گروه بین‌الملل:  لبنانی‌ها امروز یکشنبه 15 مه 2022 برابر با 25 اردیبهشت 1401 برای شرکت در انتخابات پارلمانی این کشور پای صندوق‌های رای می‌روند تا سرنوشت سیاسی کشور خود را برای 4 سال دیگر رقم بزنند. مرحله اول این انتخابات روزهای 6 تا 8 مه (16 تا 18 اردیبهشت) برای لبنانی‌های مقیم خارج برگزار شد و طبق آخرین آمار 60 درصد واجدان شرایط پای صندوق‌های رأی رفتند. 

 

* وجه تمایزات انتخابات جدید لبنان در مقایسه با ادوار گذشته

گفتنی است لبنانی‌ها هر ۴ سال یک بار 128 نماینده پارلمان را انتخاب می‌کنند که کرسی‌ها به طور مساوی بین مسلمانان و مسیحیان تقسیم می‌شود. در شرایطی که سن رای در لبنان 21 سال است، در این دوره از انتخابات 3,967,507 نفر واجد شرایط رای دادن هستند. یکی از مهم‌ترین رویدادهای مرتبط با انتخابات امروز در لبنان، افزایش قابل توجه لیست‌های انتخاباتی نسبت به ادوار پیشین برگزاری انتخابات است. با پایان مهلت ثبت‌نام نامزدها در اواسط ماه مارس، مجموعاً 1043 نفر نام‌نویسی کردند. بر اساس آمار وزارت کشور لبنان، 42 نفر از این افراد انصراف دادند و 284 نفر دیگر نیز به لیست‌های انتخاباتی نپیوستند. در مجموع 103 لیست برای ورود به پارلمان لبنان با یکدیگر رقابت خواهند کرد. این در حالی است که در انتخابات سال 2018 تنها 77 لیست حضور داشتند. 

 

* حوزه‌بندی‌های انتخاباتی به چه شکل است؟

اکثر مناطق حاوی بیش از یک لیست هستند که مدعی پوشش جنبش اعتراضی 17 اکتبر یا نمادهای انقلابی مشابه هستند. تنها در حوزه انتخابیه طرابلس 11 لیست انتخاباتی وجود دارد و پس از آن بیروت، پایتخت با 10 لیست رقیب قرار دارد. ناحیه «شمال دوم» (شمال الثانیه شامل مناطق طرابلس، المنیه، الضنیه)، بیشترین تعداد لیست را داراست. یعنی 100 نفر برای کسب 11 کرسی رقابت خواهند کرد که در مقایسه با ناحیه «جنوب دوم» با تنها 21 نامزد برای ۷ کرسی، رقابت شدیدتری را از سوی جریان‌های سیاسی در این حوزه نشان می‌دهد. حوزه جنوب سوم لبنان نیز با تنها ۳ لیست انتخاباتی، کمترین تعداد را دارد. در سطح جامعه مسیحی نیز شاهد ۲ قطب سیاسی هستیم. در یک طرف جریان ملی آزاد و جریان المرده قرار دارند که در اتحاد با حزب‌الله هستند و در سوی دیگر هم جریان حزب نیروهای لبنانی به رهبری سمیر جعجع قرار دارد. به نظر می‌رسد این دوقطبی بودن جریان مسیحی همچنان ادامه یابد با این تفاوت که جریان سمیر جعجع از منافع غیرلبنانی مانند عربستان و غرب دفاع می‌کند و نه منافع ملی لبنان. در سطح شیعیان نیز بررسی فرآیند انتخابات لبنان نشان می‌دهد اعتماد جامعه شیعه لبنان به حزب‌الله و جنبش امل بسیار بالاست، لذا به نظر نمی‌رسد تغییری در تعداد کرسی‌های شیعه یعنی 27 کرسی ایجاد شود. 

