گروه فرهنگ و هنر: نمایشگاه کتاب به عنوان یک واقعه مهم فرهنگی در کشور رسمیتی بیش از خرید و فروش کتاب پیدا کرده است. هر سال مردم ایران‌زمین از هر قشر و گروهی منتظر رسیدن اردیبهشت و نمایشگاه کتاب هستند تا فارغ از خرید کتاب، به سیاحت در دنیای کتاب‌ نیز بپردازند. به نظر «پرسه‌زنی فرهیختگانی» اصطلاحی است که می‌توان بر آن نهاد. همین که در کنار کتاب‌های متفاوت قدم بزنی و غرفه‌های مختلف و رنگارنگ را نظاره کنی، به عنوان رسالتی از سوی نمایشگاه کتاب پذیرفته شده است. مخاطبان نمایشگاه کتاب تنها تهرانی‌ها نیستند و تمام مردم ایران درگیر این نمایشگاه هستند؛ از بچه‌ها و نوجوانان و جوانان بگیرید تا کنکوری‌های خسته و نزدیک به کنکورها! از شاعران و نویسندگان تا دانشجویان و دانشگاهی‌ها همه و همه خود را در نمایشگاه کتاب بازمی‌یابند. قوت یک ساله روح و ذهن خود را می‌خرند و در صبری یک ساله، در کتاب‌ها غرق می‌شوند. البته شاید هم به کتاب‌ها دست نزنند و  این کتاب‌ها در کتابخانه تا سال آینده که دوستان دیگر از راه می‌رسند و در کنارشان خاک می‌خورند، غمگین بنشینند. باری! به هر جهت کرونا ۲ سال این گردهمایی فرهنگی را از ما و میهمانان خارجی‌مان گرفته بود. دلتنگی‌ها بسیار بود و در این 2 سال بازار کتاب‌های الکترونیکی و خریدهای مجازی گرم‌تر شده بود اما اینگونه به نظر می‌رسید برای کسی که اهل خواندن است، هیچ چیز جای خواندن نوشته‌ها روی ورق‌های کتاب را نمی‌گیرد. کرونا در این ۲ سال عطش مردم را برای نمایشگاه کتاب بیشتر کرده است. از این رو حضور مردم از نواحی دور و نزدیک ایران در نمایشگاه کتاب تهران دور از ذهن نیست. جز مردم، نهادهای مختلف نیز برنامه‌ریزی‌های خاص خود را برای نمایشگاه کتاب انجام داده‌اند. برای مثال کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با برپایی 7 نشست تخصصی حضور پیدا می‌کند. غرفه کتابخانه مجلس در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران، ضمن ارائه منشورات و خدمات مجازی، ۵ نشست را برگزار می‌کند. غرفه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در شبستان اصلی، انتهای راهروی روبه‌روی محراب، سمت چپ، راهروی ۲/۱۰، غرفه ۴ برپا شده است. غرفه مرکز اسناد انقلاب اسلامی نیز نشست بررسی و معرفی کتاب «تقی شهرام به روایت اسناد» را با حضور محمدحسن روزی‌طلب، معاون اسناد و کتابخانه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، احمدرضا کریمی نویسنده کتاب، مرتضی جودی تهیه‌کننده و فیلمنامه‌نویس و محمد رحمانی پژوهشگر برگزار می‌کند. بعضی از انتشارات نیز در این میان سعی داشتند کتاب‌های خود را به نمایشگاه کتاب برسانند. برای مثال انتشارات «روایت فتح» با 5 کتاب جدید به استقبال نمایشگاه کتاب می‌رود. نشر «نزدیک‌تر» نیز چاپ سوم ۴ مجلد از مجموعه «شعر معاصر عرب» به ترجمه اصغر علی‌کرمی را به سی و سومین نمایشگاه کتاب تهران می‌آورد. همچنین شرکت چاپ و نشر بین‌المللی 12 کتاب جدید را در نمایشگاه امسال رونمایی می‌کند. 

