گروه اقتصادی: وال‌استریت‌ ژورنال در گزارشی که پنجشنبه گذشته منتشر شد، اذعان کرد صادرات نفت ایران در یک سال گذشته بیش از 30 درصد رشد کرده است. اطلاعات شرکت کپلر - یک شرکت ردیابی نفتکش‌ها - نشان می‌دهد صادرات نفت ایران در سه‌ماهه اول سال جاری میلادی 30 درصد نسبت‌ به سال گذشته افزایش ‌یافته و به 870 هزار بشکه در روز رسیده‌ است. این در حالی‌ است که چین به ‌عنوان اصلی‌ترین خریدار نفت خام ایران، واردات نفت خود از روسیه را کم کرده است. در واقع تحریم‌ها علیه روسیه باعث شده است چین خرید نفت از این کشور را کاهش داده و به خرید نفت از ایران روی بیاورد. 

به گزارش «وطن‌امروز» به نقل از وال‌استریت‌ ژورنال، ایران سریع‌ترین روند افزایش تولید را در ۳ ‌ماهه نخست 2022 نسبت به سایر تولیدکنندگان خاورمیانه داشته‌ و حجم صادرات آن به بالاترین رقم از زمان خروج دونالد ترامپ از قرارداد برجام در 2018 رسیده ‌است. همچنین حمله روسیه به اوکراین جریان تجارت جهانی نفت را مختل کرده و به ایران فرصت افزایش صادرات به چین را داده‌ است، درحالی‌که ایران هنوز هم تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد و هیچ دورنمای روشنی از احیای قرارداد اتمی به چشم نمی‌خورد. چین هم به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت دنیا تمایلی به خرید نفت ارزان‌قیمت روسیه نشان نمی‌دهد. 

ایران به شکل سنتی بیشتر نفت خود را به چین می‌فروشد و جریان فروش نفت ایران به این کشور هیچ‌گاه از زمان اعمال تحریم‌های ترامپ در 2018 متوقف نشده ‌است. طبق گفته یکی از تحلیلگران شرکت کپلر، چین تمایل بیشتری برای واردات نفت خام ایران دارد و نگران تحریم‌های ثانویه آمریکا به ‌خاطر معامله با ایران نیست، چون به‌نظر می‌رسد ظرفیت واشنگتن با روسیه پر شده ‌است. 

به گزارش وال‌استریت ژورنال، پس از اینکه قیمت نفت در پی حمله روسیه به اوکراین به بالاترین حد در یک دهه اخیر رسید، ایران اکنون به‌رغم اینکه قیمت‌های بالاتری نسبت به مسکو پیشنهاد کرده است، نفت بیشتری به چین می‌فروشد. این روزنامه همچنین به نقل از یکی از مقامات کشورمان نوشت: مسکو نفت خود را با تخفیف 30 دلار در هر بشکه در مقایسه با قیمت‌های بین‌المللی می‌فروشد، در حالی که ایران تخفیف‌های کمتری، به میزان 20 دلار در هر بشکه ارائه می‌کند. 

امکان فروش نفت بیشتر در زمانی که قیمت آن افزایش چشمگیری یافته برای ایران فرصت مناسبی به دست می‌دهد تا با داشتن دست برتر در مذاکرات هسته‌ای، آن را به نتیجه برساند. با وجود تحریم‌های حداکثری غرب علیه ایران، طبق گزارش‌های موسسات ارزیابی بین‌المللی انرژی و آژانس‌های رهیابی نفتکش‌ها و نیز اظهارات آشکار مقامات ایران، این کشور بدون نیاز به توافق هسته‌ای توانسته صادرات نفت خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و پول آن را به کشور برگرداند. 

در این ‌بین، پالایشگاه‌های چین عجله‌ای برای خرید نفت سنگین ارزان‌قیمت روسیه ندارند، چون نمی‌خواهند در بحبوحه سخت‌تر شدن تحریم‌های روسیه، به ‌عنوان خریدار نفت مسکو شناخته شوند. چین که اخیرا روابط نزدیکی با روسیه در زمینه انرژی برقرار کرده بود، رسماً پوتین را به‌ خاطر جنگ اوکراین محکوم نکرده است اما دولت چین اخیراً نسبت‌به عقد قراردادهای جدید با مسکو محتاطانه عمل می‌کند. طبق گزارش شرکت مشاوره انرژی وود مکنزی، دلیل عدم تمایل چین به نفت ارزان روسیه را می‌توان هزینه بالای حمل محموله‌های نفتی روسیه به ‌خاطر تحریم‌ها، چالش‌های به‌ وجود آمده برای پرداخت هزینه این نفت و بیمه نفتکش‌ها دانست. 

