گروه فرهنگ و هنر: چندی پیش برای ساخت یک مسجد در روستایی در غرب کشور به اسم «باسکله گرمه» تمام مردم و اهالی این روستا دست به دست هم دادند تا بتوانند پایگاهی مذهبی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به اسم مسجد را بسازند. حال که اهالی در میان روستای خود مسجدی ساخته‌اند، عقلانی‌تر آن است که کارکردهای متفاوتی نیز برای آن در نظر بگیرند؛ کارکردهایی که بتواند به اندازه این «همت جمعی» در ساخت این مسجد باشد و گرد و غبار خستگی را از چهره بانیان آن پاک کند و سطح توسعه فردی، معنوی، اجتماعی و فرهنگی روستا را بالاتر ببرد. همان‌طور که در کتاب‌های تاریخ آماده است یا حتی از زبان افراد مسن‌تر می‌توان شنید، مسجد در طول تاریخ نشان داده‌ پایگاهی برای تمام مردم بوده است و علم، سیاست، حرکت‌های جمعی، امور خیریه و... را در درون خود بازتولید کرده است. البته در سال‌های اخیر به دلیل تخصصی شدن مباحث، برخی کارکردهای مسجد به مکان‌های دیگر منتقل شده است و مسجد را تنها برای مباحث اجتماعی از جمله مراسم ختم‌ و مذهبی استفاده می‌کنند. این موضوعی است که بالاخص در شهرهای کوچک و روستاها یا حتی در برخی محله‌های کلانشهرها باید با نگاهی واقع‌بینانه‌تر پیگیری شود؛ اینگونه که کارکردهای فرهنگی را جدا از مسجد نبینند. چه اشکالی دارد یک هنرمند نقاش روستایی، یا یک قالی‌باف بتواند هنر خود را در مسجد به مردم عرضه کند. مکانی که سابقه بسیار طولانی در همراهی، معنویت و احساس خوب برای مردم داشته است، با زاویه‌ای دیگر به میان مردم بیاید و کارکردهای دیگر نیز برای آن تعریف شود. در این میان هنر «نمایش» به واسطه جاذبه و توانایی‌های آموزشی که در درون خود دارد، نمود بیشتری به جهت حضور در مکانی اجتماعی چون مسجد دارد. در واقع گروه‌های تئاتر با اجرا در مساجد، علاوه بر کشف استعدادهای جوان در قالب استفاده از جوانان علاقه‌مند به هنر نمایش، این امکان را دارند تا مفاهیم عمیق جامعه‌پذیری را نه‌تنها در مخاطبان، بلکه در درون همین بازیگران نهادینه کنند. واقعیت آن است که فرهنگ، موضوعی بسیار عمیق است که ساده‌پنداری و کوچک‌شماری آن باعث می‌شود سکان آن به دست سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرهای شبکه‌های مجازی بیفتد، در حالی که ظرفیت‌های بسیار گسترده‌ای در ابعاد مختلف وجود دارد که بتوان از طریق آن فرهنگ کشور را اعتلا بخشید. در همین راستا روز دوشنبه ۱۹ اردیبهشت، سالن امیرحسین فردی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی با حضور کوروش زارعی مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری، حجت‌الله ناظری معاون مرکز و سیدمصطفی موتورچی رئیس دفتر بچه‌های مسجد، میزبان برگزاری نشست خبری نخستین سلسله رویداد آموزشی تئاتر مردمی بچه‌های مسجد ویژه مربیان مساجد شد. زارعی در ابتدای این نشست درباره هدف تئاتر مردمی بچه‌های مسجد توضیح داد: شرایطی را فراهم کردیم که استعدادهای نوجوان و جوان در سراسر کشور نبوغ خود را نشان دهند. تئاتر مردمی بچه‌های مسجد ۵ سال است در مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری فعالیت خود را به صورت جدی انجام می‌دهد و اتفاقات خوبی هم افتاده است. وی متذکر شد: سال‌هاست در تئاتر ایران شعار «تئاتر برای همه» را می‌دهند ولی عملی نشده و تئاتر برای همه نیست و فقط به قشر خاصی تعلق دارد. مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری یادآور شد: ما سعی کردیم در تئاتر مساجد تئاتر را به تمام اقشار جامعه تعمیم دهیم. ما سال گذشته تئاتر روستایی بچه‌های مسجد را در یکی از روستاهای استان هرمزگان برگزار کردیم. تولیدات ما فقط مختص مراکز استان‌ها نیست، بلکه روستاییان نیز جامعه هدف ما هستند. گسترش تئاتر برای همه اقشار جامعه باعث توسعه فرهنگی می‌شود. زارعی معتقد است «تئاتر بچه‌های مسجد» آینده تئاتر ایران خواهد بود. این هنرمند عرصه تئاتر ادامه داد: ما فقط به دنبال تربیت نیروی حرفه‌ای تئاتر نیستیم، بلکه در پی تربیت مدیران فرهنگی