تلف شدن خرس قهوه‌ای اردبیل و پلنگ مازندران به فاصله کمتر از 48 ساعت بار دیگر نبود آگاهی و آموزش‌های لازم در شهروندان و مدیران و نیز کمبود تجهیزات مناسب برای زنده‌گیری و حمایت از گونه‌های حیات وحش را نمایان کرد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، صبح یکشنبه بود که یک قلاده پلنگ وارد قائمشهر شد و پس از چند ساعت تلاش برای زنده‌گیری، در نهایت تلف شد. مطابق اعلام مقامات محلی، دلیل مرگ این پلنگ، شلیک گلوله به ناحیه شکم به خاطر احتمال آسیب رساندن به مردم بوده است. روز گذشته اما تلخ دیگری مبنی بر تلف شدن یک خرس قهوه‌ای در شهرستان نمین استان اردبیل منتشر شد که مرگ این حیوان نیز به خاطر ناآگاهی مردم بود. با وجود خیرخواهی و نیت خیر مردم فرهنگ‌دوست نمین برای زنده‌گیری این خرس، متاسفانه روش مناسبی برای مهار خرس قهوه‌ای انتخاب نشده بود. در جریان زنده‌گیری توسط اهالی، متاسفانه شدت آسیب‌دیدگی خرس قهوه‌ای بویژه در ناحیه ستون فقرات و خونریزی‌های داخلی به حدی بود که بعد از 24 ساعت شاهد مرگ حیوان بودیم. بنابراین در کمتر از ۴۸ ساعت، 2 خبر ناگوار در حوزه حیات وحش کشور منتشر شد؛ اخباری که نشان می‌داد یک قلاده خرس قهوه‌ای و یک قلاده پلنگ به عنوان 2 عضو از خانواده حیات وحش در استان‌های اردبیل و مازندران تلف شده‌اند. وقوع این حوادث، بیش از هر زمان دیگری نشان می‌دهد که کشور ما همچنان نیاز به تقویت امکانات زنده‌گیری حیوانات دارد و البته در کنار آن باید به آموزش مردم و مدیران محلی برای چگونگی مواجهه با گونه‌های حیات وحش توجه شود. 

 

* تعقیب و گریز با تراکتور!

استان‌هایی همچون مازندران و اردبیل دارای پهنه‌هایی غنی از تنوع ‌زیستی و میزبان گونه‌های مختلف حیات وحش هستند اما مردم این منطقه و متولیان محیط‌زیست و حیات وحش در این ۲ منطقه، نشان داده‌اند که اطلاعات چندانی از نحوه تعامل با حیات وحش ندارند و در حالی که می‌توانستند بدون ایجاد مشکلی برای حیوان و مردم منطقه این ۲ گونه‌ را به زیستگاه خود بازگردانند، سبب تلف شدن آنها شدند. 

بنا به اعلام ایسنا، خرس قهوه‌ای گونه‌ای است که در صورت وجود شرایط تحریک‌آمیز پاسخ خود را نشان می‌دهد اما در حالت عادی علاقه‌ای به ایجاد مخاطره برای جان انسان ندارد؛ این در حالی است که مردم محلی در مواجهه با این گونه از بیل و کلنگ و تجهیزات صنعتی استفاده کردند و این گونه متاسفانه پس از تحمل جراحات وارده، جان باخت. خرس قهوه‌ای در منطقه آذربایجان بویژه در زیستگاه‌های مرکزی استان اردبیل نقش گونه چتر را دارد به این معنا که حفاظت از آن به منزله حفاظت همزمان از چندین گونه ارزشمند در حیات‌وحش محسوب می‌شود و تلفات آن حتی در تعداد خیلی کم ضایعه بزرگی برای اکوسیستم است. آنطور که حسن قاسم‌پور، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اردبیل به ایلنا گفته است، پیرو گزارش محیط‌بانان شهرستان نمین مبنی بر حضور یک قلاده خرس قهوه‌ای در روستای کنازق، بلافاصله محیط‌بانان در محل حاضر شده و مشاهده کرده‌اند که این خرس، پس از تعقیب و گریز و از پا افتادن به دلیل استفاده مردم از تراکتور، لودر و موتوسیکلت دچار جراحات زیاد بویژه در ناحیه کمر، لگن و پا شده است. به گفته وی، بلافاصله محیط‌بانان پس از اعمال بیهوشی جزئی، این خرس را به کلینیک حیات وحش استان انتقال دادند. علائم حیات در کلینیک مشاهده شد اما متاسفانه به دلیل شدت جراحت و آسیب‌های ناحیه لگنی و پاهای عقب و وارد آمدن صدمات جدی به نقاط مختلف بدن و ناحیه شکمی، این حیوان تلف شد.

 

* مرگ پلنگ در میان هیاهو!

چندین کیلومتر آ‌ن‌طرف‌تر در استانی ساحلی که وجب به وجب آن با پوشش گیاهی فرش‌شده و زیستگاه گونه‌های جانوری است، ۴ اردیبهشت‌ماه یک گونه پلنگ در قائمشهر مشاهده شد که جان خود را از دست داد. در نبود امکانات کافی مانند تفنگ بیهوش کننده، مردم قائمشهر نیز به متشنج‌تر شدن جو اطراف این جانور وحشی کمک کردند. در حالی که با اعلام نیروی انتظامی، باید مردم از محل حضور پلنگ متفرق می‌شدند، این اتفاق نیفتاد تا این پلنگ با از دست دادن آرامش خود به چند تن حمله‌ور و در نهایت با شلیک گلوله تلف شود. 

