مهدی گرگانی: جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا که از زمان حضور در کاخ سفید کمتر به سفرهای خارجی رفته، از چند روز پیش در سفری مهم به منطقه شرق آسیا سفر کرد. واشنگتن هدف سفر بایدن به سئول و توکیو را تعمیق روابط با متحدان قدیمی خوانده است اما مجموعه اظهارات و دیدارهای بایدن در طول این سفر نشان‌دهنده ادامه راهبرد زیرکانه آمریکا برای بی‌ثبات‌سازی مناطق مختلف جهان است. 

شروع چنین راهبردی در دولت جدید آمریکا، درست از زمان خروج آمریکا از افغانستان کلید خورد؛ جایی که مقامات امنیت ملی کاخ سفید به صراحت اعلام کردند آمریکا به جای مشارکت مستقیم و حضور فیزیکی و پرهزینه در خارج از مرزها، از طریق متحدان و بازوهای منطقه‌ای خود به دنبال «موازنه فرامرزی» با قدرت‌های بزرگ برخواهد آمد. این راهبرد به سرعت در شرق اروپا برای تقابل با روسیه به کار گرفته شد. بسیاری از کارشناسان معتقدند ایالات متحده در قالب چنین راهبردی اوکراین را در مقابل روسیه قرار داد و زمینه‌های یک جنگ بزرگ در شرق اروپا که منافع و مزایای زیادی برای واشنگتن دارد را فراهم کرد؛ هر چند اوکراین و امنیت اروپا را قربانی منافع یکجانبه خود کرد.  

اکنون همین راهبرد را از سوی واشنگتن در شرق آسیا نیز شاهد هستیم. بایدن در جریان تور منطقه‌ای خود در آسیا تلاش کرده «گسل‌های بی‌ثبات‌کننده» در منطقه شمال شرق آسیا را فعال کند. وی در سئول در اظهاراتی تحریک‌آمیز تاکید کرد از کره‌جنوبی در برابر کره شمالی (متحد چین) با سلاح اتمی محافظت خواهد کرد. اگر این اظهارات تحریک‌آمیز را در کنار راهبرد سختگیرانه دولت جدید سئول در برابر مساله کره شمالی بگذاریم، باید بگوییم چشم‌انداز صلح و ثبات در شبه‌جزیره کره در آینده نزدیک در خطر خواهد بود.  

بایدن در توکیو نیز دست روی حساس‌ترین مساله امنیت ملی چین گذاشت و از تمایل دولتش برای دفاع از تایوان در برابر هرگونه تهاجمی، به شکل نظامی خبر داد. بایدن طی نشست خبری با «فومیو کیشیدا» نخست‌وزیر ژاپن گفت: اگر تهاجم نظامی علیه تایوان انجام شود، آمریکا نیز آماده‌ است به ‌شکل نظامی دخالت کند. 

وانگ یی، وزیر خارجه چین در واکنش به اقدامات تحریک‌آمیز واشنگتن گفت: راهبرد آمریکا در حوزه «اقیانوس هند-آرام»، ایجاد تفرقه و تحریک درگیری است. وی هشدار داد راهبرد آمریکا در شرق آسیا که اسم ساختگی «آزادی و گشایش» را یدک می‌کشد در اصل راهبردی برای ایجاد تفرقه و تحریک درگیری و تضعیف صلح است و به دنبال «تغییر محیط پیرامونی چین» با هدف بازدارندگی در برابر پکن است. 

هر چند آمریکایی‌ها می‌دانند در شرایط فعلی توان تقابل نظامی و اقتصادی با چین را ندارند اما واشنگتن به دلایل متعدد، راهبرد بی‌ثبات‌سازی در شرق آسیا را دنبال می‌کند. 

اول از همه مساله فروش تسلیحات و تجهیزات نظامی است. تشدید تنش‌ها در این منطقه باعث افزایش میزان خرید اسلحه از سوی متحدان واشنگتن در آسیا خواهد شد. شبکه تلویزیونی آساهی هفته گذشته گزارش داد نخست‌وزیر ژاپن قصد دارد در دیدار با بایدن افزایش بودجه نظامی این کشور را اعلام کند. افزایش بودجه نظامی توکیو که طبعا با چراغ سبز واشنگتن صورت می‌گیرد، طبعا خرید فزاینده تسلیحات را به دنبال خواهد داشت، بویژه اینکه ژاپن از زمان شکست در جنگ دوم جهانی با محدودیت‌هایی در توسعه ارتش و تجهیزات نظامی مواجه بود و اکنون برای مدرن‌سازی ارتش خود، به میلیاردها دلار اسلحه نیازمند است. از سوی دیگر فعال شدن گسل‌های امنیتی در اطراف چین باعث بر هم خوردن تمرکز پکن به عنوان بزرگ‌ترین رقیب اقتصادی و نظامی ایالات متحده خواهد شد و توان این کشور را در دیگر مناطق جهان تحلیل خواهد برد. در شرایط جنگ اوکراین که روسیه حساب ویژه‌ای روی کمک‌های اقتصادی چین برای دور زدن تحریم‌ها باز کرده است، بی‌ثباتی در تنگه تایوان و شبه‌جزیره کره که برای پکن در مقایسه با اوکراین اهمیت بیشتری دارد، توازن قوا را به نفع غرب و به ضرر روسیه و حتی خود چین تغییر خواهد داد. در نهایت باید گفت آمریکا با استفاده از موقعیت جغرافیایی ویژه خود که همواره دور از بحران‌ها و جنگ‌های جهانی بوده است، همچنان عادت قدیمی خود را در زمینه مداخله در امور سایر مناطق جهان دنبال می‌کند؛ این بار اما به صورت غیرمستقیم و از راه دور.