عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: اگرچه کانون اصلی انتشار ریزگردها علاوه بر برخی مناطق داخلی و کویری، عراق و سوریه است اما مشکل اصلی چنین پدیده‌ای سدسازی‌های بی‌رویه در کشور، همچنین اقدام به ساخت سد از سوی ترکیه در منطقه مرزی کشورمان است. 

مهدی بصیری در گفت‌وگو با روزنامه «وطن‌امروز» با بیان اینکه سدسازی در ترکیه موجب شده است تا سطح آب‌های زیرزمینی در عراق پایین و پایین‌تر رود و وسعت خشکیدگی زمین در این کشور را بیشتر و بیشتر کند، گفت: چنین اقدامی باعث شده تا گیاهان، بوته‌های مقاوم و درختچه‌های وحشی در بیابان‌های مرز عراق و ایران خشکیده و این مناطق کانون انتشار ریزگرد و آلودگی هوا در کشور شود. 

کارشناس منابع طبیعی خاطرنشان کرد: وزش شدید باد از کشورهای غربی باعث ایجاد گرد و غبار و حرکت آن به استان‌های غربی و مرکزی کشور می‌شود و مشکلات زیادی را برای ساکنان این مناطق ایجاد می‌کند. 

بصیری در ادامه اظهار داشت: کاهش آب‌های زیرزمینی در دشت‌های عراق و سوریه منجر به بحران خشکیدگی بوته‌هایی که ریشه آنها حتی تا بیش از 2 متر در زمین فرو می‌رود شده است، بنابراین دولت برای مقابله با این چالش مهم زیست‌محیطی باید اقدامات خود را در راستای کاشت بوته‌ها و درختچه‌هایی که مانع خیزش گرد و خاک از زمین‌های موجود در کانون‌های بحرانی می‌شود به‌کار گیرد؛ اقدامی که هر چند به دلیل ضرورت آبیاری درختان که معمولا 2 سال طول می‌کشد تا توانمند شوند با هزینه سنگینی همراه است اما در صورت عملیاتی شدن، نتیجه آن سلامتی است که به کشور هدیه داده می‌شود. این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه چرا کانون‌های انتشار گرد و غبار مالچ‌پاشی نمی‌شوند، گفت: اقدام به مالچ‌پاشی برای جلوگیری از آلودگی هوا و خیزش گرد و غبار از نظر زیست‌محیطی به دلیل استفاده از مواد نفتی اقدامی منسوخ و غیرکارشناسانه است، زیرا زیان زیادی به اکوسیستم وارد می‌کند. 

بصیری افزود: البته مالچ‌پاشی روی تپه‌های شنی مانع حرکت آنها می‌شود اما باید پذیرفت که این احتمال نیز وجود دارد که همان مواد نفتی روی ریزگردها بنشیند و سلامت مردم با استنشاق آن تهدید شود. 

وی تصریح کرد: اقدام ترکیه به سد‌سازی متاسفانه اکوسیستم منطقه را به هم ریخته و این موضوع باعث کاهش میزان آب‌های زیرزمینی و خشک شدن تالاب‌ها شده است، بنابراین دولت باید اقدامات خود را در سطح وسیعی برای کاشت درختان و بوته‌های مقاوم در کانون‌های انتشار گرد و خاک به‌ کار گیرد تا سلامت کشور تهدید نشود. 

 

* شناسایی ۳۵ کانون اصلی گرد و غبار

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: دیپلماسی محیط‌زیست هموار‌کننده بسیاری از دیپلماسی‌های سیاسی است. 

علی سلاجقه گفت: در داخل کشور ۳۵ کانون اصلی گرد و غبار شناسایی شده است و با توجه به کاهش بارندگی‌ها، این کانون‌ها افزایش می‌یابند. روزگاری تالاب‌ها خود جلوی ریزگردها را می‌گرفتند اما با توجه به کم شدن حقابه آنها، تالاب‌ها خودشان تبدیل به کانون ریزگرد‌ها شده‌اند. خیلی از استان‌ها مانند یزد، کرمان، سیستان‌وبلوچستان، و... تجربه ریزگرد‌ها را در سال‌های گذشته داشتند اما با تغییر اقلیم این شرایط تشدید شد.

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: ۲۷۰ میلیون هکتار از اراضی عراق و سوریه کانون ریزگرد هستند که ۱۲۷ میلیون تن ریزگرد تولید می‌کنند. روش‌هایی مانند مالچ‌پاشی، پوشش گیاهی، کاشت درخت و... به عنوان راهکار وجود دارند که باید برای هر کانون راهکار مخصوص به آن اجرا شود. ۲۶ استان کشور در ۲۰ فروردین سال جاری دچار پدیده ریزگرد‌ها شدند که اندازه این ریزگرد‌ها ۱۰ میکرون بود و همین امر موجب از کار افتادن دستگاه‌های کنترل کیفیت هوا شد.