 

* نگاهی به قانون نسبیت در انتخابات لبنان

این دوره از انتخابات لبنان طبق قانون «نسبیت» برگزار می‌شود که سال 2017 تصویب و در انتخابات 2018 نیز اعمال شد. از دهه 1960 انتخابات پارلمانی در لبنان بر اساس قانونی به نام قانون 60 برگزار می‌شد. اما قانون فعلی که انتخابات بر اساس آن برگزار می‌شود، عدد 44 را دارد که نگاهی به جزئیات آن می‌اندازیم. طبق این قانون 15 حوزه انتخاباتی در نظر گرفته می‌شود که هر یک به نوبه خود به حوزه‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شوند. کمترین کرسی اختصاص داده شده به حوزه‌ها 5 و بیشترین تعداد 13 کرسی است. این قانون به هیچ وجه بر مبنای علمی یا ملاحظات جغرافیایی و جمعیتی نیست، بلکه بر مبنای ساختار فرقه‌ای لبنان و سنجش نیروهای سیاسی است؛ به این صورت که همه رای‌دهندگان فرقه‌های مختلف به نامزدهای متعلق به همان فرقه در حوزه‌های انتخابی مربوط رای می‌دهند. به طور کلی قانون نسبیت به این معناست که هر گروه و حزبی در حوزه انتخابی خود به اندازه درصد آرای خود در پارلمان نماینده داشته باشد، ولو اینکه جزو لیست‌های پیشتاز در آن حوزه نباشد. البته هر لیست برای داشتن حداقل یک کرسی در پارلمان باید تعداد آرای کسب شده‌اش بالاتر از عددی باشد که حاصل تقسیم تعداد شرکت‌کنندگان در انتخابات بر تعداد کرسی‌های آن حوزه انتخابی است. همان‌طور که گفته شد قانون نسبیت کشور لبنان را به 15 حوزه انتخابی تقسیم کرده است. این قانون 128 کرسی مجلس را به طور مساوی بین مسلمانان و مسیحیان تقسیم کرده و بر اساس آن، 64 کرسی به مسلمانان و 64 کرسی دیگر به مسیحیان می‌رسد. 

 

* محور مقاومت، محور اصلی انتخابات

عروس خاورمیانه و قلب تپنده مقاومت، امروز شاهد یک رویداد دموکراتیک بسیار مهم برای حال و آینده لبنان است. با همه کارشکنی‌ها و هجمه‌های تبلیغاتی و سیاسی که توسط دشمنان داخلی و خارجی حزب‌الله لبنان و ائتلاف مقاومت (8 مارس) با هدف فضا‌سازی و تاثیرگذاری بر انتخابات پارلمانی 2022 لبنان انجام گرفته اما بر اساس واقعیات موجود از جمله نارضایتی شدید مردم از فساد و ناکارآمدی سران سیاسی مسیحی یا اهل سنت ائتلاف غربگرای ضد مقاومت (14 مارس)، ناظران بی‌طرف و کارشناسان عمدتا بر این باورند این بار نیز بازی مردمسالاری را مقاومت خواهد برد. این دوره از انتخابات پارلمانی ابتدا قرار بود طبق نظر اکثریت پارلمان که متمایل به ائتلاف غربگرای 14 مارس متشکل از جریان المستقبل هستند به جای اردیبهشت، اوایل فروردین برگزار شود اما میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان این موضوع را نپذیرفت و در نهایت با صدور بیانیه‌ای تاریخ فعلی را اعلام کرد. 

این انتخابات برای مشخص کردن 128 نماینده پارلمانی است که کمتر از یک‌چهارم آنها شیعیان هستند. از طرف دیگر شیعیان لبنان که عمدتا در حوزه‌های بیروت، جبال، جنوب و بقاع(شرق) سکونت دارند به همراه دروزی‌ها و سنی‌ها، نیمی از کرسی‌ها یعنی 64 کرسی را که برای مسلمانان است در اختیار دارند. متاسفانه اتحادی بین این نیمه مسلمان پارلمان وجود ندارد که این به خاطر نقش تفرقه‌افکنانه سعودی‌ها و دیگر مداخله‌گران غربی در این کشور است. در عوض شیعیان شامل حزب‌الله و حزب امل که قاطبه بدنه مقاومت در مقابل اشغال و نفوذ خارجی در لبنان را پشت سر خود دارند، با ملی‌گرایان مسیحی و جناح‌های مستقل مسلمان و مارونی ائتلاف بزرگ 8 مارس را برای حفظ تمامیت ارضی لبنان تشکیل داده‌اند. 

مهم‌ترین واقعیات میدانی کارزارهای انتخاباتی این دوره در 4 محور خلاصه می‌شود.

 محور اول یا همان محور شر، ائتلاف 14 مارس است که به جای ارائه ساز‌و‌کار مدیریت بحران‌های بغرنج فعلی لبنان شامل تحریم مالی توسط غرب، فساد و تورم گسترده، مشکل تامین سوخت و انرژی و قطع برق و خدمات اجتماعی، فقط بر تخریب و نفرت‌‌پراکنی علیه حزب‌الله و سلاح مقاومت مانور داده است. این در حالی است که عمده مردم بیشترین اعتراض را به فساد و زندگی اشرافی رهبران جریان‌های مستقبل و قوات لبنانیه (بازمانده شبه‌‌نظامیان فالانژ مارونی) دارند، نه مدیران حزب‌الله. 

