گروه اقتصادی: کشور‌های عضو اتحادیه اروپایی اخیرا درباره ششمین دور احتمالی تحریم‌ها علیه روسیه به دلیل حمله این کشور به اوکراین گفت‌وگو کرده‌اند اما اعمال تحریم بر نفت یا گاز روسیه همچنان باعث ایجاد شکاف در میان اعضای عضو شده است. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین از اتحادیه اروپایی خواسته است تحریم‌هایی را علیه نفت روسیه اعمال کند و ضرب‌الاجلی برای پایان دادن به واردات گاز از این کشور تعیین کند. در داخل این اتحادیه اما آلمان، ایتالیا، اتریش و مجارستان به طور خاص به گاز روسیه وابسته‌اند و همین امر اجماع بر سر تحریم انرژی روسیه را سخت کرده است. به گفته موسسات اقتصادی برتر آلمان، تحریم کامل انرژی روسیه از سمت اتحادیه اروپایی باعث رکود اقتصادی بزرگی در آلمان می‌شود و بیش از 400 هزار شغل را از بین می‌برد.

به گفته جوزپ بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی، این اتحادیه از آغاز جنگ تاکنون 35 میلیارد یورو برای انرژی روسیه پرداخت کرده است. سال 2021 اتحادیه اروپایی حدود 40درصد گاز و 25 درصد نفت خود را از روسیه تامین کرده است؛ امری که به وضوح حاکی از وابستگی شدید اروپا به انرژی روسیه است؛ موضوعی که مسکو بخوبی از آن آگاه است و در سال‌های اخیر بویژه در جریان تنش‌ها در اوکراین از این موضوع به عنوان اهرم فشار خود علیه قاره سبز استفاده کرده است. اگرچه اتحادیه اروپایی برنامه‌هایی برای ممنوعیت کامل واردات زغال سنگ از روسیه دارد اما این ممنوعیت‌ها احتمالا از ماه آگوست اجرایی خواهد شد و صدالبته تاثیرش به مراتب کمتر از تحریم نفت و گاز است.آلمان، بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا، از محتاط‌ترین کشورها در بررسی تحریم کامل واردات انرژی از روسیه بوده است. اولاف شولتز، صدراعظم آلمان هشدار داده است قطع ناگهانی واردات انرژی روسیه، کل اروپا را وارد رکود خواهد کرد. با این حال، وزیر اقتصاد آلمان می‌گوید این کشور از زمان حمله به اوکراین وابستگی خود به انرژی روسیه را کاهش داده است. رابرت هابک گفته است: واردات نفت روسیه از 35 درصد به 25 درصد و واردات گاز از 55 درصد به 40 درصد کاهش یافته است.

کمیسیون اروپا مشغول کار روی ششمین بسته تحریم است که شامل تحریم‌ها روی واردات نفت و کالاهاست اما کشورهای عضو شامل آلمان، اتریش و مجارستان نسبت به تحریم کامل ابراز احتیاط کرده‌اند. با این حال ۲ مقام آگاه گفتند: بعید است این کمیسیون تا پس از برگزاری دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در ۲۴ آوریل، تصمیم نهایی در این باره بگیرد.

 

* افت صادرات، صنعت نفت روسیه را با مشکل مواجه می‌کند

صنعت نفت روسیه که منبع مهم درآمدهای بودجه این کشور است، در پی توقف خرید از سوی مشتریان غربی و با وجود تلاش روسیه برای جبران فروش از دست رفته در غرب با فروش به بازارهای آسیایی نوظهور، علائم ضعف را نشان می‌دهد. ظرفیت ذخیره‌سازی نفت روسیه تکمیل شده و مسائل لجستیکی و زیرساخت مانع از آن شده که روسیه همه نفتی را که دیگر در غرب خریداری ندارد، به چین و هند صادر کند. پالایشگاه‌های روسیه هم نرخ تولید را کاهش داده‌اند، زیرا ذخایر فرآورده‌های نفتی اشباع شده و در نتیجه شرکت‌ها تولید نفت‌شان را کاهش داده‌اند.

این وضعیت در شرایطی روی می‌دهد که روسیه به عنوان عضو بزرگ پیمان اوپک‌پلاس در راستای تسهیل محدودیت عرضه این گروه، اجازه دارد تولیدش را هر ماه بیش از ۱۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد. روسیه به واسطه افزایش قیمت‌های نفت، درآمد زیادی از صادرات کسب می‌کند و نفت این کشور هنوز از سوی اتحادیه اروپایی که حدود نیمی از صادرات نفت روسیه را پیش از جنگ در اوکراین دریافت می‌کرد، رسما تحریم نشده است. در حالی که جریان پول به روسیه همچنان ادامه دارد، صنعت نفت این کشور نشانه‌های آسیب شدید را بروز داده که ممکن است در ماه‌های آینده بدتر شود، زیرا خریداران بیشتری خرید نفت خام و فرآورده‌های نفتی روسیه را متوقف کرده‌اند.

آمار هفته گذشته شرکت انرژی اینتلیجنس نشان داد در ۱۰ روز نخست آوریل، تولید نفت خام و میعانات روسیه به میانگین 10.365 میلیون بشکه در روز رسید. این رقم بیش از ۶۰۰ هزار بشکه در روز پایین‌تر از متوسط 10.996 میلیون بشکه در روز تولید نفت و میعانات در مارس است.

