بازار برنج در ماه‌های اخیر با تلاطم مواجه شده و قیمت برخی از انواع برنج ایرانی حتی تا مرز 150 هزار تومان نیز رسیده است. برخی از انواع برنج تولید داخل قیمت‌های بالای ۱۰۰هزار تومان را به ازای هر کیلو ثبت کرده‌اند، در حالی که عموم محصولات خوراکی این گرانی را تجربه نکرده‌اند. 

 اگر نگاهی به آخرین آمارهای مرکز آمار ایران بیندازیم، مشاهده می‌شود که متوسط قیمت برنج داخلی از شهریور سال 1400 روند افزایش قابل توجهی را به ثبت رسانده و از حدود 38 هزار تومان به بیش از 74 هزار تومان در انتهای سال گذشته رسیده است. 

از سال گذشته پیش از فصل برداشت برنج، قیمت‌ها آرام‌آرام رشد کرد و آهسته و پیوسته افزایش یافت به طوری که اکنون در بازار، برنج ایرانی درجه یک تا کیلویی 100 هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شود. 

آمارهای مرکز آمار درباره متوسط قیمت کالاهای خوراکی نشان می‌دهد برنج ایرانی از ابتدای 1400 تا انتهای آن نزدیک به 50 درصد گران شده است.

تولید برنج داخلی که مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در کاهش قیمت می‌تواند باشد امسال کاهش داشت. وزیر جهاد کشاورزی این کاهش را 20 درصد نسبت به سال گذشته عنوان کرد.  اگرچه هنوز آمار دقیقی از تولید سال گذشته برنج اعلام نشده اما با فرض کاهش 40 درصدی، تولید برنج کشور 800 هزار تن کاهش یافته است. 

تولید سالانه کشور در محدوده 2 میلیون تا 2 میلیون و 400 هزار تن است که این میزان نیاز داخل را برآورده نمی‌کند و در شرایط تولید ایده‌ال سالانه یک میلیون تن واردات انجام می‌دهیم.  در کنار کاهش تولید، میزان واردات نیز بر اساس نیاز کشور برآورده نشده است. آمارها نشان می‌دهد میزان واردات به جای اینکه افزایش یابد تا کمبود تولید داخل را جبران کند، کاهش داشته است. 

بر اساس اظهارات دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران، یکی از چالش‌های به وجود آمده در بازار این محصول رو به پایان بودن ذخایر برنج بخش داخلی و خارجی است و برای تأمین نیاز کشور باید از محل واردات اقدام شود که در همین زمینه وزارت جهاد کشاورزی از هفته گذشته مجوز ثبت سفارش این محصول را صادر کرده است. 

به گفته مسیح کشاورز، اگر نیاز ماهانه کشور را بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار تن محاسبه کنیم برای نیمه نخست سال حداقل بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار تن برنج وارداتی برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه نیاز است.  دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران مصرف سالانه برنج کشور را بیش از ۳ میلیون تن دانست و اظهار داشت: سالانه بین 1.8تا ۲ میلیون تن از این محصول از محل تولیدات داخلی و 1.2 تا 1.5 میلیون تن از محل واردات تأمین می‌شود که امسال با توجه به استمرار خشکسالی و احتمال کاهش مجدد برنج تولید داخل باید کسری این محصول از محل واردات تأمین شود. 

کشاورز اضافه کرد: ممنوعیت در فصل برداشت برنج داخلی و وقفه در این موضوع مشکلاتی را برای واردکنندگان ایجاد می‌کند، بنابراین باید حداقل ۹۰۰ هزار تن برنج در نیمه اول سال تأمین و وارد شود تا با کسری روبه‌رو نشویم. 

 یکی از علل افزایش قیمت برنج وارداتی افزایش نرخ جهانی، کاهش عرضه این محصول توسط کشورهای تولیدکننده، افزایش تقاضا و افزایش نرخ سود گمرکی داخل کشور است. در پی جنگ روسیه و اوکراین با افزایش قیمت جهانی برنج روبه‌رو هستیم به طوری که برخی کشورهای تولیدکننده به دلیل افزایش تقاضا میزان ذخایر احتیاطی خودشان را افزایش داده‌اند.