نیز هستیم. ما به دنبال اهداف بزرگی هستیم و چشم‌انداز ۹ ساله‌ای را تعریف کرده‌ایم. بر اساس این سند که به ۳ دوره ۳ ساله تقسیم می‌شود، جریان بچه‌های مسجد آینده و جریان تئاتری کشور رقم خواهد خورد. وی تأکید کرد: ما با تئاتر بچه‌های مسجد به سوی تمدن نوین اسلامی پیش می‌رویم. سپس حجت‌الله ناظری نیز درباره شکل‌گیری سند تئاتر مردمی بچه‌های مسجد توضیح داد: ما به دستور آقای زارعی شروع به نوشتن سندی برای تئاتر بچه‌های مسجد کردیم. مطالبه گروه‌های تئاتری مساجد و نبود چشم‌اندازی بلندمدت برای اندازه‌گیری حمایت و برخوردهای مدیران با تئاتر بچه‌های مسجد، باعث شکل‌گیری این سند شد. تئاتر بچه‌های مسجد پیشینه‌ای طولانی دارد و ما نیازمند پژوهشی هستیم که این پیشینه را برای ادامه راه در آینده مورد استفاده قرار دهیم. این سند نقشه راهی برای مدیران و فعالان تئاتری در عرصه تئاتر بچه‌های مسجد است. وی افزود: بر اساس این سند تبیین این ماجرا که چقدر تئاتر می‌تواند در سطح جامعه مؤثر باشد در دوره ۳ ساله اول، کشف استعداد در ۳ ساله دوم و ترویج تئاتر بچه‌های مسجد در ۳ ساله سوم انجام می‌شود. کوروش زارعی در این بخش از نشست یادآور شد: در ۳ ساله سوم استعدادهای پرورش یافته در دوره دوم، وارد عرصه تئاتر حرفه‌ای و رویدادهای مهم تئاتری می‌شوند و حتی در عرصه بین‌المللی اجرا حضور پیدا خواهند کرد. این مدیر تئاتری تصریح کرد: تئاتر از دین و مذهب جدا نیست، زیرا تئاتر راجع به انسان و اخلاق و مسائل انسانی است. لذا در تئاتر بچه‌های مسجد آثار با موضوعات مختلف از جمله سیاسی، اجتماعی و آثار طنز نیز حضور خواهند داشت، البته با در نظر گرفتن جایگاه مسجد. تئاتر چیزی جز اخلاق نیست. در بخش دیگری از این نشست سیدمصطفی موتورچی درباره رویدادهای مختلف در نظر گرفته شده تئاتر مردمی بچه‌های مسجد در سال ۱۴۰۱ سخن گفت و توضیح داد: در ۶ ماه اول سال اختتامیه‌های همایش‌های سلسله رویداد یک را داریم که در سال ۱۴۰۰ برگزار شد و طی آن بیش ۲ هزار و ۲۴۸۰ اجرا در مساجد کشور داشتیم. برنامه دوم برگزاری سلسله رویداد آموزشی مربیان و سومین رویداد برگزاری کارگاه آموزشی برای برگزیدگان رویداد گلدسته‌های یک و ۲ است. بعد از این رویدادها، همایش پیاده‌روی اربعین حسینی را خواهیم داشت. در ۶ ماه دوم نیز سلسله رویداد آموزشی برای بخش‌های تخصصی تئاتر و پس از آن انتشار فراخوان سلسله رویداد تولیدات و خروجی رویدادها را داریم که قرار است در هفته هنر انقلاب اسلامی در سال ۱۴۰۲ در قالب جشنواره‌ای سراسری برگزار شود. در آذر سال جاری نیز دومین جشنواره روستایی تئاتر بچه‌های مسجد را برگزار خواهیم کرد. وی درباره برگزاری رویداد آموزشی تئاتر مردمی بچه‌های مسجد ویژه مربیان مساجد نیز گفت: ما با ۳۰۰ مربی کار را شروع کردیم و حالا به ۴۰۰ مربی رسیده‌ایم. طبق منطقه‌بندی انجام‌شده قرار است این رویداد در اردیبهشت از استان قم شروع و در استان‌های مازندران، قزوین، اصفهان، آذربایجان غربی و تهران ادامه پیدا کند و در نهایت در استان خراسان رضوی به کار خود پایان دهد. زارعی نیز در این بخش از نشست یادآور شد: آموزش در این مرحله بر مبنای تئاتر خلاق است. این مربیان به حال خود رها نمی‌شوند و در دوره ۳ ساله با ما هستند و حمایت می‌شوند تا در شهرها و روستاها و محلات مختلف مدرس تربیت کنند. مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری در پایان سخنان این نشست اعلام کرد: امسال چهلمین سالروز فتح خرمشهر را پیش‌رو داریم. قرار است همزمان با ایام فتح خرمشهر از ۱۱ نمایشنامه رویداد گلدسته‌های یک در مسجد جامع خرمشهر رونمایی کنیم. 

بر اساس این گزارش، به نظر می‌رسد هر چند امیدهایی برای احیای کارکردهای متفاوت در مسجد وجود دارد اما یک اهتمام جمعی از سوی نهادهای مختلف بالاخص در شهرستان‌ها و روستاها ضروری است که بتواند ویژگی‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و علمی مسجد را در شاخه‌های متفاوت از جمله «تئاتر» در کنار کارکرد مذهبی مسجد، احیا و بازتولید کند.