از سویی در نمایشگاه کتاب امسال امکان حضور نشریات هم فراهم شد. با هماهنگی‌ به عمل آمده، بیش از ۱۰ نشریه تخصصی در حوزه‌های مختلف فرهنگی، هنری، سیاسی، ارتباطات و اندیشه، ضمن حضور در غرفه نشریات سی و سومین نمایشگاه کتاب تهران، رویدادها و نشست‌های مختلفی برگزار می‌کنند. همچنین برای آشنایی بیشتر کودکان و نوجوانان با رسانه‌ها، نشریات کودک و نوجوان در سالن ویژه کودک و نوجوان این نمایشگاه میزبان بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان خواهند بود. همچنین کمیسیون ملی یونسکو- ایران با بیش از نیم قرن سابقه انتشاراتی، دارای کتاب‌هایی منحصر به فرد در حوزه‌های مختلف کاری یونسکو شامل کتاب‌های نفیس در قالب ترجمه، تألیف و گردآوری در نمایشگاه حضور خواهد داشت. غرفه کمیسیون ملی یونسکو با هدایت کتابخانه و مرکز اسناد این کمیسیون که بتازگی در مجموعه جندی‌شاپور بازگشایی شده است، آماده خدمت‌رسانی به محققان، دانشجویان و سایر مراجعه‌کنندگان نمایشگاه خواهد بود. در این غرفه جدیدترین آثار منتشر شده از سوی انتشارات کمیسیون ملی یونسکو- ایران در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. این غرفه در شبستان اصلی، طبقه فوقانی، بخش بین‌الملل آماده ارائه خدمات به علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی است. علاوه بر آن نشست‌های علمی با محور کتاب، سواد و کتابخوانی از منظر یونسکو در روزهای نمایشگاه با حضور صاحبنظران این حوزه برگزار خواهد شد و در ادامه زمان برپایی این نشست‌ها و میهمانان به اطلاع علاقه‌مندان می‌رسد. 

همچنین در نمایشگاه امسال انتشارات «مدرسه» با بیش از ۱۰۰۰ عنوان کتاب در حوزه‌های کودک، نوجوان و بزرگسال حضور دارد. از میان عناوین یاد شده ۱۵۰ عنوان کتاب چاپ نخست سال‌های ۱۴۰0و ۱۴۰1 هستند که در ۲ غرفه؛ سالن ناشران کودک و نوجوان و سالن ناشران عمومی عرضه می‌شوند. رمان‌های تألیف و ترجمه و همچنین کتاب‌های تصویری ویژه کودکان در کنار آثار تخصصی ویژه اولیا، دانشجویان و رشته‌های مرتبط با امر تعلیم و تربیت دیگر آثار این انتشارات است که در نمایشگاه عرضه می‌شود. در کنار این آثار، مجموعه کتاب‌های روشن؛ کتاب‌های بریل ویژه نابینایان و کم‌بینایان و کودکان کم‌توان ذهنی و کتاب‌های صوتی هم عرضه می‌شود. انتشارات مدرسه همواره توجه خاصی به معلمان و فرهنگیان داشته و تسهیلاتی به آنان اختصاص داده است. در این دوره از نمایشگاه نیز برای این گروه تسهیلات ویژه‌ای در نظر گرفته شده است. از جمله می‌توان به برنامه تخفیف ۴۰ درصدی با ارائه کارت شناسایی به غرفه مدرسه اشاره کرد. همچنین تمام کسانی که خرید بالاتر از ۵۰۰ هزار تومان داشته باشند می‌توانند در محل غرفه، با ارائه فاکتور و کد دریافتی در قرعه‌کشی که در نظر گرفته شده شرکت کنند و جوایزی را برنده شوند. همچنین دیدار علاقه‌مندان به کتاب با نویسندگان و جشن امضا از برنامه‌های فرهنگی انتشارات مدرسه در مدت زمان برگزاری نمایشگاه کتاب است که از جمله می‌توان به دیدار مخاطبان با مصطفی رحماندوست اشاره کرد. انتشارات «راه یار» نیز در اقدامی جالب، مجموعه ۲ جلدی «راز رسانه» شامل گفتارها و گفت‌وگوهای رسانه‌ای زنده‌یاد نادر طالب‌زاده را تجدید چاپ کرده است. 

همچنین در روزهای اخیر اقدامات زیادی برای هر چه بهتر برپا کردن نمایشگاه امسال شده است. برای مثال فارغ از بن‌های مختلفی که به اقشار متفاوت بالاخص دانشجویان، اساتید و طلاب اهدا شده است، هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران طبق تفاهمنامه‌ای با ستاد اجرایی سی‌و‌سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، برای تمام محموله‌های هوایی ناشران خارجی به مقصد نمایشگاه ۵۰ درصد تخفیف ارسال بار در نظر گرفته است. این تخفیف برای تمام پروازهای بین‌المللی در تمام نمایندگی‌های هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) اعمال شده و کرایه حمل ارسال کتاب توسط ناشران شرکت‌کننده در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مشمول ۵۹ درصد تخفیف می‌شود. یا آنکه یارانه ارسال کتاب از نمایشگاه مجازی ۲ برابر شده است. در همین راستا و جزئیات دیگر نمایشگاه کتاب امسال یاسر احمدوند، رئیس سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفته است: با پیش‌بینی‌های انجام شده با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یارانه در نظر گرفته شده برای ارسال کتاب‌های خریداری شده از نمایشگاه مجازی ۲ برابر شده و همه فاکتورهای تا مبلغ ۷۵ هزار تومان بدون نیاز به هزینه از سوی ناشران ارسال می‌شود. خریداران به هر مبلغی که خرید کنند، هیچ هزینه‌ای بابت مرسولات پستی پرداخت نخواهند کرد. ناشران نیز برای ارسال بسته‌های پستی تا مبلغ ۷۵ هزار تومان پولی پرداخت نمی‌کنند و بیش از آن هم با تخفیف‌های حداکثری از امکانات پست بهره‌مند خواهند شد. احمدوند در ادامه این نکته را نیز اضافه کرده است که تفاوت این قیمت با هزینه واقعی را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقبل کرده است که البته عدد قابل توجهی است و امیدواریم به رونق بیشتر کار نمایشگاه و افزایش فروش برای ناشران ختم شود. 

