گروه اقتصادی: بورس تهران از ابتدای شکل‌گیری تاکنون، مدل‌های مختلفی از دامنه نوسان را تجربه کرده است طوری که در برخی دوره‌های زمانی، دامنه نوسان متقارن و در برخی دوره‌ها، به‌ صورت نامتقارن تعیین شده است، همچنین به‌ دنبال برخی تغییرات بازار سهام، دامنه نوسان کاهش یافته و به ‌دنبال برخی تغییرات تصمیم‌ به افزایش دامنه نوسان گرفته شده است. در همین راستا روز گذشته نایب‌رئیس هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه مقرر شد دامنه نوسان بورس تا ١٠درصد تغییر کند، گفت: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده قرار است دامنه نوسان در سال آینده و به صورت فصلی به صورت یک درصدی اضافه شود. 

به گزارش «وطن‌امروز»، یکی از اصلی‌ترین مطالبات سهامداران و کارشناسان در سال‌های پر افت و خیز بازار سرمایه (از سال ۹۷ تاکنون) حذف یا اصلاح «دامنه نوسان» است. آنها معتقدند دامنه نوسان تبدیل به سرعت‌گیری شده که سهامداران را آزار می‌دهد. 

همچنین یکی از عوامل اصلی که اکنون مانع ورود بسیاری از اشخاص علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه شده، وجود محدودیت‌های متعددی است که در دامنه نوسان قیمت وجود دارد. 

می‌توان گفت دامنه نوسان کارایی بازار را کاهش می‌دهد و از جمله تبعات منفی دامنه نوسان زمانی است که بحث صف‌نشینی رخ می‌دهد. دامنه نوسان باعث پدیده‌ای به نام «سرخطی زدن» می‌شود که افرادی با استفاده از آن اقدام به کلاهبرداری یا با زد و بندهایی اقدام به خرید و فروش رانتی می‌کنند. این پدیده موضوع عرفی در بورس‌های بزرگ جهان نیست و صرفا در کشورهای محدودی وجود دارد. از سوی دیگر یکی از مؤلفه‌های مهم بازارهای سرمایه، نقدشوندگی سرمایه‌گذاری است، یعنی سهامدار بتواند ورود و خروج سرمایه را براحتی داشته باشد، در حالی که وجود متغیر دامنه نوسان این مؤلفه را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. 

از چند ماه گذشته به دنبال تصمیمات مختلف اتخاذشده برای بهبود روند معاملات بورس، زمزمه‌هایی از تغییر دامنه نوسان مطرح و اعلام شد که سازمان بورس در حال انجام برخی برنامه‌ریزی‌ها برای اعمال تغییرات در دامنه نوسان است. به دنبال مطرح شدن چنین بحث‌هایی در بین اهالی بازار سهام، چندی پیش مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از تغییر دامنه تا پایان سال جاری خبر داد و اعلام کرد: اکنون با توجه به جمع‌بندی پیشنهادات بورس‌ها درباره دامنه نوسان امید می‌رود تا پایان سال شاهد تغییر تدریجی دامنه نوسان باشیم، زیرا هر گونه مداخله خارج از نظم بازار (عرضه و تقاضا) حکایت تلخ قیمت‌گذاری دستوری است. 

اکنون با توجه به نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، اکثر فعالان حاضر در بازار در انتظار اعمال تغییراتی در دامنه نوسان هستند که در این باره محسن خدابخش، نایب‌رئیس هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار به آخرین تصمیمات اتخاذ شده در زمینه تغییر دامنه نوسان اشاره کرد و افزود: اینکه عنوان می‌شود دامنه نوسان در هیچ جای دنیا وجود ندارد، بحثی کاملا اشتباه است، بلکه در همه بازارهای دنیا محدودیت و توقف‌هایی برای معاملات در نظر گرفته شده تا قیمت سهام شرکت‌ها بیشتر از میزان مشخص افت نکند. 

 وی اظهار داشت: در چند وقت گذشته شاهد ورود گسترده سهامداران خرد در بازار سرمایه ایران بودیم که باید در تصمیم‌گیری‌ها این مساله را هم مدنظر قرار دهیم. 

