گروه بینالملل: در آستانه تشکیل جلسه سران شورای حکام خلیجفارس در ریاض و همچنین سفر تقبیح شده نخستوزیر انگلیس به عربستان، طولانی شدن غیبت سلمان بن عبدالعزیز شاه بیمار سعودی در مناسبتهای مختلف در تیررس رسانهها قرار گرفته است.
در 20 ماه گذشته، شاه سعودی تنها یک بار در انظار عموم ظاهر شده بهنحوی که از زمان شیوع ویروس کرونا (در ۲ سال گذشته) او تمام وقت را در شهر در حال احداث نئوم -یا همان طرح و هدف شخصی آیندهپژوهانه مورد پسند پسر جاهطلبش - به سر برده است.
از آن زمان تاکنون، سلمان بیمار نئوم نیمهساز را ترک نکرده مگر یک بار و آن هم زمانی که در ماه آگوست سال ۲۰۲۰ (یک سال و 8 ماه پیش) به ریاض رفت و عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا روی او انجام شد.
آخرین دیدار او با یک مقام غربی نیز به 5 ماه پیش بازمیگردد که شاه سعودی با دومنیک راب، وزیر وقت خارجه انگلیس دیدار کرد. با این حال، در جریان سفر اخیر امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه به عربستان، او به جای سلمان با ولیعهدش دیدار کرد.
عجیب آنکه واس، خبرگزاری دولتی سعودی در ظاهر برای اینکه به شایعات چند ماهه مبنی بر وخامت حال سلمان 86ساله پایان دهد، دیروز گزارشی تصویری از خروج او از یک بیمارستان تخصصی درمان سرطان در پایتخت منتشر کرد.
این گزارش بیش از آنکه مساله سلامتی شاه سعودی را حل کند بیشتر توجیهی است برای غیبت او طی روزهای حساس آینده. بر اساس این گزارش، شاه فرتوت برای انجام معاینات پزشکی و تعویض باتری ضربانساز قلب خود به بیمارستان تخصصی ملک فیصل در ریاض رفته است و عکسی از او که در حین ترک بیمارستان در کنار پسر ارشد و ولیعهدش محمد بنسلمان، به سمت جلو خم شده و از عصا استفاده میکند نیز منتشر شده است.(عکس مقابل) جالب اینکه در این گزارش روی راه رفتن شاه با عصا اما بدون کمک همراهان تاکید شده است. همچنین آمده که ملک سلمان پس از انجام این عمل سبک و انجام تستهای پزشکی موفقیتآمیز چند روز استراحت خواهد کرد؛ توصیفی که در کنار عکسهای منتشر شده از چهره و حالت درمانده سلمان، بیشتر یک گزارش طنز و فکاهی را به مخاطب القا میکند تا توصیفی اطمینانبخش از وضعیت سلامتی او که طبعا کاملا با جایگاه سلطنتش گره خورده است.
در عین حال اشاره به استراحت چند روزه شاه در گزارش روز چهارشنبه واس، در حالی که همه میدانند نخستوزیر انگلیس روز پنجشنبه مهمترین میهمان بینالمللی و غربی آلسعود خواهد بود، نشانهای از تلاش بن سلمان ولیعهد او و همهکاره دربار ریاض برای قبولاندن این موضوع به رسانهها و افکار عمومی است که اگر چه حال پدرش وخیم نیست اما اگر پدرش را ظرف روزهای آینده در ملاقات با شیوخ خلیجفارس یا بوریس جانسون مشاهده نکردیم، دلیل موجهی دارد تحت عنوان «استراحت ملوکانه»!
این خبرگزاری ایرلندی- انگلیسی مینویسد بن سلمان، پسر ارشد 36 ساله شاه عملا تمام قدرت دربار سعودی را در غیاب پدر خود قبضه کرده در حالی که سبک رهبری قاطعانه و گستاخانه ولیعهد و همچنین نحوه تثبیت قدرت او با به حاشیه راندن، قتل، زندانی کردن و سرکوب رقبای بالقوه او، بحثبرانگیز بوده است.
بر اساس این گزارش، بنسلمان در حالی به جای پدر مشغول استراحتش میزبان جانسون در ریاض خواهد بود که همچنان هر گونه دست داشتن در قتل فجیع جمال خاشقجی، منتقد مخالف سعودی و ستوننویس روزنامه واشنگتن پست در کنسولگری سعودی در شهر استانبول را رد میکند، حال آنکه دادگاه داخلی سعودیها، خود چندین مقام و مامور امنیتی این کشور را که رابطه نزدیکی با دربار داشتهاند به اتهام این قتل، برکنار یا زندانی کرده است!