محور دوم جریان المستقبل است که به عنوان بزرگ‌ترین شاکله سیاسی اهل سنت در لبنان به دنبال کنار گذاشته شدن سعد حریری و خاندانش به عنوان مهره‌های سعودی، فاقد رهبری منسجم و دچار سردرگمی شده است به طوری که برای نخستین بار در دهه‌های اخیر، رهبری ائتلاف ضد مقاومت 14 مارس به دست سمیر جعجع و طیف مارونی‌های اقلیت افتاده که بسیار نزد مردم بدنام هستند تا جایی که حتی به خاطر احتمال واکنش عمومی منفی، خود جعجع حاضر نشده مستقیما وارد انتخابات شود و همسرش او را نمایندگی می‌کند. 

محور سوم، ائتلاف بزرگ مسیحی به محوریت التیار الوطنی الحر (جنبش میهنی) است که رهبری آن را جبران باسیل، داماد رئیس‌جمهور و فرمانده پیشین ارتش بر عهده دارد. این جنبش اگرچه مهم‌ترین مؤتلف حزب‌الله در ائتلاف 8 مارس محسوب می‌شود اما به خاطر مماشات همیشگی با غرب و حتمی بودن کنار رفتن میشل عون از ریاست‌‌جمهوری- با پایان دوره قانونی فعلی- بخت کمتری نسبت به قبل دارد. از طرف دیگر تناسبی بودن آرای این دوره باعث شده جنبش میهنی در حوزه‌های انتخابیه مسیحی‌نشین، رقابت نزدیکی با بدیل خود در ائتلاف حامی مقاومت یعنی جنبش مرده داشته باشد. باسیل، ژنرال پیشین تلاش دارد صحنه انتخابات را به شکل دوقطبی خود و جعجع منفور بازنمایی کند و در آخرین اظهارات انتخاباتی، رقیب هم‌کیش مارونی خود را چهره‌ای فاسد معرفی کرد. رهبر جنبش آزاد میهنی لبنان، رئیس حزب نیروهای لبنانی را دست‌نشانده کشورهای عربی خواند و انتخاب جعجع را رای به اسرائیل و داعش دانست. با این حال به نظر می‌رسد سلیمان فرنجیه، رهبر حزب مسیحی المرده که او هم سابقه‌ای نظامی دارد به خاطر همراهی نزدیک‌تر با مقاومت، برای به دست آوردن رای اکثریت نمایندگان پارلمان آینده به منظور تصاحب پست ریاست‌جمهوری، بخت بیشتری نسبت به باسیل داشته باشد. 

محور چهارم همان محور مقاومت است که مزیت اصلی‌اش را از پایداری خود در مقابل دشمن صهیونیستی و مداخلات خارجی می‌گیرد. سیدحسن نصرالله در خلال بحران‌های بزرگ بویژه طی 4 سال گذشته، عملا تبدیل به تنها رهبر سیاسی لبنان شده که اعتبار و ثبات را با هم دارد. او همچنین تنها شخصیت برجسته لبنانی بوده که در این مدت تلاش کرده برای کاهش آلام مردم حرکتی مثمر ثمر انجام دهد. با تحولات مهمی که در ماه‌های اخیر در جهان رخ داده، بویژه پس از جنگ روسیه و اوکراین، نه‌ تنها موضوع سلاح مقاومت به عنوان حافظ کیان کشور کوچک و آسیب‌پذیری مثل لبنان دوباره برای اکثریت مردم اهمیت پیدا کرده، بلکه حزب‌الله هوشمندانه با کارت معادلات نظم جدید جهانی شامل برتری محور مقاومت در منطقه و ایستادن قطب شرقی (شامل روسیه و چین) مقابل آمریکا و متحدانش که توأمان به تضعیف رژیم صهیونیستی و سعودی‌ها در منطقه انجامیده، بازی می‌کند. معادله جدیدی که اخیرا سیدحسن نصرالله معرفی کرد، یعنی‌ طلب کردن سهم لبنان از میدان گازی بزرگ شرق مدیترانه، بار دیگر به مردم این کشور یادآوری کرد رهبر واقعی این کشور کیست.