شایان ذکر است یکی از اهداف دولت سیزدهم از ابتدای روی کار آمدن، خنثی‌سازی تحریم‌ها و تقویت دیپلماسی اقتصادی بوده است. موضوع وابستگی درآمدهای دولت به فروش نفت، مساله‌ای نیست که در کوتاه‌مدت قابل تغییر باشد، بنابراین ضروری بود دولت‌ جهت مقابله با تحریم‌های ایالات متحده به سوی صادرات نفت از راه‌های مختلف و غیررسمی برود. پیش از این نیز خبرگزاری رویترز در گزارشی اعلام کرده بود بر اساس تخمین شرکت‌های ناظر بر صادرات و واردات نفت، صادرات نفت خام ایران با وجود تحریم‌های آمریکا، برای نخستین‌بار در ۳سال گذشته به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده است. شرکت‌های ناظر اعلام کرده‌اند بخش بیشتر صادرات نفت ایران به مقصد چین انجام می‌شود. دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا درباره واردات نفت از ایران با چین صحبت کرده اما شرکت‌های چینی را برای این واردات تحریم نکرده است. پکن از آمریکا خواسته است تمام تحریم‌های ایران را لغو کند و اعلام کرده با این تحریم‌ها مخالف است. 

 

* عزم ایران برای بازپس‌گیری جایگاه خود در بازار انرژی

با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تمرکز مدیریت صنعت نفت، برنامه‌ریزی برای برداشت حداکثری از منابع نفت و گاز و صادرات انجام شد تا با ایجاد بهره‌وری و رونق اقتصادی، در بازپس‌گیری جایگاه ایران در سبد انرژی جهان مؤثر باشد. جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن 1.2 هزار میلیارد بشکه معادل نفت خام ذخایر هیدروکربوری، جایگاه ممتازی در میان کشورهای دارنده سوخت‌های فسیلی دارد؛ جایگاهی بی‌بدیل که به تنهایی یکی از محورهای اصلی ترسیم‌کننده نقشه دیپلماسی کشور نیز هست. 

دستیابی به منابع ارزشمند هیدروکربوری و استحصال فرآورده‌های سوختی زیرزمینی، هدفی است که از ابتدای فعالیت شرکت ملی نفت ایران به عنوان عهده‌دار تمام فعالیت‌های بالادستی صنعت نفت مورد توجه بوده و تلاش شده است با به‌کارگیری شیوه‌های نوین فناوری صنایع نفت و گاز، میزان استحصال نفت خام و گاز افزایش یابد. 

آنچه مسلم است تاکنون با به‌‌کارگیری فناوری‌های روز، امکان استحصال حدود ۳۴۰ میلیارد بشکه معادل نفت خام از این ذخایر زیرزمینی محرز شده است که در مقایسه با نرخ تولید فعلی، پیش‌بینی می‌شود امکان برداشت از این منابع خدادادی تا ۱۰۰ سال آینده وجود داشته باشد. این در حالی است که محاسبه این رقم با میانگین ضریب برداشت ۲۵ درصدی انجام شده و بدون ‌شک با ارتقای دانش روز و تجهیز صنایع نفت و گاز کشورمان به جدیدترین یافته‌های پژوهشی، این رقم از پیش‌بینی فعلی بسیار فراتر خواهد رفت. 

با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تمرکز مدیریت صنعت نفت بر اولویت‌های ساختاری شرکت ملی نفت، برنامه‌ریزی هدفمندی برای برداشت حداکثری از منابع نفت و گاز، همپای صادرات انجام شد تا ضمن ایجاد بهره‌وری و رونق اقتصادی، تحقق چشم‌انداز برنامه‌های جامع توسعه در کشور را تضمین کند.  بر همین اساس افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز و تکمیل توسعه میادین مشترک پارس جنوبی، غرب کارون و...، تنوع‌بخشی و افزایش فروش نفت از طریق بخش خصوصی و دانش‌بنیان کردن اقتصاد نفت در چارچوب خنثی‌سازی تحریم‌ها و توسعه کسب‌و‌کار با رویکرد صادرات‌محوری از جمله مهم‌ترین اهداف تعریف شده برای فعالیت شرکت ملی نفت کشورمان در دولت مردمی تعیین شد. 

