کد خبر: 246781تاریخ: 1400/12/19 00:00
گزارشی از روند عرضه سهام سرخابی‌ها و آنچه در آینده در انتظار آنهاست
سهامداری یا هواداری؟
امیررضا احمدی : سرانجام پس از سال‌ها انتظار، ۲ باشگاه استقلال و پرسپولیس در بورس عرضه شدند تا سهام این ۲ باشگاه در اختیار هواداران قرار بگیرد. سال‌هاست فوتبال ایران در انتظار خصوصی‌سازی ۲ باشگاه پرطرفدار پایتخت و کمرنگ شدن نقش دولت در مدیریت آنهاست که هر بار به دلایلی این مهم عملی نشده اما حالا حداقل در حرف، این موضوع اجرایی شده است. عرضه سهام سرخابی‌ها در بورس باعث شده طرفداران این ۲ باشگاه و افرادی که کد بورسی دارند بتوانند از طریق بورس سهام مدنظرشان را خریداری کنند و سهامدار باشگاه محبوب‌شان باشند؛ موضوعی که شاید در نگاه اول، گامی مهم به سوی باشگاه‌داری حرفه‌ای و به روز دنیا باشد اما با کمی کنکاش در وضعیت ۲ باشگاه، شرایط باشگاه‌داری در ایران و نحوه سهامداری این سوال پیش می‌آید: آیا واقعا می‌توان به این نوع خصوصی‌سازی دلخوش بود؟
* درج نماد در بورس و پذیره‌نویسی
بر اساس اعلام مسؤولان سازمان بورس و سازمان خصوصی‌سازی، بالاخره روز ۱۵ اسفند درج نماد ۲ تیم پرطرفدار پایتخت در تابلوی نارنجی بازار پایه فرابورس تحقق یافت. این در حالی است که بر اساس اعلام سازمان خصوصی‌سازی و شرکت فرابورس ایران، قرار است ۱۰درصد سهام این دو باشگاه به روش ثبت‌سفارش به مدت ۳۰ روز پذیره‌نویسی شود. در همین راستا افرادی که کد بورسی دارند می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت کارگزاری خود و جست‌وجوی نام نماد مدنظر نسبت به خرید سهام ۲ باشگاه اقدام کنند. سهامداران می‌توانند سهام هر ۲ باشگاه را هم خریداری کنند و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. در این بین، حداکثر تعداد سهام تخصیص‌یافته به هر کد بورسی در نماد استقلال ۱۰۳۰ برگه سهم است. قیمت هر برگه سهام باشگاه استقلال در پذیره‌نویسی ۲۹۱ تومان تعیین شده و حداکثر مبلغ مورد نیاز برای خرید سهام این باشگاه ۳۰۰ هزار تومان است. سهام پرسپولیس اما گران‌تر از استقلال بوده و قیمت ۳۳۸ تومان برای هر برگه سهم آن تعیین شده است. بر این اساس، حداکثر تعداد قابل‌خرید برای هر کد بورسی، ۸۸۵ برگه سهم بوده و حداکثر مبلغ مورد نیاز برای خرید سهام باشگاه پرسپولیس نیز ۳۰۰ هزار تومان است. اگر هواداران فوتبال این روزها به خاطر هر مساله کوچک و بزرگی مقابل وزارت ورزش تجمع کرده و اعتراض می‌کنند، به نظر می‌رسد با این نوع واگذاری سهام کاری می‌کنند که طرفداران فوتبال به چند نقطه و حتی مقابل ساختمان بورس بروند و تجمع کنند.
* نکته مهم در خرید سهام سرخابی‌ها
مساله‌ای که هواداران و سهامداران در خرید سهام ۲ باشگاه پرسپولیس و استقلال باید به آن توجه داشته باشند، بلوکه‌شدن سرمایه‌شان است. شیوه واگذاری این ۲ باشگاه از طریق «افزایش سرمایه از محل صرف سهام» است و پس از پایان پذیره‌نویسی، خریداران سهام پرسپولیس و استقلال باید منتظر انجام فرآیند افزایش سرمایه که امری زمانبر و در اکثر اوقات چندین ماهه است بنشینند. بر این اساس، سرمایه خریداران سهام استقلال و پرسپولیس در این مدت و تا زمان پایان پذیره‌نویسی بلوکه می‌شود و آنها باید تا زمان بازگشایی منتظر بمانند. بازگشایی نمادهای مختلف در بازار سرمایه پس از پذیره‌نویسی، معمولا پروسه‌ای زمانبر بوده و تا زمان نهایی شدن فرآیند افزایش سرمایه به طول می‌انجامد. پیش‌بینی می‌شود بازگشایی نماد استقلال و پرسپولیس چندین ماه طول بکشد. سرمایه سهامداران در این مدت بلوکه می‌شود و آنها نمی‌توانند نسبت به خرید یا فروش آن اقدام کنند. بر این اساس، ضروری است افراد پیش از تصمیم‌گیری برای شرکت در پذیره‌نویسی به این نکته توجه داشته باشند.