 

* سرمایه‌گذاران خرد علاقه‌مند به ورود مستقیم در بازار سرمایه هستند که رفتاری حرفه‌ای نیست

 خدابخش تاکید کرد: سرمایه‌گذاران بیشتر از آنکه از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام به ورود غیرمستقیم در بازار کنند، علاقه‌مند به ورود مستقیم در بازار سرمایه هستند که این موضوع خیلی مرسوم و حرفه‌ای نیست. نایب‌رئیس هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه متاسفانه سهامداران چنین تصوری دارند که کمک گرفتن از کارشناسان خبره بازار برای سرمایه‌گذاری بهتر در بورس اقدامی هزینه‌زاست، گفت: اکنون بازار سرمایه کشور وارد مسیری شده است که افراد زیادی با هر میزان سرمایه به این بازار ورود کرده‌اند؛ بنابراین این افراد با کوچک‌ترین اتفاقی به سرعت تحت تاثیر قرار می‌گیرند و شروع به رفتارها و تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای در بازار می‌کنند. 

بخش زیادی از بازار سرمایه ایران را افراد مبتدی تشکیل داده‌اند

وی افزود: برای مثال زمانی که قیمت‌های جهانی بر اثر جنگ روسیه و اوکراین با تغییر و تحولات همراه شد، ممکن بود سهامداران شروع به خرید و فروش‌های متهورانه کنند؛ چنین مسائلی باعث شده تا سازمان بورس آنها را در تصمیم‌گیری‌های خود برای تغییر دامنه نوسان مورد توجه قرار دهد. 

خدابخش گفت: برخی معتقدند دامنه نوسان همراه با کشورهای دنیا به ٢٠ درصد تغییر پیدا کند اما با توجه به اینکه بخش زیادی از بازار سرمایه ایران را افراد مبتدی تشکیل داده‌اند و شامل سهامداران خرد می‌شوند، این اقدام چندان با وضعیت بازار جور نیست و نمی‌توان اقدام به اجرای آن کرد. 

 

* افزایش دامنه نوسان تدریجی خواهد بود

نایب‌رئیس هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: در کنار این مسائل ما معتقد به افزایش دامنه نوسان هستیم که این اتفاق باید به صورت تدریجی رخ دهد. وی ادامه داد: تا زمانی که اقتصاد کشور قابلیت پیش‌بینی‌پذیری نداشته باشد نمی‌توان دامنه نوسان را در اعداد بالا مانند ٢٠ درصد یا ٣٠ درصد افزایش داد؛ چرا که یکباره سهامداران تحت تاثیر تصمیمی مانند افزایش احتمالی قیمت گاز تا ٦٠ درصد متضرر می‌شوند و دارایی‌های خود را از دست خواهند داد. خدابخش تاکید کرد: اگر بازار بتواند به شرایط ثبات بازگردد به طور حتم برنامه‌هایی را برای افزایش دامنه نوسان خواهیم داشت و آنها را به مرحله اجرا می‌رسانیم. 

 

* تغییر دامنه نوسان بورس به ١٠ درصد در سال آینده

نایب‌رئیس هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: براساس تصمیمات اولیه اتخاذ شده قرار بر این است که دامنه نوسان تا ١٠ درصد تغییر کند. وی با بیان اینکه این اقدام جزو برنامه‌های مدنظر سازمان بورس است و مقرر شده تا دامنه نوسان به صورت تدریجی و یک درصد یک درصد اضافه شود، گفت: این اتفاق به صورت فصلی انجام خواهد شد اما در کل تغییر دامنه نوسان وابسته به شرایطی است که در هیات مدیره مطرح و تصمیم‌گیری شود.  خدابخش ادامه داد: در بازار سرمایه هیچ چیز قطعی و آزمایشگاهی نداریم، پس به هیچ عنوان نباید در تصمیم‌گیری‌ها به سرعت و بدون حساب و کتاب قدم برداریم، بلکه باید به طور حتم خود را در تصمیم‌گیری‌ها جای هم خریدار و هم فروشنده و نحوه تفکر آنها بگذاریم. نایب‌رئیس هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: در یک هفته پایانی سال هیچ اتفاق و تغییری در دامنه نوسان رخ نمی‌دهد و به احتمال زیاد درصد در نظر گفته شده از سال ١٤٠١ اجرایی خواهد شد. 

 

* تاریخچه دامنه نوسان بورس تهران

گفتنی است دامنه نوسان در بورس تهران از سال 1380 از بازه یک درصد تا ۵ درصد (به صورت متقارن) فراتر نرفته است. هر چند در بازه 25 بهمن سال گذشته تا 25 اردیبهشت 1400، دامنه نوسان توسط شورای عالی بورس با هدف ایجاد تعادل در بازار به منفی ۲ تا مثبت 6 تغییر کرد اما این اقدام نیز با شکست مواجه شد و به روال سابق خود، یعنی دامنه نوسان متقارن ۵ درصدی بازگشت.