گروه بین‌الملل: وضعیت بحران امنیتی تایوان، از زمان سفر هفته گذشته رئیس‌جمهور آمریکا به شرق آسیا به طور مداوم در حال وخیم‌تر شدن است تا جایی که برای نخستین‌بار، موضوع الحاق جزیره فرمز در جنوب شرق چین توسط پکن به عنوان یک احتمال جدی همانند حمله روسیه به اوکراین مطرح شده است. 

گمانه‌زنی‌ها درباره تکرار تجربه اوکراین در تایوان به ‌حدی افزایش یافته که حتی کارشناسان بین‌المللی از همین حالا این جزیره را به‌مثابه نقطه برخورد هژمونیک مستقیم بین آمریکا و چین، مدعیان ۲ نظم جهانی فعلی و جدید تعریف می‌کنند. 

این در حالی است که طی یک هفته اخیر به دنبال اعلام برنامه اضطراری واشنگتن برای مقابله با حمله نظامی احتمالی پکن به تایوان، با مستولی شدن سایه جنگ بر این جزیره، اوضاع سیاسی و اقتصادی در شهر تایپه نیز متشنج شده است. 

همین دیروز بود که نمایندگان ‌«ام‌تی‌کی» (مجلس ملی تایوان) بر سر لایحه هزینه‌های مخفی دولت با هم گلاویز شدند. ۲ بخش از قانون‌گذاران حامی و مخالف «چن شویی بیان» رئیس‌جمهور پیشین برکنار شده به جرم فساد در صحن مجلس کتک‌کاری کردند تا تصویری که از تایپه به پکن مخابره می‌شود، تصویر افتراق باشد نه اتحاد. 

درست یک هفته پیش از آن، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا که به شرق آسیا سفر کرده بود، در اظهارنظر تحریک‌آمیز علیه چین، هشدار داد اگر این کشور بخواهد تایوان را با زور تصرف کند، ایالات متحده مداخله نظامی خواهد کرد. با وجود مداخله سریع کاخ سفید برای عقب‌نشینی از این موضع گستاخانه و اصلاح ادعای رئیس‌جمهور سالخورده و کم‌اهمیت جلوه دادن صحبت‌های او درباره جنگ احتمالی با چین، تنش در منطقه دریای چین جنوبی بالا و بالاتر رفته است. طبق بیانیه کاخ سفید، اظهارات بایدن نشان‌دهنده تغییر در سیاست ایالات متحده در قبال به رسمیت شناختن تایوان به عنوان کشوری مستقل نیست. جمهوری خلق چین، دولت تایوان و استقلال آنچه را که به طور خودخوانده جمهوری چین نامیده می‌شود، به رسمیت نمی‌شناسد. به همین دلیل به عنوان یکی از 5 عضو اصلی شورای امنیت سازمان ملل، جلوی عضویت تایوان به عنوان یک کشور مستقل در سازمان ملل را گرفته است. ایالات‌متحده نیز هنوز به طور رسمی استقلال تایوان را به رسمیت نشناخته است. 

به همین دلیل ادعای بایدن درباره مقابله نظامی با چین در صورت اجرای عملیات الحاق جزیره فرمز به خاک پکن، ابهام عجیبی در سیاست خارجی آمریکا به وجود آورده است؛ ابهامی که بویژه در سال‌های اخیر رهبران واشنگتن علاقه شدیدی برای دامن زدن به آن نشان داده‌اند. در حقیقت آنچه بایدن در تایپه گفت، سومین ادعای مشابه از این دست بود که در ماه‌های اخیر تکرار می‌کرد. 

در همین سفر اخیر بایدن به شرق آسیا، زمانی که در کنفرانس خبری مشترک او با «فومیو کیشیدا» نخست‌وزیر ژاپن در توکیو، از بایدن پرسیده شد آیا آمریکا مایل است در صورت تهاجم به تایوان کمکی بیشتر از آنچه به اوکراین کرد، انجام دهد، پاسخی صریح داد. خبرنگار پرسید: «شما به دلایل واضح نمی‌خواستید در جنگ اوکراین از نظر نظامی به طور مستقیم درگیر شوید، آیا مایلید برای دفاع از تایوان درگیر شوید؟» 

بایدن پاسخ داد: «بله! این تعهدی است که ما پذیرفته‌ایم. ما با سیاست چین واحد موافقیم. ما آن را امضا کردیم و همه توافق‌های مربوط را امضا کردیم اما این ایده که می‌توان با زور، فقط با زور گرفته شود، مناسب نیست».

