طی 9 ماه نخست 1400 اقتصاد کشور شاهد بهبود حدود 622  میلیون دلاری موازنه کل تراز پرداخت‌ها ناشی از افزایش حدود  8.9   میلیارد دلاری حساب جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل (افزایش 13.3 میلیاردلاری صادرات نفتی و رشد حدود 8.5 میلیارد دلاری صادرات غیرنفتی) و همچنین بهبود نسبت پوشش واردات توسط صادرات غیرنفتی کشور به حدود 64 درصد و در مقابل تضعیف مجدد 4.9  میلیارد دلاری خالص حساب سرمایه و افت 1.7 میلیارد دلاری حساب خدمات بود. در ۹ ماهه سال 1400 سهم صادرات نفتی از کل صادرات کالایی افزایش یافت و به حدود 50 درصد رسید. در بخش حساب کالایی، تراز کالایی نفتی کشور طی مدت مورد بررسی نسبت به مدت مشابه سال 1399 حدود 1.9 برابر بهبود یافت و در مقابل کسری تراز کالایی غیرنفتی حدود  2.8 میلیارد دلار تضعیف شد.

بر اساس تعاریف صندوق بین‌المللی پول، تراز پرداخت‌ها یک خلاصه گزارش آماری است که مبادلات خارجی یک کشور را در یک دوره زمانی مشخص می‌کند و شامل حساب کالا و خدمات، حساب درآمد، حساب سرمایه و حساب مالی یا نقل و انتقالات جاری می‌شود. در گزارش تراز پرداخت‌های بانک مرکزی، ترازپرداخت‌ها برآیند خالص حساب جاری، حساب سرمایه و اشتباهات و از قلم افتادگی است. موازنه تراز پرداخت‌های کشور در 9 ماه نخست 1400 معادل منفی 2.2  میلیارد دلار اعلام شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با بهبود 622  میلیون دلاری همراه است. تنها عامل مهم اثرگذار بر کاهش کسری تراز پرداخت‌ها طی مدت مورد بررسی، بهبود حساب کالایی کشور ناشی از افزایش توأم صادرات نفتی و غیرنفتی است.

مطابق جدول یک، حساب کالایی که در 9 ماه نخست سال 1399 حدود منفی 704 میلیون دلار بوده، در 9 ماهه سال 1400 با جهش قابل توجهی به حدود 8.2 میلیارد دلار رسیده است. رشد 91 درصدی صادرات نفتی و افزایش حدود 43 درصدی صادرات غیرنفتی در ۹ ماهه سال 1400 در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، از عوامل اصلی بهبود قابل توجه حساب کالایی کشور در این مدت است. طی مدت مورد بررسی، حساب خدمات و خالص حساب سرمایه، اثر کاهنده و تضعیف‌کننده بر موازنه کل پرداخت‌های کشور داشته‌اند.

 

* حساب کالا؛ نفتی

تراز نفتی ایران به دلیل واردات ناچیز کالای نفتی و در مقابل صادرات بالای نفتی، همواره مثبت است. صادرات نفتی ایران در ۹ ماهه سال 1400 با افزایش قابل توجه 91 درصدی همراه شد و از 14.6 میلیارد دلار در ۹ ماهه سال قبل به 27.9  میلیارد دلار در ۹ ماهه 1400 رسید.  رشد صادرات نفتی و در مقابل واردات اندک این گروه کالایی در مدت مورد بررسی، موجب افزایش حدود 1.9 برابری تراز نفتی کشور در این مدت شده است. میانگین سهم صادرات نفتی از کل صادرات کالایی کشور طی ۲ سال 96 و 97 حدود 65درصد بود که در سال 98 به 49 درصد و در سال 1399 هم به 42.7 درصد کاهش یافت. سهم مزبور در 9 ماه نخست سال 99 حدود  42.7 درصد بود که در 9 ماهه سال جاری به 49.9  درصد رسید و نشان‌دهنده سهم برابر صادرات نفتی و غیرنفتی از کل صادرات کالایی کشور است.