احمدوند با بیان اینکه همه‌گیری ویروس کرونا و فشارهای اقتصادی، رکودی را در بخش‌های مختلف کشور ایجاد کرد، گفت: حوزه نشر هم از این شرایط مستثنا نبود و طبیعی است بعد از ۳ سال، برگزاری نمایشگاه سختی‌های بسیار زیادی برای برگزارکنندگان در پی خواهد داشت، قابل پیش‌بینی نبودن شرایط آینده کشور از لحاظ کرونایی مساله مهمی بود که امکان تصمیم‌گیری در لحظه را از برگزار‌کنندگان می‌گرفت، با همه این توصیف‌ها از ۲ ماه پایانی سال ۱۴۰۰ کار برگزاری نمایشگاه آغاز شد. همکاران کار را شروع کردند، شورای سیاست‌گذاری نمایشگاه تشکیل شد، کمیته‌ها آغاز به کار کردند و بحث‌های مختلفی درباره چگونگی برگزاری نمایشگاه شکل گرفت و در نهایت با مشورت و همفکری شیوه‌ای که در حال حاضر اجرایی می‌شود، روش مطلوب اعلام شد. 

احمدوند با بیان اینکه برای رعایت موازین بهداشتی و جلوگیری از شیوع کرونا تمهیدات مختلفی اندیشیده شده است، افزود: عریض شدن راهروهای نمایشگاه و اضافه شدن امکان‌های تهویه در سالن‌های اصلی، نظارت بر واکسینه شدن ۲ دوز تمام متصدیان و دست‌اندرکاران نمایشگاه و همکاری سازمان هلال‌احمر و دانشگاه علوم پزشکی برای بررسی میدانی و تزریق واکسن در فضای نمایشگاه تمهیداتی است که اندیشیده‌ایم و امیدواریم مشکلی در این باره نداشته باشیم. احمدوند با اشاره به حضور بیش از ۲ هزار و ۸۰۰ ناشر در فضای حضوری و مجازی تصریح کرد: بیش از ۱۷۰۰ ناشر به صورت حضوری در نمایشگاه شرکت کرده و با مخاطبان و مردم برای تبادل نظر درباره آثارشان و فروش آثار ارتباط مستقیم خواهند داشت. فراهم شدن امکان فروش در فضای مجازی برای نمایشگاه کتاب از ویژگی‌های مهم نمایشگاه امسال نسبت به دوره‌های قبلی است. ناشرانی که در نمایشگاه غرفه دارند آثارشان را در سایت نمایشگاه هم در معرض دید و فروش مردم گذاشته‌اند. علاوه بر این حدود ۱۱۰۰ ناشر هم در سایت نمایشگاه به صورت مجازی حضور دارند. رئیس سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اشاره به اینکه ثبت‌نام ناشران خارجی تمام شده و آمار جزئی و دقیق آن در روزهای آینده اطلاع‌رسانی خواهد شد، ادامه داد: بر اساس آخرین آماری که دارم، غیر از بخش بین‌الملل که تعدادی از کشورها به صورت غرفه متمرکز در بخش بین‌الملل و بازار جهانی حضور خواهند داشت، بیش از ۱۵۰ ناشر خارجی در نمایشگاه شرکت خواهند کرد.  احمدوند با بیان اینکه هر چند نمایشگاه با مجوز ستاد ملی کرونا و رعایت کامل شیوه‌نامه‌های بهداشتی برگزار می‌شود، در عین حال از مردم و بازدیدکنندگان تقاضا کرد ضمن تزریق ۲ دوز واکسن و رعایت دستورالعمل‌های ابلاغ شده از سوی ستاد مقابله با کرونا مراقبت‌های لازم را مبذول دارند تا نتایج مثبت کاهش بیماری که با همکاری مردم اتفاق افتاده است، در زمان برگزاری نمایشگاه هم به سطح حداکثری خود برسد. 

سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست‌ویکم تا سی‌ویکم اردیبهشت‌ ۱۴۰۱ در ۲ بخش حضوری در مصلای امام خمینی(ره) و مجازی در سامانه ketab.ir برگزار می‌شود. 

***