بر اساس سیاست چین واحد، آمریکا موضع چین مبنی بر اینکه تایوان بخشی از این کشور است را تصدیق می‌کند اما در عین حال هرگز ادعای پکن درباره جزیره خودگردان 23 میلیونی در زیر پای خود را به رسمیت نشناخته است. به همین دلیل نه‌تنها ایالات متحده روابط اقتصادی خود با این جزیره را گسترش داده و حتی تسلیحات دفاعی تایوان را فراهم می‌کند، بلکه اخیرا یک مقام رسمی تایوان در نشستی با حضور بایدن در واشنگتن شرکت کرده است. 

دعوت دولت بایدن از تایوان برای شرکت در نشست دموکراسی و حمایت متحدان آمریکا از جمله لیتوانی از افتتاح سفارتخانه تایوان در کشورشان، یک دهن‌کجی بزرگ به پکن بود. همچنین سفر چندین هیات سیاسی و نظامی آمریکا که آخرین مورد آن حضور 5 عضو کنگره در تایپه و گفت‌وگو با تسای اینگ ون، رئیس‌جمهور و مقامات وزارت دفاع تایوان بود، از جمله دیگر اقدامات تحریک‌آمیز آمریکا بوده است. 

از زمان آغاز جنگ اوکراین تاکنون عبارت «امروز اوکراین، فردا تایوان» اغلب در جزیره فرمز شنیده می‌شود. هرچند رئیس‌جمهور خودخوانده تایوان درباره متفاوت بودن شرایط اوکراین و تایوان صحبت کرد اما بزرگ‌ترین جزیره دریای چین جنوبی با بیش از 36 هزار کیلومتر مربع نیز از آنچنان عمق راهبردی در مقابل تهاجم اژدهای زرد که ساحلش تنها 100 کیلومتر آن‌طرف‌تر است برخوردار نیست. شرایط جغرافیایی تایوان چسبیده به ساحل جنوب شرق چین و وجود مانع طبیعی اقیانوس در جنوب و شرق آن کار آمریکا و حتی متحدان منطقه‌ای‌اش برای دفاع از آن در برابر چین را دشوار می‌کند. 

با توجه به اینکه بسیاری به این باور رسیده‌اند سیاست‌های واشنگتن باعث جسارت و تهور اوکراین و ورود به باتلاق کنونی بود، از سوی دیگر در هوای شرجی جنوب شرق آسیا نیز جزیره‌ای کوچک نقش مشابه اوکراین را برای آمریکا بازی می‌کند؛ مسؤولیتی که این بار نقش مقابل آن را پکن بازی می‌کند. در دولت ترامپ و بویژه بایدن حمایت‌های آمریکا از تایوان شدت گرفت و مرور اتفاقات سال‌های اخیر بخوبی نشان می‌دهد آمریکا برای افزایش فشار به چین حسابی ویژه ‌روی تایوان باز کرده است. 

نشریه فارن‌پالیسی، مهم‌ترین رسانه سیاست خارجی آمریکا به دنبال اظهارات اخیر بایدن، این پرسش مهم را مطرح کرد: آیا بایدن درباره تایوان ماکیاولیستی رفتار کرده یا به او مشاوره غلط داده شده است؟ عماد اشفورد، یکی از نویسندگان این نشریه با زیر سوال بردن منطق بایدن در صحبت‌های اخیرش درباره تایوان می‌نویسد: «آیا ماکیاولی معتقد نبود احتیاط یک فضیلت اصلی است؟ پس من مطمئن نیستم که شروع یک جنگ ایدئولوژیک (علیه چین) که ممکن است واشنگتن نتواند در آن پیروز شود، عاقلانه باشد. اما شاید اینجا جای خوبی برای محور قرار دادن موضوع داغ این هفته باشد: رئیس‌جمهور مستعد گاف آمریکا دوباره پایش را از گلیمش درازتر کرده؛ این بار درباره سوالی در باب تعهدات امنیتی ایالات متحده در قبال تایوان. در اظهارات دوشنبه (هفته گذشته) او پیشنهاد کرد اگر تایوان از سوی چین تهدید شود، ایالات متحده ملزم به پاسخ نظامی است. این یک تغییر سیاسی بسیار بزرگ است!»

 در نهایت این نویسنده فارن پالیسی از دولت بایدن می‌پرسد: آیا اظهارنظرهای غیرمحتاطانه‌ توسط رئیس‌جمهور 79 ساله دموکرات، قرار است چین را عقب بنشاند یا اینکه بدتر به افزایش ریسک یک جنگ تمام‌عیار در جنوب شرق آسیا بینجامد؟