گروه اقتصادی: تراز تجاری کشور در فروردین‌ با پیشی گرفتن ارزش کالاهای صادرشده نسبت به واردات، مثبت ۷۵۶ میلیون دلار شد. تراز تجاری غیرنفتی کشور زمانی که مثبت باشد، بدان معناست که ارز حاصل از صادرات تقریبا توان تأمین منابع ارزی برای واردات را خواهد داشت، در غیر این صورت دولت برای تأمین منابع ارزی مجبور به استفاده از ارز حاصل از خام‌فروشی خواهد بود، لذا وابستگی به منابع معدنی افزایش خواهد یافت. طی ۶ سال گذشته تنها در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۷ تراز تجاری غیرنفتی مثبت بوده اما در سایر سال‌ها این تراز منفی بوده است. 

 به گزارش «وطن‌امروز»، معاون گمرک ایران در تشریح تجارت غیرنفتی ایران در فروردین گفت: در نخستین‌ ماه سال، صادرات غیرنفتی کشور به 7 میلیون و ۳۲۴ هزار تن به ارزش ۳ میلیارد و ۶۹۹ میلیون دلار رسید که به ‌رغم کاهش ۱۰درصدی در وزن نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۲۵ درصد در ارزش رشد داشته است. 

فرود عسگری افزود: واردات کشور نیز در فروردین‌ ۲ میلیون و ۲۵۲ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلار بود که رشد ۱۰ درصدی در وزن و یک درصدی در ارزش نسبت به فروردین سال قبل داشته است. 

معاون امور گمرکی گفت: با توجه به صادرات ۳ میلیارد و ۶۹۹ میلیون دلاری کشور و واردات ۲ میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلاری در فروردین ۱۴۰۱، تراز تجاری کشور مثبت ۷۵۶ میلیون دلار را نشان می‌دهد. 

 

* کسری 3 میلیارد دلاری تراز تجاری کشور در 11 ماه سال 1400

بر اساس آخرین آمارهای بانک که مربوط به بهمن سال قبل است ارزش واردات 46 میلیارد و 557 میلیون دلار و صادرات 43 میلیارد و 517 میلیون دلار بوده که از کسری 3میلیارد دلاری در تراز 11 ماهه حکایت دارد. 

بخش پولی و بانکی شامل خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های سیستم بانکی اعم از بانک مرکزی، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی، بانک‌های تجاری، بانک‌های تخصصی و بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی و نیز شامل ارقام عمده پولی و اعتباری و تسهیلات اعتباری بانک‌ها و موسسات اعتباری به تفکیک عقود اسلامی می‌شود. در بخش تراز پرداخت‌ها، جداول موازنه پرداخت‌ها، صادرات غیرنفتی و واردات کشور، ارزش صادرات غیرنفتی، آمار بدهی‌های خارجی (تعهدات بالفعل) کشور و نیز متوسط ماهانه نرخ فروش دلار در بازارهای بین بانکی و آزاد ارائه شده است. 

 

* ابعاد تراز تجارت غیرنفتی ایران در ۱۴۰۰

طبق آمارهای سازمان توسعه تجارت، ارزش صادرات و واردات غیرنفتی کشور در سال 1400 تقریبا برابر بوده است؛ این در شرایطی است که وزن محصولات صادراتی ایران حدود ۳ برابر واردات است. بر اساس این آمار، صادرات کالا طی 11 ماه سال 1400 به 112 میلیون تن معادل 43 میلیارد دلار و واردات کشور به 36 میلیون تن به ارزش 46 میلیارد دلار رسیده است. بررسی جزئیات واردات و صادرات کشور نشان می‌دهد صادرات غیرنفتی ایران عمدتا شامل محصولات کامودیتی و کم‌ارزش است اما واردات آن عمدتا شامل محصولات پیشرفته و با قیمت بالاست. البته این نکته را نباید فراموش کرد که صادرات کشورمان نسبت به مشابه سال گذشته قریب به 40درصد افزایش یافته است.  

مهم‌ترین بازارهای صادراتی غیرنفتی ایران عبارتند از چین، عراق، ترکیه و امارات عربی متحده. از طرفی کشورهای امارات، چین و ترکیه از جمله مهم‌ترین مبادی وارداتی ایران نیز هستند. به طور کلی می‌‎توان نتیجه گرفت سال ۱۴۰۰ حدود ۶۰ درصد تجارت غیرنفتی ایران با چین، امارات عربی متحده و ترکیه بوده است. صادرات غیرنفتی کشورمان عمدتا شامل محصولات کامودیتی و کم‌ارزش است اما واردات آن عمدتا شامل محصولات پیشرفته و با قیمت بالاست. ارزش تقریبا برابر صادرات و واردات غیرنفتی کشور در کنار تناژ ۳ برابری صادرات در مقابل واردات نشان از همین موضوع دارد. ارزش هر تن محصول صادراتی غیرنفتی ایران طی ۵ سال گذشته بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ دلار بوده اما ارزش هر تن محصول وارداتی ایران طی ۵ سال گذشته بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار بوده است. ارزش محصولات صادراتی غیرنفتی ایران عمدتا تابع قیمت‌های جهانی نفت بوده است. از مجموع صادرات غیرنفتی 43.2 میلیارد دلاری ایران در سال ۱۴۰۰، حدود 10.7 میلیارد دلار (معادل ۲۵ درصد) مواد پتروشیمی و پایه نفتی بوده است. این میزان از صادرات مواد پتروشیمی و پایه نفتی غالبا شامل محصولات پلیمری، متانول و اوره است. افزایش ارزش صادرات مواد پتروشیمی و پایه نفتی در سال ۱۴۰۰ غالبا به دلیل افزایش قیمت جهانی نفت بوده و مقداری از آن نیز به دلیل افزایش صادرات محصولات پتروشیمی بوده است. 

 

* تجارت کشور و افق توسعه زنجیره ارزش

برای بهبود وضعیت تجاری کشور باید رویکرد دولت سیزدهم به تجارت خارجی بویژه صادرات غیرنفتی تغییر کند. مشارکت کشور در زنجیره ارزش و صادرات کالاهای با ارزش ‌افزوده، توجه به احیای زنجیره تامین و رفع موانع تجاری نیازمند عزمی برای ایجاد تغییراتی مثبت در ساختار تجارت خارجی ایران است. نیاز به محصولات با ارزش ‌افزوده بالاتر و تولید صادراتی و همچنین حمایت از شرکت‌های زنجیره تامین راه عبور از شرایط کنونی است.