به عبارت دیگر رژیم سعودی تحت رهبری بنسلمان خام و جوان چنان مقهور روایت رسانهها و دولتهای غربی بویژه آمریکاییهاست که حتی در حال انکار جرمی که به او منصوب شده نیز نمیتواند اصل اتهام را رد کند و فقط سعی میکند پای شخص خود را با سوزاندن مهرههای مقربش از افتضاحی که حکومتش به دستور خود او بالا آورده بیرون بکشد.
* گاردین: سلمان شاه غیابی است
روزنامه گاردین، مهمترین نشریه جریان آلترناتیو انگلیس نیز دیروز در گزارشی به مسأله غیبت طولانی پادشاه عربستان پرداخت و نوشت همزمان با ورود این هفته حکام کشورهای شورای همکاری خلیجفارس به ریاض، اینطور به نظر رسید که بنسلمان به عالیترین مقام عربستان (جایگاه پادشاهی) تبدیل شده است. بر اساس این گزارش با ورود رؤسای 5 کشور عضو شورا به عربستان برای شرکت در چهلودومین نشست شورای همکاری، ولیعهد سعودی در فرودگاه بینالمللی ریاض برای استقبال از آنها حاضر شد و یک بار دیگر در یک رویداد بزرگ جای پدرش را گرفت اما در حالی که بنسلمان سران کویت، امارات، قطر، عمان و بحرین را با گام برداشتن روی یک فرش ارغوانیرنگ به سالن استقبال هدایت میکرد، غیبت سلمان بن عبدالعزیز، کاملا به چشم میآمد، چرا که اگر قرار بود مناسبت مهمی در کار باشد و شاه بیمار عربستان بار دیگر در انظار عمومی دیده شود، پراهمیتتر از این گردهمایی که هر 5 سال تحت نظر او برگزار میشود، وجود ندارد.
بعد از ترور خاشقجی، شاه سعودی بیشتر در صحنه ظاهر شد و مجموعهای از گارد قدیم را که زمانی به حاشیه رانده شده بود، به عنوان «حلقه عقلا» بار دیگر گرد هم آورد. رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه از طریق «خالد الفیصل» از افراد نزدیک و مورد اعتماد شاه پیامی برای سلمان ارسال کرد و گفت برای آلسعود احترام قائل است اما برای چیزی که آلسعود در حال تبدیل شدن به آن است، احترام قائل نیست. اگرچه بنسلمان در ابتدا بخوبی ادب شد اما این روند زیاد طول نکشید، چرا که در نیمه دوم سال ۲۰۱۹ برخی مقامات تعامل با ولیعهد را آغاز کردند. آنها اینگونه تبلیغ میکردند که بنسلمان امور را با اطمینان اداره میکند، اصلاحات اقتصادی را افزایش داده و طرحهایی را برای تغییرات فرهنگی آغاز کرده است که حتی چند سال پیش تصورش هم در عربستان دشوار بود.
گاردین در ادامه این گزارش میافزاید شاه سعودی 15 ماه پیش و پس از شیوع ویروس کرونا به شهر نئوم آمد؛ شهری که در سواحل دریای سرخ واقع شده است و بهترین مکان برای تضمین عدم ابتلای او به ویروس کرونا بود اما با کمرنگ شدن بحران در عربستان و تداوم غیاب شاه سعودی غیرمنطقیتر شد و تنها استثنا زمانی بود که شاه سعودی، «هیثم بن طارق» را ماه جولای گذشته به حضور پذیرفت. از آن زمان تاکنون، چند مناسبت مهم برپا شد اما شاه سعودی در تمام آنها غایب بود. مقام اطلاعاتی مذکور که اشارهای نیز به نام او نشده، میگوید ولیعهد سعودی «زمینه را برای تاجگذاری خود به عنوان شاه مهیا کرده است و به هر حال او این کار را چه با شیوع ویروس کرونا یا بدون آن انجام میداد. هیچکس انکار نمیکند که نهتنها شاه در انظار عمومی ظاهر نمیشود، بلکه سررشته امور نیز اکنون در دستان او نیست».
گاردین غیبت شاه سعودی را یک مساله بسیار مهم برای رهبران عربی و کل منطقه برمیشمارد تا جایی که برخی ناظران در عربستان میگویند این تحول در خانواده سلطنتی و انتقال اختیارات از پدر به پسر عملا در تمام سطوح رخ داده است.