* خرید سهام با کدام منطق؟
در سال‌های اخیر کلمه بورس و خرید سهام در بورس ایران به یک کابوس برای مردم تبدیل شده است. پس از آنکه در یکی، دو سال گذشته سرمایه بخش اعظمی از مردم ایران در بورس سوخت و دود شد، خیلی‌ها دیگر تمایلی به حضور در این بازار ندارند. حضور در بازاری که مدت‌هاست زیر رنگ قرمز سهام‌ها کمر خم کرده و نمودار مثبتی به خود ندیده، ریسکی بزرگ است که نه تنها ممکن است هیچ سود و بازگشت سرمایه‌ای به دنبال نداشته باشد، بلکه مترادف با سوختن سرمایه و هدررفت آن است. در چنین شرایطی اگر با عینک منطقی و به دور از تعصب رنگی به موضوع نگاه شود، باید دید هوادار دقیقا به چه دلیلی باید سرمایه‌اش را وارد این بازار کند و سهام استقلال یا پرسپولیس را بخرد؟ وقتی سرخابی‌ها در سال‌های اخیر هیچ روش درآمدزایی نداشته‌اند و دست‌شان در جیب دولت بوده، از بودجه نهاد‌های مختلف استفاده کرده‌اند و هیچ درآمدزایی قابل توجهی نداشته‌اند، چطور می‌توان روی سودآوری سهام‌شان حساب کرد؟
* زیان انباشته فراوان، بدهی سنگین و دیگر هیچ!
چندی پیش حسین قربان‌زاده، رئیس سازمان خصوصی‌سازی درباره بدهی‌های سرخابی‌ها گفت: پرسپولیس در فصل گذشته بین ۹ تا ۱۴ میلیارد سودآوری داشته ولی استقلال ضرر کرده است. هر ۲ باشگاه بین ۲۴۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته دارند.
قربان‌زاده افزود: استقلال ۱۹۸ میلیارد و پرسپولیس ۱۹۳ میلیارد تومان مالیات قابل بخشش دارند که پیگیری لازم دارد؛ همچنین استقلال ۷۵ میلیارد و پرسپولیس ۱۲۳ میلیارد بدهی مالیاتی قطعی دارند.
اینها در حالی است که این ۲ باشگاه در سال‌های اخیر نه تنها از بخش‌هایی مانند حق پخش تلویزیونی، تبلیغات محیطی، فروش اقلام هواداری و... درآمدی نداشته‌اند، بلکه زیر خیمه بدهی‌های سنگین ناشی از شکایت بازیکنان، مطالبات معوق و شکایت‌های مالی کمر خم کرده‌اند. همین حالا ۲ باشگاه استقلال و پرسپولیس پرونده مربیان و بازیکنان سابق خود همچون استراماچونی و رادوشوویچ را در فیفا دارند که در صورت ابلاغ حکم آنها، سرخابی‌ها باید خسارات سنگینی بپردازند و مشخص نیست چطور می‌خواهند آنها را حل‌و‌فصل کنند. در چنین شرایطی و زمانی که این ۲ باشگاه با زیان انباشته وارد بورس شده‌اند، آیا می‌توان به سوددهی آنها امید داشت؟
* هواداری یا سهامداری؟ مسأله این است!
سرخابی‌ها در فوتبال ایران پرطرفدارترین تیم‌هایی هستند که هواداران آنها بارها برای کمک مالی اعلام آمادگی کرده‌اند. در سال‌های اخیر، هر گاه یکی از این ۲ باشگاه به بن‌بست مالی خورده و به سوی هواداران دست دراز کرده‌اند، حساب‌های آنها از کمک‌های ریز و درشت مالی پر شده و هواداران از طریق بخش‌های مختلف مانند شماره حساب، سامانه پیامکی و... عشق خود را به تیم محبوب‌شان نشان داده‌اند.
اما در بحث واگذاری سهام این ۲ باشگاه، موضوعی که پیش می‌آید این است: فردی که سهام را می‌خرد، صرفا هوادار است یا یک سهامدار؟ تکلیف هواداران مشخص است، چرا که آنها به تیم مورد علاقه‌شان کمک می‌کنند و چشم انتظار عایدی مالی نیستند. در بخش سهامداری اما قضیه کاملا فرق دارد. کسی که سهام باشگاهی را می‌خرد، قطعا انتظار دارد باشگاه به سودآوری برسد و او بتواند در سال‌های آینده سهامی با ارزش چند برابر داشته باشد. مطمئنا تا چند سال آینده هم نمی‌توان به سودآوری نماد سرخابی‌ها امیدوار بود، چرا که شیوه مدیریت و مشکلات ریز و درشت آنها چنین چشم‌اندازی را ترسیم نمی‌کند. در چنین شرایطی آیا سهامدار اگر با نماد قرمز و ضرر مالی شدید مواجه شود، باز هم ساکت می‌ماند و در برابر پولی که پرداخته، سودی نمی‌خواهد؟
* سهامداری بدون دخل و تصرف!
موضوعی که یک سهامدار تیم فوتبال انتظار دارد، این است که بتواند در مدیریت باشگاهش دخل و تصرف داشته باشد. قاعدتا باید سهامداران خرد باشگاه یک نماینده در هیات‌مدیره داشته باشند که بتواند در تصمیمات کلان باشگاه تاثیر بگذارد. با این وجود، با توجه به اینکه سال‌هاست این باشگاه‌ها بر اساس قانون تجارت اداره نمی‌شوند، هیچ مجمعی برگزار نمی‌شود و اعضای هیات‌مدیره و مدیرعامل با دستور مستقیم وزیر انتخاب می‌شوند، حال آیا می‌توان انتظار داشت سهامداران بدون بهره بردن از مزایای هواداری، بخش‌هایی مانند اقلام و فروشگاه‌های هواداری، حق دخالت در امور کلان باشگاه و در نهایت نداشتن سود مالی، به سهامداری خود ادامه دهند؟ نگاهی به استقبال از عرضه سهام استقلال و پرسپولیس و تعداد کم خریدها می‌تواند پاسخی روشن به این موضوع باشد.