در ادامه همچنین رویکرد حداکثرسازی نرخ جایگزینی ذخایر نفت و گاز و افزایش سهم تولید، توسعه فناوری و استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها، مراکز علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان و توجه به ساخت داخل و برنامه‌ریزی برای استفاده حداکثری از تولیدات داخل کشور به همراه آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی و جذب نخبگان در صنعت نفت به عنوان دیگر موارد مورد تاکید در مسیر تحقق اهداف عالیه شرکت ملی نفت ایران مطرح و تمام فعالیت‌های اجرایی ذیل این رئوس بازتعریف شد. 

 

* احتمال سقوط تولید نفت روسیه؛ نفت ایران جایگزین خواهد شد؟

«آنتون سیلوانوف» وزیر دارایی روسیه با اشاره به تحریم‌های بین‌المللی علیه نفت این کشور اعلام کرد که تولید نفت روسیه ممکن است امسال حداکثر ۱۷ درصد سقوط کند. سیلوانوف در کنفرانسی به خبرنگاران گفت: تولید نفت حدود ۱۷ درصد کاهش پیدا خواهد کرد. با این حال وی توضیح نداد آیا این کاهش از سطح تولید در ابتدای سال ۲۰۲۲ یا در مقایسه با میانگین سالانه خواهد بود. 

وزیر دارایی روسیه گفت: حجم دقیق به تقاضای خارجی برای نفت روسیه بستگی دارد. ما اکنون نمی‌دانیم چه کشورهایی از خرید امتناع می‌کنند و کدام کشورها تمایل دارند. روسیه تلاش خواهد کرد جریان نفت خود را به سوی بازارهایی تغییر دهد که همچنان به خرید نفت این کشور علاقه‌مندند. 

صادرات رو به رشد نفت ایران نشان می‌دهد چگونه تهاجم روسیه به اوکراین مسیرهای تجارت انرژی جهان را از نو ترسیم می‌کند، زیرا مصرف‌کنندگان انرژی به دنبال جایگزین برای نفت و گاز روسیه هستند تا از تحریم‌های غرب جلوگیری کنند. انتظار می‌رود این تغییرات با خروج بیشتر نفت روسیه از بازار و بازگشت بازیگرانی همچون ایران تسریع شود؛ آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده که تولید روسیه بیش از یک‌چهارم کاهش خواهد یافت. 

صنعت نفت روسیه از زمان حمله نظامی مسکو به اوکراین که اعمال تحریم‌های گسترده کشورهای غربی و متحدانش را به همراه داشت، تحت فشار شدیدی قرار گرفته است. در حالی که تنها آمریکا و انگلیس ممنوعیت واردات نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه را اعلام کرده‌اند، بسیاری از خریداران دیگر به دنبال یافتن منابع دیگر تامین انرژی خود هستند. اتحادیه اروپایی سرگرم بررسی اعمال محدودیت برای واردات نفت روسیه است اما کشورهای دیگر بویژه در آسیا، به خرید محموله‌های نفت روسی ادامه می‌دهند. 

بر اساس گزارش بلومبرگ، به گفته وزیر دارایی روسیه، تولید نفت روسیه در سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۲۴ میلیون تن معادل 10.52 میلیون بشکه در روز بود. اگر سیلوانوف درباره میانگین تولید سالانه صحبت کرده باشد، ۱۷ درصد کاهش، تولید نفت روسیه را به ۴۳۵ میلیون تن معادل حدود 8.74 میلیون بشکه در روز می‌رساند که پایین‌ترین میزان در ۲۰ سال گذشته است. طبق آمار وزارت انرژی روسیه، بر مبنای مقایسه ماه به ماه، تولید نفت روسیه در ۱۹ روز نخست آوریل 8.2 درصد کمتر از میانگین مارس بود و به حدود 10.11 میلیون بشکه در روز رسید.