گاردین با اشاره به سفر چندی پیش «امانوئل مکرون» رئیسجمهور فرانسه به ریاض و عدم دیدارش با شاه 86 ساله به نقل از بسیاری از مقامات پیشین و بانفوذ سعودی مینویسد که آنها یاد ندارند روزی بوده باشد که یک شاه در عربستان باشد اما از همتایان خود در کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس و رئیسجمهور فرانسه استقبال نکرده باشد؛ آن هم در چنین شرایط حساسی که آمریکا در حال رها کردن سعودیها به حال خودشان است.
بر همین اساس روزنامه انگلیسی، سلمان را به پادشاه غیابی عربستان تشبیه میکند که به ندرت وظایف خود را انجام میدهد و پسرش زمام امور را در این کشور به دست گرفته است.
***
فرصتطلبی جانسون در ریاض و ابوظبی
نفت سعودی برای لندن مهمتر از خون بیگناهان است
روباه پیر به فکر بهره بردن از روابط در حال سست شدن واشنگتن-ریاض است. به گزارش رویترز، نخستوزیر انگلیس دیروز در حالی به خاورمیانه سفر کرد که به گفته کارشناسان اقتصادی، مهمترین هدفش، تامین نفت بیشتر از بازار خاورمیانه و افزایش فشار بر روسیه، در دیدار با مقامات اماراتی و سعودی است. با توجه به اینکه انگلیس همانند دیگر کشورهای اروپایی و آمریکایی با قیمتهای پرنوسان انرژی مواجه است، بوریس جانسون تمایل دارد تولیدکنندگان نفت را به افزایش تولید نفت ترغیب کند و با تامین منابع دیگر از وابستگی به نفت روسیه بکاهد. او با محمد بنزاید، ولیعهد امارات چند ساعت پیش از سفر به ریاض برای ملاقات با محمد بنسلمان، ولیعهد همهکاره سعودی دیدار کرد. جانسون در بیانیهای پیش از این نشستها اعلام کرد: «انگلیس در حال ایجاد ائتلافی برای مقابله با واقعیت جدیدی است که ما با آن روبهرو هستیم. جهان باید از منابع هیدروکربنی روسیه جدا شود. عربستان و امارات، شرکای بینالمللی کلیدی در این تلاش هستند. ما با آنها همکاری میکنیم تا امنیت منطقه را تضمین، از تلاشهای کمکهای بشردوستانه حمایت و بازارهای جهانی انرژی را برای درازمدت تثبیت کنیم». نخستوزیر انگلیس همچنین تصریح کرد غرب مرتکب اشتباه شده است که به خود اجازه داده است به نفت و گاز روسیه وابسته شود و این به پوتین اجازه داد از آنها باج بگیرد.
از طرف دیگر سفر جانسون به عربستان کمتر از یک هفته پس از اقدام ضد بشری رژیم سعودی در اجرای حکم بزرگترین اعدام دسته جمعی تاریخ این رژیم با کشتن 81 مخالف زندانی از جمله بیش از 40 شهروند شیعه انجام میشود که برخی از آنها در سنین نوجوانی بودند.
خانه شماره 10 داونینگ استریت لندن دیروز در بیانیهای که در توجیه سفرهای نخستوزیر انگلیس به امارات و عربستان صادر شد، علنا به این موضوع اشاره داشت که نفت برای لندن مهمتر از خون قربانیان رژیم سعودی است.
در این بیانیه آمده است روابط با عربستان بسیار مهم است و میتواند زمینه را برای مطرح کردن مسائل حقوق بشری فراهم کند. دفتر نخستوزیری سپس بلافاصله اعلام کرد جانسون همچنین به دنبال افزایش عرضه نفت از سوی عربستان سعودی است.
جانسون دیروز در بدو ورود به ابوظبی، در یک نشست رسانهای با خبرنگاران در هتل امارات پالاس در پاسخ به پرسشی که از او درباره انتقاد از پیشینه حقوق بشری رژیم سعودی شده بود، گفت: «من همه آن مسائل را بارها و بارها در گذشته مطرح کردهام... و امروز بار دیگر همه آنها را مطرح خواهم کرد اما ما روابط دیرینه و طولانی با این بخش از جهان داریم و باید رابطه بسیار مهمی را که داریم و نه فقط درباره هیدروکربنها درک کنیم».
او سپس برای توجیه این منافع، موضوع سرمایهگذاری جدید ریاض در پروژه سوخت هوانوردی سبز در انگلستان را مطرح کرد و مدعی شد: «این چیزی است که ما میخواهیم آن را تشویق کنیم. [این] به هیچوجه به این معنی نیست که ما نمیتوانیم به اصول خود پایبند باشیم و مسائلی را که همه ما به آن اهمیت میدهیم مطرح کنیم...».