بنا بر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، کاهش تولید و صادرات نفت روسیه ادامه دارد و افت تولید این کشور در آوریل پیش‌بینی می‌شود به 1.5 میلیون بشکه در روز می‌رسد، زیرا پالایشگاه‌های روسی به کاهش تولید ادامه می‌دهند و خریداران بیشتری از خرید نفت روسیه خودداری می‌کنند، در حالی که ظرفیت ذخایر روسیه پر شده است. از ماه مه به بعد، حدود 3 میلیون بشکه در روز تولید روسیه ممکن است به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و تحریم‌های خودخواسته از بازار حذف شود.

واگیت الکپرف، رئیس لوک‌اویل (دومین تولیدکننده بزرگ نفت روسیه) اواخر مارس در نامه‌ای به الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه نوشت: به دلیل تحریم‌ها علیه روسیه، تحویل نفت کوره کاهش پیدا کرده و ذخایر این سوخت پر شده است. لوک اویل پیشنهاد کرد نفت کوره برای اجتناب از کمبود ظرفیت ذخیره‌سازی، به نیروگاه‌ها منتقل شود. ۳ منبع آگاه اوایل هفته گذشته به رویترز گفتند: پالایشگاه تایف در منطقه تاتارستان روسیه به دلیل انباشت ذخایر بیش از حد ظرفیت، تعطیل شده است.

شرکت «ترانس نفت» که اپراتور خط لوله نفت روسیه است، به شرکت‌های نفتی این کشور اعلام کرد دریافت نفت را به دلیل پر شدن ظرفیت مخازنش محدود می‌کند که نشانه دیگری از دشواری روسیه برای فروش همه محموله‌های نفت است.

 

* اروپا هنوز زیر بار پرداخت انرژی روسیه با روبل نرفته است

یافته‌های اولیه وکلای اتحادیه اروپایی نشان می‌دهد مکانیزم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه برای درخواست پرداخت بهای گاز به روبل، تحریم‌های این بلوک را نقض می‌کند. کشورهایی شامل آلمان در حال بررسی ارزیابی اولیه اتحادیه اروپایی از ناقض تحریم بودن درخواست پوتین برای پرداخت پول گاز به روبل هستند. هلند به دنبال تحلیل حقوقی اتحادیه اروپایی، به شرکت‌های انرژی خود اعلام کرده است از پذیرش سیستم پرداخت جدید خودداری کنند. روسیه همچنان می‌تواند توضیحات یا تغییراتی برای فرمان خود ارائه کند که می‌تواند بر اینکه چطور اتحادیه اروپایی و شرکت‌ها می‌توانند پیش بروند، تاثیر بگذارد. مسکو حدود یک میلیارد یورو در روز درآمد از خرید انرژی اروپا دارد که کمک کرده است از تاثیر تحریم‌های اتحادیه اروپایی تا اندازه‌ای در امان بماند. اگر روسیه تهدید خود برای قطع عرضه گاز به خریدارانی را که بهای آن را به روبل پرداخت نمی‌کنند عملی کند، تهدیدی جدی برای اتحادیه اروپایی به وجود می‌آورد. این بلوک بشدت در تلاش برای یافتن منابع انرژی جایگزین برای کاهش ریسکی است که روسیه برای امنیت انرژی این منطقه ایجاد کرده است. وابستگی اتحادیه اروپایی به انرژی روسیه، مانع هدف قرار دادن مستقیم انرژی این کشور شده است.

طبق پیش‌بینی مشترک موسسات اقتصادی، اگر عرضه گاز فورا قطع شود، آلمان با ۲۲۰ میلیارد یورو (۲۳۸ میلیارد دلار) زیان اقتصادی در ۲ سال آینده روبه‌رو خواهد بود. ۳۱ مارس ولادیمیر پوتین فرمانی را صادر کرد که بر اساس آن خریداران گاز کشورهای غیردوست روسیه باید ۲ حساب در گازپروم بانک افتتاح کنند که یکی به ارز خارجی و دیگری به روبل باشد. این بانک روسی ارز خارجی واریز شده را به روبل تبدیل کرده و آن را به شرکت دولتی گازپروم انتقال می‌دهد.

به گفته منابع آگاه، تحلیل اولیه وکلای کمیسیون اروپا نشان می‌دهد پرداخت با استفاده از این سیستم، تحریم‌های این بلوک را نقض می‌کند. وکلای شورای اروپایی که مؤسسه‌ای متشکل از سران ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپایی است، با ارزیابی کمیسیون موافقند. این کمیسیون تحلیل مذکور را اواخر هفته گذشته برای اعضای خود منتشر و اعلام کرد دولت‌های اروپایی باید به ۱۵۰ شرکتی که قراردادهای گاز با روسیه دارند، اطلاع دهند. اتحادیه اروپایی همچنین قصد دارد دستورالعمل بیشتری درباره این وضعیت برای کمک به کشورها و شرکت‌ها ارائه کند.

همان‌طور که اشاره شد، هلند هفته جاری به شرکت‌های خود اعلام کرد شرایط پرداخت جدیدی که از سوی روسیه تعیین شده است را نپذیرند. سخنگوی وزارت امور اقتصادی و سیاست اقلیمی هلند به بلومبرگ گفت: دولت هلند با نتیجه‌گیری کمیسیون اروپا موافق است و این به معنای آن است که شرکت‌های هلندی اجازه ندارند با این شرایط موافقت کنند.