در کنار عکس‌العمل کند، بی‌فایده و ناقص برخی مسؤولان حیات وحش در هر ۲ استان محل وقوع این حوادث، نحوه برخورد مردم محلی که نسل‌ها با این ‌گونه‌ها همزیستی کرده‌اند و باید نوع رفتار با آنها را بشناسند، نگران‌کننده است. برخورد با حیات وحش به عنوان یکی از اجزای حیاتی محیط‌زیست، نیازمند آموزش‌های مردمی بیشتر و بالا بردن سطح آگاهی و دانش مردم است. در این جا نقش سازمان‌های مردم‌نهاد علاوه بر دستگاه‌های متولی مهم است و اگر آموزش کافی درباره نحوه مواجهه با حیات وحش به مردم داده شود، در صورت وقوع حوادث مشابه می‌توان امیدوار بود که آنان واکنش درستی نشان دهند. از سوی دیگر ضرورت وجود امکانات کافی برای مواجهه با حیات وحش در استان‌هایی مانند مازندران که محل زندگی گونه‌های متعددی از حیات وحش است هم بیش از پیش احساس می‌شود، این در حالی است که به گفته عطاءالله کاویان، مدیرکل محیط‌زیست استان مازندران در این استان یک نفر همکار دامپزشک هست که خود در ماموریت دیگری بود، علاوه بر آن برای زنده‌گیری نیاز به داروی بیهوشی و تفنگ مخصوص است. اتفاقاتی که در روزهای اخیر برای ۲ گونه حیات‌وحش رخ داد و منجر به از دست رفتن ۲ قلاده ارزشمند شد، به ما یادآوری می‌کند که راه درازی برای حفاظت از حیات وحش در پیش داریم چرا که نه امکانات کافی در دسترس است و نه آموزش کافی به مردم و برخی نهادها در زمینه نحوه مواجهه با حیات وحش داده شده است. 

 

* استان پهناور مازندران فقط یک تفنگ بیهوشی دارد!

تلف شدن پلنگ قائمشهر به عنوان گونه باارزش حیات وحش ایران که با کاهش شدید جمعیت رو‌به‌رو شده و در خطر انقراض نیز قرار دارد، باعث واکنش دوستداران و کارشناسان حیات وحش کشور شده است. رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی با انتقاد از نحوه مواجهه مسؤولان محیط‌زیست مازندران با پلنگ سرگردان در قائمشهر گفت: آوردن یک تفنگ بیهوشی از ساعت ۵ تا ۱۰ صبح طول می‌کشد؟

سمیه رفیعی با اشاره به اینکه مدیریت صحیحی در ماجرای پلنگ قائمشهر صورت نگرفته است، افزود: متأسفانه وظیفه بخش‌های مختلف در مواجهه با این واقعه درست نبوده و همین امر موجب شده است مردم زیادی در محل جمع شده و پلنگ با استرس زیاد مواجه شود و سرانجام به 2 مامور ناجا حمله کند. 

وی به تصاویر منتشر‌شده از این واقعه اشاره کرد و یادآور شد: باید پروتکل مشخصی برای مواجهه با اینگونه حوادث در سازمان محیط‌زیست تدوین می‌شد تا وظایف دستگاه‌های مختلف در این گونه وقایع کاملا مشخص شود. رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس با انتقاد از کمبود تجهیزات در استان‌ها گفت: چه توجیهی دارد که یک استان پهناور فقط یک تفنگ بیهوشی برای حیات وحش داشته باشد! چرا نباید این تفنگ‌ها در همه پاسگاه‌های محیط‌بانی باشد و دامپزشکان معتمد نیز در شهرستان‌ها آموزش ببینند تا در مواجهه با اینگونه وقایع بتوان از کمک آنها استفاده کرد؟

وی با اشاره به تعرضات انسانی به حیات وحش کشور تصریح کرد: با توجه به کاهش شکار پیش‌بینی می‌شود مشاهده حیوانات گوشتخوار در اطراف شهرها برای یافتن غذا بیشتر شود که انتظار می‌رود سازمان حفاظت محیط‌زیست هر چه سریع‌تر برنامه مشخصی برای این امر آماده کند. رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس، آموزش جوامع محلی اطراف زیستگاه‌های حیات وحش را ضروری دانست و گفت: سازمان محیط‌زیست به جای صرف بودجه برای برنامه‌های نمایشی، آموزش جوامع محلی و ارتقای آگاهی آنها را در اولویت خود قرار دهد. وی ادامه داد: در حادثه تلف شدن یک قلاده خرس قهوه‌ای در استان اردبیل اگر آموزش صحیحی به جوامع و مردم محلی داده می‌شد قطعا الان با مرگ این حیوان رو‌به‌رو نبودیم. رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی همچنین در صفحه شخصی خود نوشت: در روزگاری که زیستگاه‌های طبیعی قربانی توسعه صنایع آلاینده می‌شوند، تلف شدن پلنگ قائمشهر هشداری بود به مسؤولی که خیال می‌کند با فقر تجهیزات می‌توان از حیات وحش محافظت کرد!

***