روسیه به اوکراین است اما همچنان نگران عرضه جهانی انرژی است. وی ادامه داد: آنچه واقعا مهم است این است که ما عرضه ثابت انرژی جهانی را حفظ کنیم. ما می‌خواهیم اثرات این تحریم‌ها را بر بازارهای جهانی انرژی و پرداخت‌های انرژی مردم آمریکا به حداقل برسانیم.

کاخ سفید همچنین سه‌شنبه گذشته اعلام کرد ایالات‌متحده و دیگر قدرت‌های جهانی 60 میلیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک خود را برای کاهش قیمت نفت آزاد خواهند کرد اما این میزان نفت، معادل ۱۰ روز صادرات نفت خام و محصولات نفتی روسیه است و مقامات بین‌المللی می‌گویند این میزان تنها برای ایجاد ثبات در بازار انرژی به مدت 30 روز کافی است.

اگر چه جریان انتقال گاز از روسیه به اروپا ثابت است و حتی بیشتر از قبل از جنگ اوکراین برآورد شده اما تنش میان مسکو و غرب، وضعیت بلاتکلیفی را بر بازار حاکم کرده است. 

«کاوشال رامِش» تحلیلگر «ریستاد انرژی» به بلومبرگ گفته است: جریان خط لوله روسیه به صورت روز‌به‌روز ثابت بوده است اما اپراتورها نگران این مساله هستند که این انتقال تا چه مدت می‌تواند بدون وقفه ادامه یابد؛ وضعیتی که به گفته این تحلیلگر باعث «ابهام شدید» در بازار می‌شود.

تا زمانی که آب‌وهوای معتدل در ماه آوریل فرا رسد و تقاضای انرژی را کاهش دهد، سرمای هوا منجر به ادامه نگرانی‌ها در قاره سبز می‌شود. ۴۰ درصد گاز ورودی به اروپا از مبدا روسیه است و کشورهای اروپایی با افزایش قیمت‌های گاز از تابستان به دنبال کاهش عرضه روسیه تحت فشار بوده‌اند؛ کاهش عرضه‌ای که از پر شدن ظرفیت ذخایر گاز اروپا جلوگیری کرد.

از سویی قیمت بالای انرژی به بازار برق نیز منتقل می‌شود. قیمت برق در اسپانیا روز شنبه به ۳۶۶ یورو به ازای هر مگاوات ساعت رسید که بالاترین رقم از آغاز سال ۲۰۲۲ میلادی تاکنون و یکی از بالاترین ارقام در تاریخ این کشور است. قیمت برق در آلمان نیز به ۳۶۰ یورو و در ایتالیا و فرانسه به ۳۷۰ یورو رسیده است. طبق پیش‌بینی‌ها قبوض انرژی به ازای هر خانوار در سال ۲۰۲۲ در آلمان به 3400 یورو، در انگلیس بیش از 3000 یورو، در فرانسه 2800 یورو و در ایتالیا و اسپانیا تا حدود 2000 یورو خواهد رسید.

همچنین در بدترین حالت در صورتی که عرضه انرژی از سوی روسیه قطع ‌شود، قیمت انرژی تا ۷۰ درصد افزایش می‌یابد و به این ترتیب متوسط ‌درآمد خانوارهای اروپایی تا 2.5 درصد کاهش می‌یابد. هزینه زندگی در انگلیس و آلمان تا بیش از ۴ درصد و در اسپانیا، فرانسه و ایتالیا تا حدود ۳درصد افزایش می‌یابد که معادل هزینه اضافی بیش از 1.200 یورو برای هر خانوار است.

با وجود برنامه‌های اروپا برای جایگزینی گاز روسیه با سایر تامین‌کنندگان و استفاده از ذخایر استراتژیک، نه‌تنها توانایی اروپا برای پوشش تقاضا در ابهام قرار دارد، بلکه افزایش قیمت‌ها و خاموشی‌ها در برخی مناطق از محتمل‌ترین پیامدهای قطع گاز روسیه خواهد بود.

نفوذ کرملین در حوزه انرژی در برخی کشورهای اروپایی بیش از سایرین است. بر اساس داده‌های یورواستات، در آلمان، واردات از روسیه بین ۶۰ تا ۶۵ درصد مجموع گاز مصرفی را تشکیل می‌دهد، در حالی که این رقم در ایتالیا ۴۰ درصد است. اسپانیا و فرانسه در وضعیت متفاوتی قرار دارند و این ۲ کشور اگر چه در برابر افزایش قیمت در بازار انرژی آسیب‌پذیر هستند اما واردات از مغرب، تا حدودی از آنها محافظت می‌کند. فرانسه تنها غول اروپایی است که به لطف انرژی هسته‌ای با 44.4 درصد در رده پایین‌ترین کشورهای وابسته قرار دارد.

به این ترتیب کاهش فرضی عرضه به طور ناهمگونی بر هر یک از کشورهای قاره سبز تاثیرگذار است. در کشورهای کمتر وابسته، انتظار می‌رود کمبود عرضه گاز منجر به افزایش قیمت برق، هزینه گرمایش و محصولات وابسته به گاز طبیعی شود. این در حالی است که استفاده بیشتر از ذخایر و واردات از سایر کشورها به منظور جلوگیری از فروپاشی سیستم‌های خود و ممانعت از خاموشی‌ها، از اقدامات کشورهای وابسته به گاز روسیه باشد.